EERSTE BEDRIJF:

SLECHT NIEUWS

Herfst-winter 1985

I - 1

RABBI ISIDOR CHEMELWITZ ALLEEN OP HET TONEEL MET EEN KLEINE DOODKIST VAN ONGESCHAAFD VUREHOUT, MET TWEE HOUTEN PINNEN, EEN AAN HET HOOFDEINDE EN EEN AAN HET VOETENEIND, OM HET DEKSEL OP ZIJN PLAATS TE HOUDEN.

RABBI CHEMELWITZ Dag allemaal, goedemorgen. Ik ben rabbi Isidor Chemelwitz van het Joods bejaardentehuis in de Bronx. Wij zijn hier vanmorgen bijeen om de laatste eer te bewijzen aan Sarah Ironson, toegewijd echtgenote van Benjamin Ironson, die haar voorging, liefhebbende zorgzame moeder van haar zonen Morris, Abraham, en Samuel en haar dochters Esther en Rachel; beminde grootmoeder van Max, Mark, Louis, Lisa, Maria... eh... Lesley, Doris, Angela, Luke en Eric.

BESTUDEERT HET PAPIERTJE.

Eric? Ook al een joodse naam?

HAALT SCHOUDERS OP.

Eric. Een grote, hechte familie. Wij zijn hier bijeen om samen te rouwen om een goede rechtschapen vrouw.

KIJKT NAAR DE KIST.

Deze vrouw... Ik kende haar niet. Wat kan ik met zekerheid zeggen over haar hebbelijkheden en verdiensten? Ze was... Kijk, in het Joods bejaardentehuis in de Bronx zitten behoorlijk wat van die oudjes en ik maak met allemaal een praatje. Maar met haar - laat ik het maar eerlijk zeggen - met haar niet. Zij deed er liever het zwijgen toe. Dus ik ken haar niet en toch ook weer wel. Zij vertegenwoordigt...

RAAKT DE KIST AAN.

... niet een persoon maar een hele soort: de mensen die de oceaan overstaken. Die de dorpjes van Rusland en Litauen voor ons meebrachten naar Amerika - en wat hebben we geploeterd voor de familie, voor dat joodse thuis, zodat jullie niet zouden opgroeien in dit vreemde ondermaanse, in die smeltkroes waar niets te smelten viel. Want jullie, afstammelingen van deze immigrante, jullie groeien niet op in Amerika. Jullie en jullie kinderen en kindskinderen met de goyse namen, jullie wonen niet in Amerika. Amerika bestaat niet. De klei aan je voeten is de klei van een Litvak shtetl, de lucht in je longen is de lucht van de steppen. Want zij hier nam de oude wereld mee op haar rug de oceaan over, op een boot, en ze zette hem neer op Brooklyn of waar ook in dit land. Die aarde stak ze in jullie botten en jullie geven hem door aan jullie kinderen, die oeroude cultuur, dat oeroude huis.

KORTE PAUZE

Jullie kunnen die oversteek van haar nooit overdoen, want zulke Grote Reizen bestaan niet meer, vandaag de dag. En toch, zolang jullie leven, leggen jullie elke dag die afstand tussen hier en daar af. Elke dag. Snappen jullie? De reis zit binnenin je.

Dus...

Zij was de laatste der Mohicanen, zij hier. Nog even... en die generatie is dood.

I - 2

ROY EN JOE IN ROY'S KANTOOR. ROY AAN EEN IMPOSANT BUREAU DAT LEEG IS OP EEN IMMENSE TELEFOON-INSTALLATIE NA. ONAFZIENBARE RIJEN LAMPJES FLIKKEREN AAN EN UIT OP HET TOESTEL. PIEPERS EN ZOEMERS ZORGEN ONOPHOUDELIJK VOOR CHAOTISCHE ACHTERGRONDMUZIEK BIJ ROY'S GESPREKKEN. JOE ZIT EN WACHT. ROY HANDELT ZIJN ZAKEN AF MET EEN OVERDAAD VAN ENERGIE EN ONGEDULD EN MET SENSUELE OVERGAVE: HIJ STIKULEERT, SCHREEUWT, PALMT IN, GEBRUIKT INGEHOUDEN ZANGTONEN EN BESPEELT APPARAAT, HOORN EN RUGGESPRAAKTOETS MET VERVE EN VREUGDE.

ROY MEPT EEN KNOP, TOT JOE:

Een octopus had ik moeten zijn, zo'n klerebeest, met acht slingerende armen en duizenden zuignappen. Snap je?

JOE Nee, ik...

ROY WIJST OP EEN SCHAAL SANDWICHES.

Wil je lunchen?

JOE Nee, laat maar, echt, ik heb net...

ROY MEPT EEN KNOP.

Ailene? Roy Cohn. Wat is dat voor begroeting? Zijn wij geen vrienden, Ai... Kijk eens hier juffrouw Soffer, u hoeft niet meteen... Je bent van je stuk. Je schreeuwt. Niet schreeuwen, slecht voor je gezondheid. Spatten die adertjes op je wangen uit elkaar, als je zo schreeuwt. - Nee, grapje, juffrouw Soffer, grapje... Zestien keer pardon moet genoeg zijn, juffrouw Soffer, u...

ZIJ KIJKT DOOR EN ROY LEGT ZIJN HAND OP HET MONDSTUK. TEGEN JOE:

Dit gaat nog even door, eet vast wat, wat zit er op dit lekkere sneetje, dit is...

NEEMT EEN HAPJE.

Mmmm, lever of zo... Hier.

MIKT DE SANDWICH NAAR JOE DIE HEM VANGT EN OP DE SCHAAL TERUG LEGT. WEER TEGEN JUFFROUW SOFFER:

Aha, aha... Nee, zei ik al: was geen vakantie, was wérk, juffrouw Soffer, ik heb cliënten in Haïti, juffrouw Soffer, ik... Hoor es Ailene, denk je godverdomme dat ik de eerste advocaat ben die een zitting vergeet? Maak daar godverdomme niet zo'n... Wacht even.

MEPT DE RUGGESPRAAKKNOP.

Kutwijf!

JOE Als het nu niet uitkomt...

ROY Niet uit komt? Komt geweldig uit.

KNOP

Baby Doll geef me even... Kut, moment...

KNOP, KNOP

Hallo? Ja. Spijt me dat ik u liet wachten, meneer eh, ik... O, de rechter is een vrouw, mevróuw Hollins, neem me niet kwalijk. Mooie diepe stem hebt u. Prettige toeven hier, mevrouw?

HAND OP MONDSTUK, TEGEN JOE:

Stem als een dokwerker, dat wijf en dr man is net Dolly Parton, verwarrend hoor. Door Nixon benoemd. Allemaal drankorgels, die Nixon benoemde...

TEGEN MEVROUW HOLLINS

Ja, okay, okay, dus hoeveel kaartjes, mijn beste? Zeven. Waarvoor? Cats?, Forty-Second Street, wat? Nee, La Cage is niks voor u, vertrouw op mij. Niks geen moeite.. Wacht.

KNOP. KNOP

Baby Doll, zeven maal Cats of iets anders, als het maar moeilijk in te komen is, wát maakt me geen ruk uit wat en hun ook niet.

KNOP. TEGEN JOE

Gezien? La Cage?

JOE Nee, ik...

ROY Formidabel. Beste op Broadway. Ever.

KNOP

Wie? Jezus Keristus, Harry, nee, Harry. Moet ik godverdomme alles zelf doen? Arresteren die klootzak en mij nooit meer bellen via deze lijn, ik zei dat je niet...

JOE MAAKT AANSTALTEN.

Roy, eh, zal ik buiten wachten of...

ROY Zitten jij.

TEGEN HARRY

Jij moet wachten. Gewoon wachten. Betaal ik je godverdomme voor, lul.

KNOP

Halvegare mongool.

INEENS FILOSOFISCH

Ik zie het universum, Joe, als zegmaar een buitenaardse zandstorm van mega-orkaankracht maar in plaats van zandkorrels: scherven en glassplinters. Heb jij dat ook wel es? Dat gevoel? Ineens op een dag?

JOE Ik weet niet, ik...

ROY En, amuseer je je bij het Gerechtshof? Hoe is je rechter?

JOE Je krijgt de hartelijke groeten...

ROY Goeie man. Loyaal. Niet het grootste licht maar hij heeft stijl. En een mooie kop met zilverdraad.

JOE Hij geeft me een stuk eigen verantwoordelijkheid.

ROY Ja ja, zijn beslissingen neerpennen en tekenen.

JOE Nou...

ROY Aardige kerel. En jij bent een hele steun voor hem.

JOE Dank je wel, Roy, ik...

ROY KNOP

Èh? Wie is dit nou weer? Sodekut, wie ben jij? Wacht--

KNOP

Harry? Zevenentachtig ruggen, in die buurt. Mag ie me ook voor pijpen. Nee Harry, pornowinkels. Een keten. Reken maar. De mazen in de wet, Harry, dat zijn lekkerste gaatjes.

KNOP

Zo Baby Doll, wat? Cats? Gaat over katten. Katten die zingen, vin jij enig. Acht uur, toneel begint altijd acht uur.

KNOP

Kut-toeristen.

KNOP, DAN TEGEN JOE

Hee, hou het gezellig, Joe, en eet wat in Jezusnaam...

JOE En, Roy, zou je...

ROY Wat?

TEGEN HARRY

Momentje.

KNOP

Mevrouw Soffer? mevrouw...

KNOP

Godverdekut, allejezus,

waar is... Net was ze JOE Roy, ik zou het

er nog, baby doll, prettig vinden

kijk es of... als je...

DE TELEFOON MAAKT DRIE VERSCHILLENDE PIEPGELUIDEN, SIMULTAAN. ROY MEPT KNOPPEN.

Jezus, wat een kut-

installatie. Baby doll? JOE Ik heb echt

Bel de Post, vraag naar liever dat je

Suzy, probeer of... niet...

DE TELEFOON BEGINT HARD TE FLUITEN.

Keristus!

JOE Roy.

ROY IN DE HOORN

Moment.

KNOP, TEGEN JOE

Wat?

JOE Zou je alsjeblieft Gods naam niet ijdellijk willen gebruiken?

PAUZE

Ja sorry. Alsjeblieft. Zolang ik hier...

ROY LACHT.

Okay. Sorry. Kut.

Zeer Amerikaans.

PRIKT KNOP.

Ze kunnen allemaal de klere krijgen, baby doll, zeg dat maar. Zeg dat ik dood ben. Jij handelt mevrouw Soffer af. Zeg dat het geld eraan komt. En dat ik die rechter in z'n hol kruip. Ik bel haar terug. Ja, ik bel haar. Ik weet hoeveel ik geleend heb. Ze heeft nog vierhonderd keer dat bedrag opgepropt in dr... Ja, mag je rustig zeggen dat ik dat zei.

KNOP, TELEFOON ZWIJGT.

En nu Joe.

JOE Sorry Roy maar ik...

ROY Nee nee nee nee, principes zijn heilig, principes respecteer ik. Ik ben niet godsdienstig maar ik vind God erg goed en hij mij. Baptist, katholiek?

JOE Mormoon.

ROY Mormoon. Kostelijk. Zeker weten. Zeer Amerikaans. En, Joe, wat dacht jij ervan?

JOE Het is... nou..

ROY Een rare wereld waarin wij leven.

JOE Chaotisch.

ROY Maar een chaos waar God achter staat. Toch?

JOE En...

ROY Juist. Mormonen. Ik kende mormonen, in eh, Nevada.

JOE Meestal in Utah.

ROY Nee hoor, deze mormonen niet.

Okay. Okay, hoe sta jij tegenover een carrière in Washington, op Justitie?

JOE Pardon?

ROY Hoe sta jij tegenover een carrière in Washington, op Justitie? Ik hoef de telefoon maar te pakken, even babbelen met Ed, en je kan beginnen.

JOE Als... wat precies?

ROY Staf - landelijk - bij een grote jongen - dichtbij de bron - iets met kloten.

JOE Ed...?

ROY Ed Meese. De minister justitie.

JOE O.

ROY Ik hoef de telefoon maar te pakken...

JOE Moet ik even over nadenken.

ROY Tuurlijk.

PAUZE

Washington is geweldig, Joe.

JOE Roy, ik weet niet hoe ik het heb...

ROY Voor mij betekent het ook wat. Snap je?

KORTE PAUZE

JOE Ik eh... Ik kan niet zeggen hoe geweldig ik dit vind. Ik ben gewoon eh, perplex, ik eh... Bedankt, Roy. Ik moet hier over nadenken. Over praten met mijn vrouw.

ROY Je vrouw. Ja hoor.

JOE Maar ik vind het echt geweldig...

ROY Ja hoor. Praat met je vrouw.

I - 3

HARPER ALLEEN THUIS. ZE LUISTERT NAAR DE RADIO EN PRAAT TEGEN ZICHZELF, DAT DOET ZE VAAK. TEGEN DE ZAAL.

HARPER Mensen die eenzaam zijn, die alleen gelaten worden, gaan voor zich uit praten, gaan piekeren over... die mooie systemen die het begeven, natuurwetten die ontregeld raken...

Als je naar de ozonlaag kijkt, van boven, vanuit een ruimteschip, zie je een bleekblauwe stralenkrans, een lieflijk twinkelende aureool die onze atmosfeer omspant die weer de aarde omspant. Dertig mijl boven ons hoofd, een dun laagje O3-moleculen, produkt van fotosynthese, wat de overdreven voorkeur van planten voor zichtbaar licht verklaart en hun afkeer voor de donkere stralingsgolven. nat. Gevaar van buiten. Het is een cadeautje van God, de definitieve kroon op de schepping van de wereld: waakengelen, hand in hand, vormen een fijnmazig net, een bolvormige blauwgroene schil, een schelp waarin het leven veilig is. Maar overal dondert alles in mekaar, leugens duiken op, afweersystemen bezwijken ... Daarom, Joe, daarom mag ik niet alleen gelaten worden.

KORTE PAUZE

Ik zou graag op reis willen. Laat ik jou met de zorgen achter. Stuur ik kaarten met vreemde postzegels en mysterieuze berichten. 'Misschien ooit.' 'Nimmermeer.'

MISTER LIES, DE TOEROPERATOR KOMT OP.

O! Ik schrik me dood!

MISTER LIES Cash, check of credit card?

HARPER Ik ken u. U komt uit Salt Lake. U hebt ons de vliegtickets verkocht toen we hierheen vlogen. Wat doet u in Brooklyn?

MISTER LIES U zei dat u wou reizen.

HARPER En floep daar bent u. Erg aardig.

MISTER LIES Mister Lies. Van de Internationale Orde van Tour-Operators. Wij laten de wereld wervelen, brengen vaart in de volken, roeren de massa's om tot ze als zwervers zwalken over deze planeet. Wij zijn de hogepriesters van de straalstroom zegmaar de razende roelen van de reiswereld. Cash, check of credit card. Wat is de bestemming?

HARPER Antarctica misschien. Ik wil het gat in de ozonlaag bekijken. Ik hoorde op de radio...

MISTER LIES PRODUCEERT EEN COMPUTERTJE UIT ZIJN TAS.

Ik kan een geheel verzorgde reis voor u regelen. Voor meteen?

HARPER Gauw. Misschien gauw. Ik zit hier niet safe weet u. Het gaat het niet goed met me. D'r gebeuren dingen...

MISTER LIES Wat voor dingen?

HARPER Nou, u bij voorbeeld. Bent er ineens. Of verleden week... Ach, laat maar zitten.

Mensen zijn net planeten, je moet een dikke huid hebben. Soms komt het op me af, dan is Joe weer weg en dan... Weet u. Soms praten mijn dromen gewoon terug.

MISTER LIES De tol van de ontworteling. Reisziekte. Enige dat helpt is: Blijf reizen.

HARPER Ik twijfel. Ik voel... er gaat wat gebeuren. Het is 1985. Vijftien jaar voor het derde millennium. Misschien komt Christus terug. Misschien wordt er gezaaid, misschien geoogst, misschien zijn er al vijgen, misschien nieuw leven, misschien vers bloed,

misschien kameraadschap en liefde, bescherming ook, is het veilig binnen, misschien houdt de deur het of misschien... misschien breekt de ellende naar binnen, is het einde nabij en valt de hemel naar beneden met verwoestende stortregens en neerslag van giftig licht of misschien heb ik juist een heerlijk leven, misschien houdt Joe van me en ben ik gek als ik denk van niet, of misschien ook niet, misschien is het veel erger dan ik in de gaten heb, misschien... wil ik het weten, misschien niet. Die spanning, mister Lies, daar ga ik aan onderdoor.

MISTER LIES U moet er eens uit.

HARPER HOORT IETS.

Dat was de lift. O God, ik moet me nog optutten, ik... U moet weg, u hoort hier niet... U bent niet eens echt.

MISTER LIES Bel even als u zover bent...

HARPER Weg!

DE TOUR-OPERATOR VERDWIJNT BIJ DE OPKOMST VAN JOE.

JOE Buddy?

Buddy? Sorry, ik ben laat. Ik was eh... buiten. Blokje om.

Ben je boos?

HARPER Ik was een beetje ongerust.

JOE Buddy kusje.

ZE GEVEN ELKAAR EEN KUS.

Niets om ongerust over te zijn.

Okay. Okay, zou jij het leuk vinden als wij gingen verhuizen naar Washington?

I - 4

LOUIS EN PRIOR IN ROUWKLEREN OP EEN BANK BIJ DE AULA. DE ROUWDIENST VOOR SARAH IRONSON IS NET AFGELOPEN EN LOUIS WIL OPSTAPPEN NAAR DE BEGRAAFPLAATS.

LOUIS Mijn oma heeft Emma Goldman nog meegemaakt. Een toespraak, in het jiddisch. Het enige wat ze zich ervan herinnerde was dat ze goed sprak en een hoed op had.

Idiote dienst, he. Die rabbi...

PRIOR Echt een vondst. Je moet z'n nummer vragen, straks. Ik wil hem ook op mijn begrafenis.

LOUIS Ik ga d'r maar even naartoe. Als de kist eenmaal gezakt is, gaat iedereen er rotzooi op gooien.

PRIOR Begrafenisfolklore. Mag je niet missen.

LOUIS Een oud joods gebruik, om je liefde uit te drukken. Vangen, oma, weer een schep! Ben je te laat, loop je 't risico dat het graf vol is.

Ze was behoorlijk maf. Ze zat al tien jaar in dat tehuis tegen zichzelf te praten. Ik heb 'r nooit opgezocht. Ze lijkt teveel op mijn moeder.

PRIOR OMHELST HEM.

Arme Louis. Erg voor je dat je oma dood is.

LOUIS Wat een klein kistje, he?

Sorry, ik heb je aan niemand voorgesteld... Met de familie in de buurt ben ik ineens een stiekeme nicht.

PRIOR Zeg maar gerust macho.

IMITEERT.

'Zo, nicht Doris, je kent me niet meer, he? Ik ben Lou, zoon van Rachel.' Lou, niet Louis, sodat se de nichten-S niet horen.

LOUIS Ik heb geen...

PRIOR Voor mij mag je 't wegmoffelen. O ja, schat, die nicht van je, die Doris, is een pot.

LOUIS Nee. Echt?

PRIOR Jij ziet niets. 't Is dat ik je al vier jaar pijp, anders zou ik zweren dat je hetero was.

LOUIS Wat en rotbui heb jij. Is de kat nog steeds weg?

KORTE PAUZE

PRIOR Nog geen pluisje te zien. Jouw fout.

LOUIS Nee maar.

PRIOR Louis, ik zei toch, zo'n naam ís belangrijk. Een beest Lassie noemen, dat is vragen om weglopen. 't Is trouwens een hondenaam.

LOUIS Ik wou ook een hond. Geen kat die m'n boeken onderpist.

PRIOR Het was een poes.

LOUIS Katten zijn stomme, hypernerveuze roofdieren. Bij de Babyloniërs werden ze ingemetseld. Honden hebben hersens.

PRIOR Katten hebben intuïtie.

LOUIS Een pientere hond heeft altijd nog het verstand van een tamelijk slome baby van twee.

PRIOR Katten weten het als er wat aan de hand is.

LOUIS Ja, als de etensbak leeg blijft.

PRIOR Ze weten het. Daarom is Lassie weggelopen. Ze wist het.

LOUIS Wat wist ze?

PAUZE

PRIOR En ik maar rammelen met het etensbakje, op m'n slippers, in m'n duster, met m'n krulspelden in, en schreeuwen: 'Lassie come home! Lassie come home!' Voor de kat z'n kut. Le chat, elle ne reviendra jamais, jamais...

TREKT JASJE UIT, ROLT ZIJN MOUW OP, LAAT LOUIS EEN DONKERPAARSE PLEK ZIEN OP DE ONDERKANT VAN ZIJN ARM, BIJ DE SCHOUDER.

Kijk.

LOUIS Gewoon een bloeduitstorting.

PRIOR Niet in de ogen van een vooraanstaand specialist.

LOUIS Wat?

PAUZE

Vertel.

PRIOR Kaposi sarcoom, schat. Kijk maar. De bordeauxrode kus van de engels des doods.

LOUIS PAKT HEEL OMZICHTIG PRIOR'S ARM.

O nee...

PRIOR Ze hebben me ingehaald in het gastronomisch wijngenootschap. Le beaujolais nouveau est arrivé.

LOUIS Hou op.

PRIOR Dégoustez nos vins!

LOUIS Ophouden jij!

PRIOR Vind je niet dat ik er goed mee omga?

Ik ga dood.

LOUIS Man, je lult.

PRIOR Laat mijn arm los.

LOUIS Nee.

PRIOR Laat los

LOUIS PAKT PRIOR, OMHELST HEM HEFTIG.

Nee.

PRIOR Hoe moet ik je sparen, lieverd. De wetenschap kent geen genade. Kaposi. Toing! Knal voor je kop.

LOUIS Klootzak.

LAAT HEM LOS.

Klootzak klootzak klootzak.

PRIOR Zo ken ik je weer. Dat bezonnene.

Ga je mee kijken of Lassie home is?

Louis?

LOUIS Sinds wanneer weet je 't?

PRIOR Ik wist niet hoe ik moest beginnen.

LOUIS Waarom?

PRIOR Ik was bang, Lou.

LOUIS Waarvoor?

PRIOR Dat je bij me weggaat.

LOUIS O.

KORTE PAUZE

PRIOR Slecht getimed, met die begrafenis en zo maar ik dacht: we zijn nu toch met de dood bezig.

LOUIS Ik moet m'n oma begraven.

PRIOR Lou?

PAUZE

Daarna kom je thuis?

LOUIS Daarna kom ik thuis.

I - 5

DUBBELE SCÈNE: JOE EN HARPER THUIS; LOUIS OP HET KERKHOF MET RABBI ISIDOR CHEMELWITZ EN HET KLEINE KISTJE.

HARPER Washington?

JOE Het is een geweldige eer, buddy en...

HARPER Ik moet erover nadenken.

JOE Natuurlijk.

HARPER Zeg nee.

JOE Je moest erover nadenken?

HARPER Ik wil niet naar Washington.

JOE Ik wel.

HARPER Een groot kerkhof. Enorme witte grafzerken en overal mausoleums.

JOE We kunnen in Georgetown gaan wonen.

HARPER Hier zijn we gelukkig.

JOE Is niet helemaal waar, buddy, we...

HARPER Best gelukkig. Schijngelukkig. Is beter dan niets.

JOE Hoog tijd dat het roer omgaat, Harper.

HARPER Roer om. Hoezo?

JOE Vier jaar ben ik nu griffier. Tegen een jaarsalaris van negenentwintigduizend dollar. Een lachertje. Toen ik afstudeerde hoorde ik bij de vier besten, nu zit ik lager dan mijn hele jaargang. En ik... Ik heb 't zat. Ik wil ergens naar toe waar het gebeurt.

HARPER In Washington gebeurt het sowieso niet. De kerk telt niet meer mee. Worden we yuppen. Ik heb hier nog zoveel te doen.

JOE Zoals?

HARPER Ik heb ook m'n dingen...

JOE Wat voor dingen?

HARPER Ik moet de slaapkamer afschilderen.

JOE Ben je al een jaar mee bezig.

HARPER Weet ik wel, ik... Hij is alleen nog niet klaar omdat ik geen gelegenheid krijg hem af te maken.

JOE Ja zeg. Waar slaat dat nou op? Je zwemt in je tijd. Je kan 'm toch afmaken als ik naar kantoor ben?

HARPER Ik ga daar niet alleen naar binnen. Bang.

JOE Bang waarvoor?

HARPER Ik hoorde dr iets. Krassen met een ijzeren ding tegen de muur. Een man met een mes. Wie weet.

JOE In de slaapkamer is niemand, Harper.

HARPER Nu niet, nee.

JOE Vanochtend ook niet.

HARPER Hoe weet jij dat? Jij was naar kantoor. Dit huis is zo unheimisch. Weet je nog Rosemary's baby?

JOE Rosemary's baby?

HARPER Net zo'n flat. Was toch ook in Brooklyn?

JOE Nee, in...

HARPER Net zo'n flat. Absoluut.

JOE Dan gaan we verhuizen!

HARPER Georgetown is nog veel erger. De exorcist, dat was in Georgetown.

JOE De duivel schuilt in alle hoeken, he, buddy?

HARPER Ja. In alle hoeken.

JOE Hoeveel pillen vandaag, buddy?

HARPER Geeneen. Een. Drie. Drie maar.

LOUIS WIJST NAAR DE KIST.

Waarom zitten er maar twee van die houten pinnen in het deksel?

RABBI CHEMELWITZ Kan ze er makkelijker uit als ze wil.

LOUIS Laat ze dr maar binnenblijven.

Voor mij is ze al jaren dood. Toen ze me belden dat ze gestorven was, kwam het als een verrassing. Ik had haar al gewist.

RABBI CHEMELWITZ 'Sharfer vi di tson fun a shlang iz an umdankbar kind!'

LOUIS Ik spreek geen jiddisch.

RABBI CHEMELWITZ 'Scherper dan de tand van een slang is een ondankbaar kind.' Shakespeare. 'Kenig Lear.'

LOUIS Rabbi, wat zegt de Heilige Schrift over iemand die zijn geliefde in de steek laat als de nood het hoogst is?

RABBI CHEMELWITZ Waarom zou iemand dat doen?

LOUIS Omdat hij moet.

Omdat hij iemand is misschien, die denkt dat het leven wint met strijd. Iemand met een neo-Hegeliaans positivistisch idee over een doorlopend historisch vooruitgangs-proces naar geluk of perfectie zegmaar, iemand die zich enorm sterk voelt door de verbondenheid met die krachten en steeds hoger streeft... Iemand misschien die geen ruimte heeft voor eh... ziekte, in zijn idee van hoe de dingen moeten gaan. Zweren, ziekte, kots... is ie misschien doodsbenauwd voor. Misschien... is ie niet geschikt voor omgang met de dood.

RABBI CHEMELWITZ De Heilige Schrift heeft niets te melden over zo iemand.

LOUIS Rabbi, ik ben bang voor de misdaden die ik misschien bega.

RABBI CHEMELWITZ Meneertje nou! Ik ben een zieke ouwe rabbi die nog dat hele end met de auto naar de Bronx moet. Als u wilt biechten, zoek dan een priester.

LOUIS Maar ik ben niet katholiek, ik ben jood.

RABBI CHEMELWITZ Pech gehad, bubula. Katholieken geloven in vergeving, joden in schuld.

KLOPT TEDER OP DE KIST.

LOUIS Die pinnen zitten toch wel goed vast?

RABBI CHEMELWITZ Geen zorgen, meneertje. Na zo'n leven blijf je wel binnen. Daar is ze beter af.

JOE Ik weet wel dat het eng voor je is. Maar denk je eens in wat het voor mij betekent. Probeer het.

HARPER Ja.

JOE Ja. Probeer het eens echt.

Ik geloof dat er ontwikkelingen gaande zijn die de wereld zullen veranderen.

HARPER Maar ik wil niet...

JOE Moment. Ten goede. Veranderen ten goede. Amerika herontdekt zich. Zijn verheven positie onder de naties. En de mensen schamen zich er niet meer voor, zoals vroeger. Heel belangrijk is dat. De waarheid telt weer.

De wet stelt weer iets voor. Het werk van President Reagan, Harper. Hij zegt 'De waarheid bestaat en dient met trots gesproken.' En het land doet mee. Wij worden beter. Steeds beter. Ik moet daarbij zijn, ik moet mee in de lift. Want zes jaar geleden ging het omlaag met de wereld, afschuwelijk, hopeloos, onoplosbare problemen, misdaad, verwarring, honger en...

HARPER Maar het blijft nog steeds hetzelfde. Erger dan vroeger. Ze zeggen dat de ozonlaag...

JOE Harper...

HARPER En vandaag zag ik hier uit het raam een schizofrene verkeersagent die stond te...

JOE Stil nou! Ik wou net afronden.

HARPER Ik ook.

JOE Je bent niet eens begonnen...

HARPER Ik wou afronden met: de wereld lijkt wel...

JOE Ja: líjkt wel, want jij komt niet buiten, en emotioneel zit je in de knoop.

HARPER Ik kom heus wel buiten.

JOE Helemaal niet. Je zit maar thuis te tobben over allerlei warrige...

HARPER Ik kom buiten. Jij weet niet wat ik doe.

JOE Je zit niet de hele dag binnen?

HARPER Nee.

JOE Nou ja... Dat doe je wel.

HARPER Dat denk jij.

JOE Waar ga je dan naar toe?

HARPER Waar ga jij naar toe? Als je gaat lopen.

PAUZE. DAN, KWAAD

En emotioneel zit ik niet in de knoop.

JOE Sorry.

HARPER En als ik emotioneel in de knoop zit, komt het omdat ik met jou ben. Of...

JOE Buddy, sorry, ik was niet van plan...

HARPER En als je vindt dat ik zo in de knoop zit, had je niet met me moeten trouwen. Jij met je leugens en je gedraai.

JOE Ik wil met jou getrouwd zijn, Harper.

HARPER Helemaal niet. Nooit moeten doen.

PAUZE

Hoi buddy. Hoi Buddy.

JOE Kusje buddy.

ZE KUSSEN ELKAAR.

HARPER Ik hoorde op de radio hoe je moet pijpen.

JOE Wat?

HARPER Proberen?

JOE Je moet echt niet luisteren naar die onzin.

HARPER Mormonen kunnen ook pijpen.

JOE Harper.

HARPER NEEMT ZIJN TOON OVER.

Joe.

Het was een joods dametje met Duits accent.

Dit is een goed moment voor mij. Om een kindje te maken.

Toen hadden ze een programma over gaten in de ozonlaag. Over Antarctica. Je huid verbrandt, vogels worden blind, ijsbergen smelten. We leven in de eindtijd.

I - 6

IN DE HEREN-W.C. VAN HET KANTOORGEBOUW VAN HET FEDERALE HOF VAN BEROEP IN BROOKLYN; DE PLEK VOOR NATUURLIJKE EN JURIDISCHE PERSONEN; LOUIS STAAT TE HUILEN BOVEN DE WASTAFEL, JOE KOMT BINNEN.

JOE O, eh... Môgge.

LOUIS Goedemorgen, griffier.

JOE ZIET LOUIS HUILEN.

Sorry, ik... Ik weet niet wie u bent.

LOUIS Laat maar. Tekstverwerker. Laagste van het laagste.

JOE STEEKT HAND UIT.

Joe Pitt. Ik werk met rechter Wilson....

LOUIS Ja, dat weet ik. Griffier Pitt.

JOE Was u eh... Gaat het?

LOUIS Ja, hoor. Dank u. Aardige man.

JOE Wat is aardig?

LOUIS Wat?

JOE Wat is aardig? Laat maar. Weet u zeker dat u...

LOUIS Stront aan de knikker. Gewoon... stront aan de knikker.

JOE Wat schort eraan?

LOUIS Ladder in mijn kous.

JOE Pardon?

LOUIS Laat maar. Hee, bedankt voor de belangstelling.

JOE Ach...

LOUIS Nee, echt heel aardig.

HIJ BEGINT WEER TE HUILEN.

Sorry, sorry. Vriend ziek.

JOE O, spijt me.

LOUIS Ja, ja. Nou. Lief.

Drie van uw collega's wierpen vóór u een blik op dit hoopje ellende. U bent de eerste die wat zegt. De anderen deden de deur open, zagen mij en weg waren ze. Ik hoop dat ze vreselijk moesten pissen.

JOE REIKT HEM EEN STUKJE WC-PAPIER AAN.

Wilden u vast niet storen.

LOUIS Bah. Harteloze macho Reagan-reten.

JOE Pas op, dat is niet eerlijk.

LOUIS Wat niet? Harteloos? Macho? Reagan? Reet?

JOE Ik heb op Reagan gestemd.

LOUIS Echt?

JOE Twee keer.

LOUIS Twee keer? Nou, nou. Een republikeinse nicht.

JOE Pardon?

LOUIS Laat maar.

JOE Ik ben geen...

Laat maar.

LOUIS Republikein? Geen republikein? Of...

JOE Wat?

LOUIS Wat?

JOE Geen nicht. Ik ben geen nicht.

LOUIS O. Sorry.

SNUIT LUID ZIJN NEUS.

Ik wou alleen...

JOE Ja?

LOUIS Nou, soms hoor je aan iemands stem... U klinkt als een...

JOE Helemaal niet. Als wat?

LOUIS Als een republikein.

KORTE PAUZE. JOE WEET DAT HIJ IN DE MALING GENOMEN WORDT; LOUIS WEET DAT HIJ DAT WEET. JOE BESLUIT NIET TE BESCHETEN TE DOEN.

JOE Ik? Klink ik als een...

LOUIS Wat? Als een...? Republikein of...? En ik?

JOE U? Wat?

LOUIS Klink ik als een...?

JOE Als een...?

Ik eh... ben even de kluts kwijt.

LOUIS Ja.

Ik heet Louis. Maar mijn vrienden zeggen allemaal Louise. Ik zit in de tekstverwerking. Bedankt voor 't stukje WC-papier.

LOUIS STEEKT ZIJN HAND UIT, JOE WIL HEM PAKKEN, LOUIS MAAKT EEN SCHIJNBEWEGING, GEEFT JOE EEN SNELLE KUS OP DE WANG EN GAAT AF.

I - 7

DUBBELE DROOMSCÈNE. PRIOR DROOMT DAT HIJ AAN EEN FANTASTISCHE MAKE UP-TAFEL ZIT EN ZICH OPMAAKT. HARPER, DIE AF EN TOE TRIPT DOOR PILGEBRUIK, HEEFT EEN HALLUCINATIE WAARIN PRIOR VERSCHIJNT. HET KAN OOK ZIJN DAT HARPER VOORKOMT IN DE DROOM VAN PRIOR. VERBIJSTEREND IS HET.

PRIOR 'Klaar voor mijn close up, Mister DeMille.'

Je wilt een leven leiden met élégance en gratie. En bloeien, niet zo vaak, maar wel heel geraffineerd en met superieure timing. Als een zeldzame plant, een Victoria Regia... Je wilt... Maar je krijgt toch nooit wat je wilt? Nee toch? Nee hoor. Je wordt genaaid. Voorbij. Voor je dertigste de pijp uit. Je... Je gloriejaren worden je afgepikt waar je bij staat.

Kut. Kut.

BLIJFT ER BIJNA IN, HERNEEMT ZICH, BEKIJKT ZIJN MAKE UP IN DE SPIEGEL.

Gewoon een lijk. Een lijkette. Lief nichtekind, je mag nog zo gewiekst zijn met spons en dons, dít had je nooit in je eentje klaargestoomd.

HARPER KOMT OP.

HARPER Ben jij... Wie ben jij?

PRIOR Wie ben jij?

HARPER Wat doe jij in mijn hallucinatie?

PRIOR Ik in jouw hallucinatie? Jij zit in mijn droom.

HARPER Helemaal opgemaakt.

PRIOR Jij ook.

HARPER Maar jij bent een man.

PRIOR DOET OF HIJ INSTORT, OF EEN SHOCK HEEFT, MIEMT DAT HIJ ZIJN STROT AFSNIJDT MET ZIJN LIPSTICK EN STERFT, ZO TRAGISCH MOGELIJK. DAN:

De benen verraden het altijd.

HARPER Dit klopt niet hoor. Ik ken jou nergens van. Jij bent niet... Ben jij mijn... zegmaar mijn tovervriendje?

PRIOR Nee. Ben jij niet een beetje te oud voor tovervriendjes?

HARPER Ik zit emotioneel in de knoop. Ik heb teveel pillen geslikt. Waarom heb jij je opgemaakt?

PRIOR Ik was inderdaad mijn gelaat aan 't renoveren - voel ik me wat beter. Ik had de nieuwe herfstkleuren achterovergedrukt op de Clinique-stand bij Macy's.

LAAT HET HAAR ZIEN.

HARPER Gestolen?

PRIOR Ik was rut. Emotionele noodweer.

HARPER Joe zal kwaad zijn. 'k Had hem beloofd: geen pillen meer.

PRIOR Die pillen van jou, he?

HARPER Valium. Ik gebruik valium. Bergen valium.

PRIOR Wenn man nicht weisz wie was warum

da iszt man immer valium.

HARPER Ik ben niet verslaafd. Verslaving, geloof ik niet in... Drinken doe ik dus nooit. En nooit zal je mij drugs zien innemen.

PRIOR O, je spuit alleen maar.

HARPER Alleen valium.

PRIOR Alleen valium. Elke dag een vuistvol valium.

HARPER Erg, he? Mormonen mogen eigenlijk nergens aan verslaafd zijn. Ik ben mormoon.

PRIOR Ik ben homo.

HARPER Onze kerk gelooft niet in homo's.

PRIOR Onze kerk gelooft niet in mormonen.

HARPER Wat voor kerk heb jij dan...

LACHT.

O, ik snap het.

Een ding begrijp ik niet. Als ik jou nooit eerder gezien heb en volgens mij is dat zo, kan jij niet in mijn hallucinatie voorkomen want ik weet uit ervaring dat de geest, waar hallucinaties geboren worden, niet in staat is iets te produceren dat er niet al in zit en binnengekomen is via de ervaringen uit de bestaande wereld. Fantasie is niet scheppend, ja toch? Fantasie kan alleen brokstukken van het echte leven recyclen en omsmeden tot hallucinaties. Slaat dit ergens op?

PRIOR In jouw geval wel.

HARPER En maar denken dat je ontsnapt bent aan de ondragelijke sleur en eh... onechtheid van het leven, terwijl je precies dezelfde sleur en valsheid voorgeschoteld krijgt, onder het mom van nieuw en echt. De mens ziet alleen wat hij kent. Deprimerend, he?

PRIOR Dat er grenzen zijn aan de verbeelding?

HARPER Ja.

PRIOR Dat weet je al na je tweede schoolfeest: Er Is Niets Nieuws Onder De Zon.

HARPER Deze wereld. Zo beperkt. Afschuwelijk, afschuwelijk. Ja... Van alle hallucinaties die ik gehad heb, is dit wel de meest deprimerende.

PRIOR Pardon. We doen wat we kunnen.

HARPER Laat maar zitten. Van een terminale patiënt verwacht ik niet dat ie mij een beetje gaat zitten opvrolijken.

PRIOR Hoe weet jij in allejezusnaam...

HARPER Verbaas je niet. We leven in de eindtijd. Dingen worden geopenbaard: ook dat jij zo ziek bent. Zie jij niets aan mij?

PRIOR Ja

HARPER Wat?

PRIOR Je bent superongelukkig.

HARPER Ja, dat krijg je op een presenteerblaadje. Valiumverslaafd, dus ongelukkig. Nee, dat telt niet. Tuurlijk ben ik... Nee, iets anders. Wat je niet verwacht.

PRIOR Wat je niet verwacht.

HARPER Ja.

PRIOR Je man is homo.

PAUZE

HARPER Ja zeg!

PAUZE, DAN, HEEL OVERWOGEN:

Meen je dat?

PRIOR HAALT ZIJN SCHOUDERS OP.

De eindtijd, he?

HARPER Die openbaringen van jou. Niks. Intuïtie van niks. Joe is een doodnormale man. Hij is...

O God, o God. Hij... Gaan homo's eh... vaak uit wandelen?

PRIOR Nou en of we dat doen. Met een paarse pruik en een boa. Toen ik net naar je keek, kreeg ik...

HARPER Een soort déja vu.

PRIOR Ja.

HARPER Alsof je me ontzettend goed kende.

PRIOR Ja.

HARPER Ja.

Nu moet ik weg, terug, ik eh... ik heb het niet meer. God, wat voel ik me somber...

PRIOR He, lullig voor je. Ik zeg altijd: laat je niet naaien maar je wordt genaaid waar je bij staat.

HARPER Ik zie nog iets bij jou...

PRIOR O?

HARPER Diep binnenin je zit een stukje van jezelf. Dat is helemaal vrij van ziekte. Kan ik zien.

PRIOR Is dat... Dat is niet waar.

HARPER De eindtijd, he?

Naar huis...

HARPER VERDWIJNT.

PRIOR Dat loopt maar in en uit.

TEGEN ZIJN SPIEGELBEELD

Op naar de totale infectie. Dat gore bloed wordt maar door mijn lichaam geperst. Ik voel me smerig.

BEGINT ZIJN MAKE UP MET ZIJN HANDEN AF TE VEGEN, SMEERT HET OVERAL IN HET ROND. EEN GROTE GRIJZE VEER DWARRELT NEER VAN BOVEN. PRIOR STOPT MET AFVEGEN EN KIJKT NAAR DE VEER. GAAT ERHEEN EN RAAPT HEM OP.

EEN STEM EEN ONWAARSCHIJNLIJK MOOIE STEM

Het oog omhoog!

PRIOR KIJKT OMHOOG, ZIET NIEMAND.

Hallo?

EEN STEM Het oog omhoog!

PRIOR Wie is dat?

EEN STEM Bereid u voor!

PRIOR Ik zie niks...

DRAMATISCHE LICHTVERANDERING, VAN BOVEN

EEN STEM Het oog omhoog

bereid u voor

de oneindige afdaling

Een zucht in de lucht

zeilt omlaag

Ere zij...

STILTE

PRIOR Hallo? Einde boodschap? Halloooo!

Kut nog aan toe...?

HERNEEMT ZICH.

Arme ik. Arme, arme ik. Waarom ik? Waarom? Arme, arme ik?

Ik voel me niet lekker. Echt niet.

I - 8

DUBBELE SCÈNE: HARPER EN JOE THUIS; PRIOR EN LOUIS IN BED

HARPER Waar was je nou?

JOE Buiten.

HARPER Waar?

JOE Buiten. Nadenken.

HARPER 't Is laat.

JOE Ik had een boel om over na te denken.

HARPER Het eten is verbrand.

JOE Sorry.

HARPER Niet mijn eten. Mijn eten was lekker. Jouw eten. Ik heb het teruggezet en toen de oven zo hoog mogelijk gedraaid en gewacht tot het zwart werd. Het is nog heet. Gloeiend. Belangstelling?

JOE Waar is dat voor nodig?

HARPER Nergens voor. Echt iets voor de geestelijk gestoorde seksueel verkommerde pillenverslindende huisvrouw.

JOE Ja ja.

HARPER Zodoende. Wat blijft er voor mij over?

JOE Hoeveel pillen?

HARPER Een vuistje. Niet van onderwerp veranderen.

JOE Ik praat niet met je als je...

HARPER Nee. Nee. Doe nou niet. Ik eh... Ik ben okay. Pillen, daar gaat het niet om. Is niet ons probleem. Ik wil weten waar je was! Ik wil weten wat er allemaal gebeurt!

JOE Gebeurt waarmee? Met die baan?

HARPER Het gaat niet over die baan.

JOE Ik moet erover nadenken. Heb ik al gezegd.

HARPER Het gaat niet over die baan!

JOE Ik heb Cohn nog gebeld. Hij zei dat ik er gauw bij moest zijn...

HARPER Het gaat niet over die...

JOE Maar met jou is geen verstandig woord te wisselen. Iets dat zo...

HARPER Stil jij!

JOE Anders?

HARPER Niet van onderwerp veranderen.

JOE Wat was het onderwerp dan? Heb je me iets te vragen? Vraag. Nu.

HARPER Ik... Kan ik niet. Ik ben bang van jou.

JOE Ik ben moe. Ik ga naar bed.

HARPER Vertel het me... Laat me niet vragen. Toe.

JOE Dit is absurd, ik ga niet...

HARPER Als je 's avonds het huis binnenstapt, is je gezicht altijd weer anders dan ik dacht. Tot mijn grote verbazing ontdek ik elke keer iets hards, iets gemeens. Het is niet meer vertrouwd - zelfs niet je gewicht, 's nachts in bed en hoe je ademt in je slaap.

Je jaagt me de stuipen op het lijf.

JOE Ik weet wie het zegt.

HARPER Ja. Ik ben de vijand. Makkelijk hoor. Vaste prik.

Jij denkt dat je de enige bent die seks haat. Nou, ik ook hoor. Geen zin in, met jou. Dan haat ik het ook. Als ik er weer aan denk hoe je op me ligt te rampetampen tot ik totaal beurs ben en in stukken uit elkaar val. Gewoon een marteling. Stom van me om met jou te trouwen. Ik kende je toch...

ZE HOUDT ZICH IN.

Het is zondig en

we gaan er aan kapot.

JOE Ik zie het meteen als je pillen hebt genomen. Dan ben je zweterig, heb je een rooie kop en ik moet eerlijk zeggen: dan heb ik niet zoveel zin...

HARPER Omdat...

JOE Zo ben je niet aantrekkelijk. Zo niet.

HARPER Ik moet je iets vragen.

JOE Nou, vraag dan! Vraag dan! Wat ben je in 's hemelsnaam...

HARPER Ben jij homo?

PAUZE

Nou? Als je d'r weer tussenuit knijpt, zet ik je eten weer terug, draai ik die oven op zijn hoogst, net zo lang tot het hele gebouw blauw staat en iedereen dr in blijft. Ik zweer dat ik het doe.

Geef antwoord op mijn vraag.

JOE En wat als ik nou es...

KORTE PAUZE

HARPER Zeg het dan, ja? Dan zien we wel.

JOE Nee. Ik ben het niet.

Wat voor verschil zou het maken.

LOUIS Joden hebben niets duidelijks op papier over het hiernamaals - zelfs niet over het bestaan ervan. Ik ben er niet zo mee bezig. Ik zie het als een eeuwige regenachtige dinsdagmiddag in maart. Dode blaren.

PRIOR Eeeugh. Enorm Grieks/Romeins.

LOUIS Wat voor ons telt is niet het oordeel, maar het proces van oordelen. Daarom zou ik nooit advocaat kunnen zijn. Bij de rechtbank draait alles om het oordeel.

PRIOR Jij zou nooit een goeie advocaat zijn. Je bent te oversekst. Jij denkt maar aan één ding.

LOUIS Niet aan één ding. Juist aan teveel dingen. Ik probeer je iets duidelijk te maken.

PRIOR Namelijk:

LOUIS Ik denk aan de rechter die tussen de boekenwanden van zijn of haar kamer, wikt en weegt, het bewijs taxeert en beschikken moet over de categorieën: goed en kwaad, onschuldig en schuldig. De rechter in de raadskamer. Niet de rechter van de zitting met zijn hamer. Het omgaan met de wet, niet de executie.

PRIOR Maar schat, wat probeer je uit te leggen...

LOUIS Het zijn de vragen en contouren van een leven - een leven, verzameld, gerangschikt en gewogen in al zijn complexiteit - waar het uiteindelijk om gaat en niet: dat je die complexiteit teniet doet door een stempeltje te geven van zalig of verdoemd, na een vluchtige blik op de weegschaal...

PRIOR Erg leuk, enorm zen, lekkere... sussende flauwekul. Wij die gaan sterven, danken u.

LOUIS Je gaat niet sterven.

PRIOR Het gaat niet goed hoor... twee nieuwe plekken. M'n been doet pijn. Proteïne in m'n urine, zegt de dokter. Zegt me niks. Maar het hoort er niet in, die proteïne. M'n reet is aan flarden vanwege de diarree en gisteren heb ik bloed gescheten.

LOUIS Hou op. Ik kan er niet tegen.

PRIOR Jij slaat zo op tilt, ik moet jou nog troosten. Wel makkelijker...

LOUIS O, dank je wel.

PRIOR Als het serieus wordt, zeg ik het.

LOUIS Bloed schijten is serieus.

PRIOR Dus vertel ik het ook.

LOUIS Dus moet ik het verwerken.

PRIOR Vertel nog eens wat over het rechtswezen.

LOUIS Ik zit het te verwerken.

PRIOR Nou Louis, je bent de steunzool van de maand.

LOUIS BARST IN SNIKKEN UIT.

Ik neem het terug. Je bent niet de steunzool van de maand.

Zo werkt het niet...

Vertel nog eens wat over de gerechtigheid.

LOUIS Je gaat niet sterven.

PRIOR Gerechtigheid...

LOUIS ... komt geen end aan. Van gekmakende proporties. Gerechtigheid is God. Prior?

PRIOR Ja?

LOUIS Je houdt van me.

PRIOR Ja.

LOUIS Als ik er nu tussenuitknijp?

Zou je me dan eeuwig haten?

PRIOR KUST LOUIS OP ZIJN VOORHOOFD.

Ja.

JOE Ik vind dat we moeten bidden. God om hulp vragen. Hem samen vragen...

HARPER God, die praat niet tegen mij. Daar moet ik mensen voor oproepen.

JOE Je moet blijven vragen.

HARPER Ik ben de vraag vergeten.

O ja. God, is mijn man...?

JOE Hou op. Hou op. Ik waarschuw je.

Maakt het verschil? Als ik in aanleg een slechte, smerige eigenschap zou hebben? Als ik die maar te vuur en te zwaard bestrijd! Wat wil je nou? Wat wil je van me, Harper? Nog meer? In Godsnaam, wat nog meer? Wat blijft er over? Ik ben een lege huls. Wat valt er te bestrijden?

Als mijn gedrag maar deugt. Netjes is. Correct. En alleen in de ogen van God.

HARPER Nee, nee, dat niet, dat is Mormonenpraat, walgelijk. Joe, zeg het me, zeg...

JOE Het enige wat ik kan zeggen is dat ik een brave man ben die hard werkt om iets te bereiken en jij wil dat kapot maken. Je wil mij kapot maken maar zover laat ik het niet komen.

PAUZE

HARPER Ik krijg een kind.

JOE Leugenaar.

HARPER Jij bent de leugenaar.

Een baby met aangeboren pillenverslaving. Een baby die niet droomt maar die hallucineert, die ons aanstaart met grote karbonkels en geen idee heeft wie we zijn.

PAUZE

JOE Ben je echt...

HARPER Nee. Ja. Nee. Ja. Raak me niet aan.

Nu hebben we allebei een geheim.

PRIOR Een van mijn voorouders was zeekapitein, verdiende zijn geld met het transport van levertraan naar Europa en op de terugreis nam ie immigranten mee, vooral Ierse, dicht op elkaar gepakt, zoveel dollar de man. Zijn laatste schip - La Grande Geste - kwam in een storm terecht, voor de kust van Nova Scotia. Het zonk en hij zonk mee. Toch zag de bemanning kans zeventig vrouwen en kinderen te proppen in de enige sloep die ze hadden. Het weer werd nog zwaarder en de sloep was te vol, dus pikten ze er mensen uit die in zee werden gedumpt. Tot de belading goed was. Ze keken gewoon of de rand van de sloep ergens de waterlijn raakte - en wie daar zat gooiden ze overboord. Zeventig mensen in een gammel bootje, stel je voor. Toen ze aankwamen in Hallifax waren ze nog met negen.

LOUIS Jezus.

PRIOR Ik denk weer zo vaak aan dat verhaal. Mensen in een boot, in doodsnood en maar wachten tot zo'n keiharde krachtpatser zonder blikken of blozen dr een uitpikt... Geen waarschuwing, niks, je kan nog net een hap lucht nemen voor je in de ijskoude kolkende golven geslingerd wordt.

Geef mij jouw wereldbeeld maar, schat. Nu mijn tijd afloopt, voel ik me aangetrokken tot alles waar rek in zit, alles wat geen slot heeft... maar ik denk niet je dr erg mee zit.

LOUIS Wat bedoel je?

PRIOR Geen oordeel, hoor, geen vingertje.

LOUIS Slaat dat op mij?

PRIOR Nee hoor. Ik bedoelde 'je' meer als 'men'.

LOUIS Word beter, word beter, word beter.

Word alsjeblieft niet zieker.

I - 9

ROY EN HENRY, ZIJN DOKTER, IN HENRY'S PRAKTIJK

HENRY Niemand weet hoe het komt. Niemand die het kan genezen. De beste theorie is dat een retrovirus de schuldige is, het HIV-virus. De aanwezigheid daarvan leiden we af uit het opduiken van onmachtige afweercellen in reactie op binnenkomst van het virus in de bloedbaan door een sneetje of een opening. De afweercellen zijn niet in staat het lichaam ertegen te beschermen. Waarom weten we niet. Het afweersysteem scheidt ermee uit. Soms valt het lichaam zichzelf aan. Het heeft, zegmaar, geen verweer tegen de hele santenkraam van infecties door bacteriën die normaal onschuldig zijn. Dat is slecht nieuws.

PAUZE

ROY Heel interessant, dokter Strangelove, maar waarom mag ik dit godverdomme allemaal aanhoren?

PAUZE

HENRY Nou, ik heb net een van de drie laesies weggehaald en biopsie zal waarschijnlijk uitwijzen dat het een laesie is van Kaposi sarcoom. En ik constateer onmiskenbaar opgezwollen klieren in nek, oksels en liezen. Lymfadenopathie, ook een signaal. En je hebt orale candidiasis en misschien ook nog een schimmeltje onder de nagels van twee vingers aan je rechterhand. Nou, daarom...

ROY Deze ziekte...

HENRY Dit syndroom.

ROY Ja goed. Treft vooral homoseksuelen en drugverslaafden.

HENRY Meestal ja. Hemofiliepatiënten zijn ook een risicogroep.

ROY Homoseksuelen en drugverslaafden. Dus waarom suggereer jij dan dat ik...

PAUZE

Wat suggereer jij, Henry?

HENRY Ik Roy? Ik sugger...

ROY Ik ben geen drugverslaafde.

HENRY Zeg Roy, kom!

ROY Wat nou: zeg Roy, kom! Denk je dat ik een junk ben, Henry? Sporen op mijn lijf?

HENRY Doe niet zo kinderachig.

ROY Zeg het maar.

HENRY Wat?

ROY Zeg maar 'Roy Cohn, je bent een...'

HENRY Roy.

ROY 'Je bent een...' Vooruit. Niet 'Roy Cohn je bent een drugfanaat.'

'Roy Marcus Cohn, je bent een...'

Vooruit, Henry, het begint met een H.

HENRY Zeg, ik ga niet...

ROY Met een H, Henry, en het is niet 'hemofiel'. Vooruit...

HENRY Waar ben jij mee bezig, Roy?

ROY Nee, zeg het. Ik meen het. Zeg: 'Roy Cohn, je bent een homoseksueel.'

PAUZE

Dat is dan voor mij het startschot voor de campagne tot vernietiging van je reputatie, je praktijk en je carrière in New York State.

Die mogelijkheid heb ik, dat weet je.

HENRY Roy, je bent patiënt van me sinds '58. Los van die facelifts heb ik je behandeld voor de hele scala van syfilis...

ROY Van een hoer in Dallas.

HENRY Van syfilis tot venerische wratten. Rectaal. Een hoer in Dallas okay - maar een vrouw was het niet.

PAUZE

ROY Dus zeg het maar.

HENRY Roy Cohn, je bent...

Je bent met mannen naar bed geweest, Roy, en niet zo zuinig ook, en één daarvan - maar misschien wel meer - heeft jou behoorlijk ziek gemaakt. Je hebt AIDS.

ROY AIDS.

Jouw probleem, Henry is, dat woorden voor jou zo belangrijk zijn. Labels. Jij denkt: er staat wat er staat. AIDS. Homoseksueel. Homofiel. Lesbisch. Jij denkt dat zulke termen duidelijk maken met wie je naar bed gaat. Maar dat is niet zo, hoor.

HENRY O.

ROY Nee hoor. Labels vertellen je maar een ding, een enkel ding, namelijk: waar zit meneer zus-en-me-zo in de voedselketen? Waar zit ie in de pik-orde? Niks ideologie of seksuele voorkeur, iets veel eenvoudigers: vitamine R. De R van relaties. Niet: wie neuk ik of wie neukt mij, nee: wie pakt de telefoon op als ik bel? Van wie heb ik wat te goed? Dát staat op het label. Iemand die dit niet begrijpt, zegt: homoseksueel is wat Cohn is - want hij doet het met mannen. Kwatsch. Een homoseksueel is niet een man die het doet met mannen. Een homoseksueel is iemand die er in vijftien jaar nog niet in slaagt zo'n lullig anti-diskriminatiewetje door de gemeenteraad te jagen.

Een homoseksueel is een man die niemand kent. Die zelf onbekend is. Iemand zonder een zweem vitamine R. Ben ik zo iemand, Henry?

HENRY Nee.

ROY Nee. Plenty vitamine R! Plenty! Ik pak de telefoon hier, ik druk vijftien cijfers in. Wie heb ik binnen vijf minuten aan de lijn, Henry?

HENRY De president.

ROY Hoger, Henry. Zijn vrouw.

HENRY Ik sta paf.

ROY Voor mij hoef je niet paf te staan. Als je het maar begrijpt. Dit is geen grootspraak. Of huichelarij. Dit is de realiteit. Ik doe het met kerels. Maar in tegenstelling tot de meeste anderen die dat doen, introduceer ik de knul die ik neuk aan het Witte Huis en President Reagan lacht ons toe en geeft hem een handje. Want wat ik ben hangt voor honderd procent af van wie ik ben. Roy Cohn is geen homoseksueel. Roy Cohn is een hetero die rondneukt met jongens.

HENRY Okay, Roy.

ROY En de diagnose, Henry?

HENRY Je hebt AIDS, Roy.

ROY Nee, Henry, nee. AIDS is voor homoseksuelen. Ik heb leverkanker.

PAUZE

HENRY Jezus nog aan toe, Roy, wat je ook hebt, het is hartstikke menens en ik kan niks voor je doen. Ze hebben een nieuw middel, het heet AZT en de wachtlijst is twee jaar en zelfs ik kan je daar niet op krijgen. Pak jij dus de telefoon, Roy, toets die vijftien cijfers en zeg tegen de First Lady dat je 't nodig hebt voor de experimentele behandeling van leverkanker of bedenk maar iets leuks - maar wat er voor jou in de pan zit, Roy, is slecht nieuws.

EINDE VAN HET EERSTE BEDRIJF

TWEEDE BEDRIJF:

IN VITRO

Herfst-winter 1985

II - 1

PRIOR ALLEEN OP DE GROND IN ZIJN SLAAPKAMER; HET IS VEEL ERGER MET HEM.

PRIOR Louis, Louis, word wakker, toe, o, god.

LOUIS STORMT BINNEN.

Het gaat helemaal fout met me, ben ik bang, ik krijg geen lucht...

LOUIS HOLT AL WEG.

Ik bel een ambulance.

PRIOR Nee, wacht, ik...

LOUIS Wachten? Ben je godverdomme gek? Jezus, je staat in brand, je hoofd staat in brand.

PRIOR Een pijn, een pijn...

LOUIS Ik bel de ambulance.

PRIOR Ik wil niet naar het ziekenhuis, ik wil niet naar het ziekenhuis, laat me hier liggen, gewoon...

LOUIS Nee, nee, god, Prior, ga staan...

PRIOR Niet mijn been aanraken!

LOUIS We moeten... God, dit kan toch niet.

PRIOR Het gaat wel over, laat mij hier even liggen, Lou echt, als ik maar even geslapen heb...

LOUIS AF

Louis?

Nee! Nee! Niet bellen, dan doe je me weg, kom ik niet meer terug, toe, toe, Louis, ik smeek je, schat, toe...

GILT

Louis!

LOUIS ACHTER, HYSTERISCH

Hou godverdomme je bek!

PRIOR PROBEERT OP TE STAAN.

Aaaah. Ik moet... naar de WC. Wacht. Wacht, even... O. O, god.

SCHIJT ZICH ONDER.

LOUIS KOMT BINNEN

Prior? Ze komen, in een paar...

O mijn god.

PRIOR Sorry, sorry.

LOUIS Wat heb je...? Wat?

PRIOR Een ongeluk.

LOUIS GAAT NAAR HEM TOE.

Bloed.

PRIOR Misschien maar niet aankomen... Mijn... Ik...

GAAT ONDERUIT.

LOUIS KALM

O help. O help. O god o god o god help mij ik kan het niet ik kan het niet ik kan het niet.

II - 2

HARPER ZIT THUIS, 'S AVONDS, ALLEEN, MET HET LICHT UIT. WE KUNNEN HAAR NAUWELIJKS ZIEN. JOE KOMT BINNEN MAAR HIJ DOET HET LICHT NIET AAN.

JOE Waarom zit je in het donker? Doe het licht aan.

HARPER Nee. Weer die geluiden in de slaapkamer. Ik weet zeker dat er iemand was.

JOE Nee hoor, niemand.

HARPER Misschien zelfs in bed, onder de dekens met een mes.

O, o. Joe. Ik, eh... Ik geloof dat ik ga. Wat ik zeggen wil: ik ben bang dat het weer fout gaat. Eh... Voel je?

JOE Niet doen. Hier blijven. We komen er wel uit. Zal ik voor bidden. Mijn fout allemaal, maar ik kan er iets aan doen. Jij moet ook je best doen...

DOET HET LICHT AAN. ZIJ DOET HET WEER UIT.

HARPER Als je bidt, waar vraag je dan om?

JOE Ik vraag God of ie me in stukjes uit elkaar laat vallen, dan kunnen we opnieuw beginnen.

HARPER Kom, zeg. Daar ga je niet om bidden.

JOE Toen ik een kleine jongen was, had ik een boek met Bijbelverhalen. Dr was een plaatje waar ik elke dag wel twintig keer naar moest kijken: het gevecht van Jacob met de engel. Het verhaal weet ik niet meer - waarom ze vochten en zo - alleen het plaatje. Jacob is jong en heel sterk. De engel is... een prachtige man, met gouden haar en vleugels natuurlijk. Ik droom er nog over. Vaak. Ik ben eh... Ik ben het dan zelf. In dat gevecht. Wreed is het, oneerlijk. De engel is bovenmenselijk maar hij zal zich niet es een beetje inhouden. Dus wat valt er winnen als mens? Wat is dat voor een gevecht? Niet eerlijk. Verlies je, wordt je ziel in het stof gesmeten en wordt je hart weggerukt van God. Maar je kan alleen maar verliezen.

HARPER Van de hele totale wereld ben jij de enige persoon, echt de enige, waar ik van hou of van gehouden heb. Ik hou verschrikkelijk veel van je. Verschrikkelijk. Ik kan er niet omheen. Het is zo onontkoombaar. Ik kan me alles verbeelden maar dit kan ik niet wegdromen.

JOE Ben je... Krijg je echt een kind?

HARPER Ik ben over tijd. Ik weet niet. Zal wel niets aan de hand zijn. Misschien teveel pillen geslikt en daarom niet ongesteld. Misschien ga ik een pil baren. Hoe leit dit pilleke hier in de kou! Ik vind dat jij maar naar Washington moet. Alleen. Verandering, je zei 't al.

JOE Ik laat je niet alleen, Harper.

HARPER Jij mij misschien niet. Maar ik jou wel.

II - 3

LOUIS EN EEN VERPLEEGSTER, EMILY, ZITTEN IN PRIOR'S KAMER IN HET ZIEKENHUIS, OP DEZELFDE AVOND ALS IN SCÈNE 1, MAAR VEEL LATER.

EMILY Gaat al beter met hem.

LOUIS Nee hoor.

EMILY Nee. Misschien niet. Ik geef hem iets om te slapen.

LOUIS Diep slapen?

EMILY Dit schiet hem in een baan om Jupiter.

LOUIS Niet gek.

EMILY Overal is beter dan hier. Ben jij z'n... eh?

LOUIS Ja. Ik ben z'n... eh.

EMILY Voor jou ook een hel.

LOUIS Precies. Een hel. Het Hiernamaals. Niks regenachtige middag in maart, hoor, Prior. Veel afwisselender. Dode blaren, maar crispy. Scherpe, droge lucht. Zo'n languisante, herfstige sterfsfeer en ineens sta je te grienen.

EMILY Ja, we zullen nog staan te grienen om deze hier.

Leuke jongen. Knap ook.

LOUIS Zo niet.

Ja, knap. Was knap. Nou ja.

EMILY Gekke naam. Prior Walter. 't Klinkt als 'de Walter voor deze'.

LOUIS Kwam ook een hele stoet Walters voor deze. Het is een hele oude familie en ze heten allemaal Prior. De Walters zijn nog met de Mayflower naar Amerika gekomen. Ze gaan terug tot Willem de Veroveraar. Volgens hem staat er een Prior geborduurd op het Tapijt van Bayeux.

EMILY Chic.

LOUIS Ja, oud. Heel oud. In sommige kringen is dat synoniem voor chic.

EMILY In mijn kringen niet. Hoe heet dat Tapijt ook weer?

LOUIS Het Tapijt van Bayeux. Geborduurd door koningin Mathilde.

EMILY Moet ik mijn moeder vertellen. Ook een borduurster. Ik word dr gek van.

LOUIS Ach, al die creatieve therapie.

EMILY Misschien iets voor jou.

LOUIS En Mathilde maar borduren als Willem aan het veroveren was. Dat was niet loyaal meer. Dat was pure devotie. Wachten en borduren, jaar in jaar uit. En zóu ie terugkomen als gebroken man, de oorlog verloren, ze zou nog meer van hem gehouden hebben. Hoe verminkt ook en vies en onder de zweren, ze zou nog steeds van hem houden. Gesterkt door haar medelijden, door haar aandeel in de pijn, zou ze nog meer van hem houden, en nog meer, en nooit, nooit nooit zou ze bidden: Lieve heer, laat hem alsjeblieft doodgaan als ie niet gezond en onbeschadigd terugkomt en een normaal leven kan leiden... Als hij was doodgegaan, had ze haar hart met hem meebegraven.

Wat is er godverdomme toch mis met mij?

KORTE PAUZE

Slaapt ie de hele nacht aan een ruk door?

EMILY Reken maar.

LOUIS Ik ga.

EMILY 't Is twee uur. Waar kun je nog heen om deze...

LOUIS Ik weet hoe laat het is. Lopen. Nachtlucht, goed voor de... Het park.

EMILY Voorzichtig, he?

LOUIS Ja hoor. Very AYOR.

Als ie wakker wordt en jij bent er nog, zeg je hem dan gedag? Zeg maar dat ik weg moest.

II - 4

DUBBELSCÈNE: JOE EN ROY IN EEN SJIEKE NORMALE BAR; LOUIS EN EEN MAN IN DE RAMBLE IN CENTRAL PARK. JOE EN ROY ZITTEN AAN DE BAR, DE ZAAK IS OVERDADIG VERLICHT. JOE HEEFT EEN BORD ETEN VOOR ZIJN NEUS MAAR NEEMT GEEN HAP. ROY BUIGT AF EN TOE NAAR VOREN EN PRIKT MET ZIJN VORK KLEINE HAPJES VAN JOE'S BORD. ROY ZIT ZWAAR TE HIJSEN, JOE DRINKT GEEN DRUPPEL. LOUIS EN DE MAN MAKEN OOGKONTAKT EN ZIJN AFWISSELEND EAGER EN ONVERSCHILLIG.

JOE Die pillen, daar is ze mee begonnen bij die miskraam of... nee, die nam ze daarvoor ook. Als kind heeft ze het verschrikkelijk gehad, echt verschrikkelijk. Veel drankmisbruik en geweld in dat gezin. Ze praat er nooit over, praten doet ze alleen over... de hemel die omlaag stort, mannen met messen onder de divan. Monsters. Mormonen. Iedereen denkt: Mormonen komen niet uit zulke milieus, zulke dingen verwacht je niet bij ons, maar wij ook, hoor. Wij ook. Iedereen doet vreselijk zijn best om te leven volgens Gods richtsnoer en dat is erg...

ROY Snoerend.

JOE Wat val ik je hiermee lastig...

ROY Nee joh! Stort je uit. Nog een... wat had je, soda?

JOE Met zo'n intens verlangen om goed te zijn, ben je echt nergens als het niet lukt.

Ik vind het benauwend dat die kant van haar waar ik echt van hou, waar ik vanaf het begin door was aangetrokken, misschien het meest afgewend is van het licht en van Gods liefde. En ik hou hem in stand omdat ik niet zonder kan.

ROY Waarom niet?

JOE Ik weet wel dat ik met haar getrouwd ben omdat ze... omdat ik het enig vond dat ze alles verkeerd deed, altijd deed ze iets fout, altijd liep ze net even uit de pas. In Salt Lake City ís dat iets. Ik bleef altijd in het gareel, aan de buitenkant. Maar van binnen: moeilijk hoor. Doen alsof.

ROY Doen alsof?

JOE Ja ja.

ROY Doen alsof wat?

JOE O. Nou... Of je blij bent en sterk. Zij die God liefhebben met open hart, zonder voorbehoud of strijd, zijn blij. Gods ongecompliceerde liefde blijkt dan uit de kracht en de blijheid die ze uitstralen. Dat noemen wij de heiligen.

ROY Maar jij had strijd. Voorbehoud...

JOE Ik wou een van de uitverkorenen zijn, een van de Gezegenden. Je voelt: daar moet je bij zijn - maar ook: dat je zelf gekozen hebt voor die smetten op je blazoen, wat natuurlijk niet waar is. Harper's ellende, echte ellende hoor, daar heeft zij niet voor gekozen. Maar we zitten er wel mee.

ROY Daar heb jij dr niet mee opgezadeld.

JOE Nee.

ROY Je doet net of het wel zo is.

JOE Ik ben verantwoordelijk voor haar.

ROY Want zij is jouw vrouw.

JOE Precies. En ik hou van haar.

ROY Noem het maar. 't Is jouw vrouw. Dus zijn er verplichtingen. Naar haar toe. Maar ook naar jezelf toe.

JOE Washington overleeft ze niet.

ROY Laat dr dan hier.

JOE Overleeft ze niet. Als ik dr hier laat.

ROY Neem je dr mee naar Washington.

JOE Kan toch niet, Roy, ze heeft me nodig.

ROY Kijk es Joe. Je zit hier naast de beste echtscheidingsadvocaat van het land.

KORTE PAUZE

JOE Kan Washington niet wachten?

ROY Jij doet wat jij nodig vindt, Joe. Wat jij nodig vindt. Jij. Laat haar leven zijn loop hebben. Beter voor jullie allebei. Dat tenminste iemand krijgt wat ie wil.

MAN Wat wil je?

LOUIS Neuk me, doe me pijn, laat me bloeden.

MAN Wil ik ook.

LOUIS Ja?

MAN Ik wil je pijn doen.

LOUIS Neuk me.

MAN Ja?

LOUIS Ram 'm drin.

MAN Ja? Weer stout geweest?

PAUZE

LOUIS LACHT, ZACHTJES.

Stout. Heel stout.

MAN Straf verdiend, jochie?

LOUIS Straf. Ja.

MAN Ja hoe-nog-meer?

KORTE PAUZE

LOUIS Eh, ik...

MAN Ja, hoe-nog-meer, jochie?

LOUIS O. Ja meneer.

MAN Neem me mee naar huis.

LOUIS Nee, dat gaat niet.

MAN Nee hoe-nog-meer?

LOUIS Nee meneer, het gaat niet, ik...

Ik woon niet alleen, meneer.

MAN Jouw vriend weten dat jij met man meegaan vannacht?

LOUIS Nee meneer, hij...

Mijn vriend weet het niet.

MAN Jouw vriend weten dat jij...

LOUIS Ander onderwerp, okay? Kunnen we naar jou?

MAN Ik woon bij mijn ouders.

LOUIS 0.

ROY Iedereen die het maakt in de wereld, maakt het omdat er een machtige, oudere man achter hem staat. Het talent om een goede zoon te zijn, daar gaat het om in mijn visie. Jij hebt daar een tik van, Joe. Een goeie zoon kan door een vader gepushed worden, verder dan hij zelf ooit zou komen. Ik heb wat vaders gehad. Alles heb ik aan ze te danken, aan mannen met enorme, enorme macht. Het meest aan Joe McCarthy. Hij had me hoog zitten omdat ik een goeie advocaat was maar hij hield van me omdat ik een goede zoon was. Een buitengewoon moeilijke man, op z'n hoede, achterdochtig. Ik vermocht iets teders in hem te wekken. Hij ging voor me door het vuur. En ik voor hem. Vind je dat raar?

JOE Ik had het niet zo makkelijk met mijn vader.

ROY Ja, soms gaat het zo. Dan moet je andere vaders zoeken. Surrogaat-vaders, zegmaar. De vader-zoon relatie is cruciaal in het leven. Vrouwen zijn er voor het baarwerk maar de vader is de continuïteit. De zoon biedt de vader zijn leven aan als een werktuig dat de droom van de vader in vervulling laat gaan. Leeft je vader nog?

JOE Eh, dood.

ROY Wat was ie? Moeilijke man?

JOE Militair. Kon erg onrechtvaardig zijn. Koud ook.

ROY Maar hij hield van je.

JOE Weet ik niet.

ROY Nee, nee, Joe, weet ík zeker. Soms moet de liefde van een vader hard, heel hard zijn, zeg gerust onrechtvaardig of koud. Om zijn zoon te harden in een wereld als de onze. Onze wereld is niet mooi.

MAN Hier?

LOUIS Ik... Heb je een condoom?

MAN Condooms gebruik ik nooit.

LOUIS Beter van wel.

HAALT ER EEN UIT ZIJN JASZAK.

Hier.

MAN Gebruik ik nooit.

LOUIS Vergeet het maar, dan.

MAAKT AANSTALTEN OM WEG TE GAAN.

MAN Nee wacht.

Doe maar om me heen. Jochie.

LOUIS Vergeet het maar, ik moet weg. Naar huis. Ik lijk wel gek.

MAN Hee, kom nou, hij komt er niks van te weten.

LOUIS 't Is koud. Te koud.

MAN Nooit te koud. Ik maak je wel heet. Ja?

ZE BEGINNEN TE NEUKEN.

Ontspan je.

LOUIS LACHJE

Geen denken aan.

MAN Hij eh...

LOUIS Wat?

MAN Ik denk dat ie gescheurd is. 't Condoom. Moet ik doorgaan?

KORTE PAUZE

Terugtrekken? Moet ik...

LOUIS Doorgaan.

Besmetten.

Kan me geen reet schelen.

PAUZE. DE MAN TREKT TERUG.

MAN Ik... eh, ja, sorry hoor, maar ik ga maar weer es.

LOUIS Ja ja.

De groeten aan pap en mam.

DE MAN GEEFT HEM EEN DREUN.

Au!

ZE KIJKEN ELKAAR EVEN AAN.

Grapje.

DE MAN GAAT AF.

ROY Hoe lang kennen wij elkaar nu?

JOE Sinds 1980.

ROY Klopt. Hele tijd. Ik voel me verwant met jou, Joe. En, ben ik een goeie adviseur?

JOE Ongelooflijk, zo'n vriend als jij bent, Roy, ik...

ROY Ik voel me familie. Familia, zoals m'n Italiaanse vrienden zeggen. Belangrijk voor mij dat ik jou help zoals ik zelf geholpen ben.

JOE Bijna alles heb ik aan jou te danken, Roy.

ROY Ik ben stervende, Joe. Kanker.

JOE O god.

ROY Nee, even wachten.

Bijna niemand die dit weet en ik vertel het je alleen om... Ik ben niet bang voor de dood. Wat kan de dood mij brengen dat ik niet al heb meegemaakt? Ik heb geleefd. Leven, dat is het allerergste. Moet je horen, ik ben ook filosoof.

Joe. Dit moet je doen. Moet, moet, moet. Liefde: een val. Verantwoordelijkheid: een val. Ik zal je iets zeggen, als een vader tot een zoon: het leven is een grote veschrikking. Niemand ontkomt eraan, niemand. Red jezelf. Hoe ze aan je trekken, wat ze van je nodig hebben, hoe ze dreigen. Nooit bang zijn. De mensen zijn zo bang. Niet bang zijn voor een leven in de snijdend koude wind, naakt, alleen... Probeer tenminste uit te vinden: wat je in huis hebt. Laat niets je de weg versperren

II - 5

PRIOR EN BELIZE IN PRIOR'S ZIEKENHUISKAMER, ENIGE DAGEN NA ZIJN OPNAME. PRIOR IS NOG BEHOORLIJK ZIEK MAAR HIJ GAAT VOORUIT. BELIZE IS NET BINNEN.

PRIOR Lady knots.

BELIZE Mijn reetje.

PRIOR Zwarte madonna.

BELIZE Madonna: klopt. Es kijken.

BEKIJKT PRIOR ONDERZOEKEND.

Wat zie jij dr beroerd uit, nee echt, vreselijk, comme la merde!

PRIOR Merci.

BELIZE HAALT KLEINE PLASTIC FLESJES UIT ZIJN TAS EN GEEFT ZE AAN PRIOR.

Maar we geven het niet op, hindekind. Taraa! Van de medicijnvrouw.

PRIOR DOET EEN FLESJE OPEN, RUIKT ERAAN.

Get! Wat is dat voor rommel?

BELIZE Geen idee. Gaan we die blaren van jou eens lekker mee inwrijven. Kijken wat er gebeurt.

PRIOR Komt niet uit de beschaafde wereld, he, die flesjes...

BELIZE Voodoo-pasta. Van het kruidenvrouwtje om de hoek.

PRIOR En dat zegt een gediplomeerd verpleegster!

BELIZE RUIKT.

Bijenwas en goedkope luchtjes. Versneden met ruksap. Aangemaakt met goede vibes en liefde door zo'n overgewipt heksje uit Cuba.

PRIOR Weg met die rotzooi. Ik heb geen afweer.

BELIZE Ik ben verpleegkundige. Ik heb kunde.

PRIOR Het stinkt. Nog wat van Louis gehoord?

PAUZE. BELIZE MASSEERT HEM VOORZICHTIG.

Weg is ie.

BELIZE Komt wel terug. Hij is het type dat het meisje laat wachten.

PRIOR Nou al...

PAUZE

BELIZE WIL PRIOR'S GEHEUGEN LATEN WERKEN.

Hoe lang?

PRIOR Weet ik niet meer.

BELIZE Hoe lang ben je hier?

PRIOR INEENS BEHOORLIJK OPGEWONDEN

Weet ik veel. Interesseert me geen reet. Ik wil Louis. Ik wil mijn vriend, godverdomme. Godverdeklote, waar is ie? Ik ga dood. Ik ga dood. Waar is Louis?

BELIZE Ssss, ssss...

PRIOR Idiote pillen zijn dit. Trippen voor beginners.

BELIZE Bewaar je een paar voor mij?

PRIOR Beter van niet, hoor. Niks kerstballengevoel met arresleden en zo. Het is puur chemisch gif, hindekind.

Niet alleen dat je in de war raakt. Ik hoor dingen. Stemmen.

BELIZE Stemmen.

PRIOR Een stem.

BELIZE En wat zegt ie?

PAUZE

PRIOR Mag ik niet verder vertellen.

BELIZE Wel aan dokter zeggen. Anders doe ik het.

PRIOR Nee, niet doen. Niet doen, hoor. Juist zo heerlijk, die stem. Is me redding. Aan niemand hier een kik dr over, hoor.

Weet je wat er gebeurt? Als ik die stem hoor, krijg ik een stijve.

BELIZE Tut, tut.

PRIOR Comme ça.

GEEFT GROOTTE AAN MET ZIJN ARM.

En je weet: bij mij gaat dat niet van een twee drie.

BELIZE Ik krijg nog een lamme kaak als ik eraan denk.

PRIOR Wou jij me mijn laatste pleziertje afnemen...? Mijn libido uitleveren aan de commando's van Florence Nightingale?

BELIZE Geen haar op m'n hoofd, ma bébé.

PRIOR Andere pillen: weg lol.

BELIZE Jij en je stengel kunnen op mij rekenen.

PRIOR Je t'adore, ma belle nègre.

BELIZE Dat gerèl van ons is politiek gezien fout, weet je. Had afgelopen moeten zijn toen we stopten met de travestie-shows.

PRIOR Ik ben ziek. Laat mij politiek fout zijn als ik dr lol in heb. Alsof ik Lou hoor.

KORTE PAUZE

Ja, doet me toch goed dat ie een beetje aangeslagen is. Als Louis lijdt, prachtig is dat. Heilige verontwaardiging over niks. Dan is het huis te klein. Was altijd een schitterende vertoning. Maar moeder zei al: als staan te bibberen als een muis om het hoekje kijkt...

BELIZE ... staan ze te kwispelen als de boze wolf op bezoek komt.

PRIOR Moeder zei het al.

BELIZE En soms komt de boze wolf op bezoek.

PRIOR Maar ik luisterde niet.

BELIZE Nee.

À LA HEPBURN

Mannen zijn beesten.

PRIOR OOK À LA HEPBURN

Het laagste van het laagste.

BELIZE Ik moet weg. Ik ben niet zo rijk dat ik mijn eenzame bestaantje geheel kan besteden aan de zorg voor blanke meisjes.

PRIOR Een echte Christelijke martelares.

BELIZE Schat, ik sta voor je klaar, wat er ook gebeurt.

PRIOR Je t'aime.

BELIZE Je t'aime. Hou je verstand erbij, meid, ik heb al genoeg maffe nichten aan m'n kar hangen. Bij dementie haak ik af.

PRIOR Beloof ik.

BELIZE RAAKT HEM AAN, TEDER.

Mmm.

PRIOR Mmm. Zeg dat wel.

BELIZE Waarom hebben ze jou uitgekozen?

En meer eten hoor meid, je ziet er niet uit.

PRIOR NA DRIE TELLEN

Hij is weg.

Ben je dr nog...

STEM Ik kan niet blijven. Ik kom terug.

PRIOR Ben jij zo'n ik-kom-je-halen-stem.

STEM Nee. Ik ben geen nachtvogel. Ik ben een gezant...

PRIOR Je hebt een prachtige stem, klinkt als... als een altviool, als een volmaakt zuivere snaar, vol harmonie, waarachtig... Blijf bij me.

STEM Nu niet. Ik kom gauw terug, dan maak ik me aan je bekend. Vol glorie mijn aanzicht en mijn boodschap. Bereid je voor.

PRIOR Waarop? Ik wil niet...

STEM Nee, niet de dood.

Op het grote werk, op het wonder dat wij bereiden, een scheef gebouw zetten wij in het lood, een grove Leugen doen wij teniet, een grove fout herstellen wij met regel, zwaard en bezem der Waarheid!

PRIOR Waar heb je het over. Ik...

STEM Ik ben onderweg. Als ik zichtbaar ben, begint ons Werk:

Bereid je voor op het scheuren van de lucht,

de adem, het opstijgen,

ere zij...

II - 6

MARTIN, ROY EN JOE IN EEN CHIC RESTAURANT OP MANHATTAN

MARTIN Revolutie in Washington, Joe. We hebben een nieuw programma en eindelijk een echte leider. Zij hebben de Senaat terug maar wij hebben de rechterlijke macht. Tegen de jaren negentig is de Opperste Gerechtshof een exclusief republikeinse aangelegenheid en de federale hoven... Republikeinse rechters wat de klok slaat. Als landmijnen, overal, overal liggen ze verspreid. Positieve discriminatie? Voor de rechter. Boem! Landmijn. Ongeveer alles zetten wij naar onze hand: abortus, defensie, Midden Amerika, het gezin, het investerings-klimaat. Wij houden de sleutel van het Witte Huis tot 2000. En daarna. De ovale kamer als vaste stek? Niet uitgesloten. In '92 winnen we de Senaat terug en over tien jaar geeft het zuiden ons het Huis van afgevaardigden. Een definitief halt aan vrijdenkerij. Het einde van socialistische oprispingen, van een ipso facto onkerkelijk humanisme. Opstanding van een ultieme Amerikaanse modelpoliticus. Gemodelleerd naar Ronald Wilson Reagan.

JOE Klinkt fantastisch, meneer Heller.

MARTIN Martin. De springplank is justitie. Helemaal sinds Ed Meese daar zit. Die houdt zich niet bezig met juridische wissewasjes. Dat is een echte smeris. Een Teddy Roosevelt.

JOE Zou ik ook graag eens ontmoeten.

MARTIN Ben je te laat, Joe, die is al zestig jaar dood!

PIJNLIJK. JOE ZEGT NIKS.

Teddy Roosevelt. Jij zei, die wil ik ook graag eens eh... Grapje. Doet me denken aan dat verhaal over...

ROY MET EEN BOOSAARDIGE GRIJNS

Hou jij eens even je bek, Martin.

TEGEN JOE

Gezien? Meneer Heller hier is een van de groten, Joseph, hij is gezeten aan den rechterhand van de man die gezeten is aan de rechterhand van De Man. En toch kan ik zeggen 'hou jij eens even je bek'. Dat pikt ie. Loyaliteit. Hee... Martin?

MARTIN Ja, Roy?

ROY Krab eens op m'n rug.

MARTIN Roy...

ROY Nee, nee, ik meen het, zo'n rottige plek. Tegenwoordig overal, die... Even krabben, schat, heb je dat voor me over?

MARTIN KRABT ROY'S RUG. BEIDEN KIJKEN JOE AAN. TEGEN JOE:

Hoe dacht je dat een handjevol bolsjewieken Sint Petersburg in één middag veranderd hadden in Leningrad? Kameraden! Die gaan voor elkaar. Marx en Engels. Lenin en Trotsky. Josef Stalin en Franklin Delano Roosevelt. Kameraden, Martin, of niet?

MARTIN Deze man, Joe, is de Heilige van Rechts.

JOE Weet ik, meneer Heller ik...

ROY Zie jij het ook, Martin? Hij is echt iets bijzonders, wat?

MARTIN Hij krijgt er een kleur van, Roy.

ROY Stevig, netjes, knap! En hij telt voor tien want zijn hart is zuiver! En hij is een Royboy, voor de volle honderd procent een Royboy.

MARTIN We zitten in de lift, Joe. In de lift.

JOE Meneer Heller, ik...

MARTIN STOPT MET KRABBEN.

Wij branden van verlangen om het antwoord te horen.

KORTE PAUZE

JOE O. Eh, ik...

ROY Joe is een getrouwd man, Martin.

MARTIN Aha.

ROY Met een vrouw. Zij heeft geen zin in Washington en dus mag Joe niet verhuizen. En houdt ons aan het lijntje. Dat soort geintjes hebben we meer gezien. Mannen met vrouwen.

MARTIN Ja nou. Hou op.

JOE Ik kan hier echt niet over debatteren in een...

MARTIN Dan debatteer je niet. Gewoon ja zeggen, Joe.

ROY Nu.

MARTIN Zeg ja.

ROY Nu.

Nu. Ik hou m'n adem in tot je ja zegt. Nou, laat me niet paars worden... Nu! Godverdomme!

MARTIN Roy, rustig, we gaan niet...

ROY Ach, kut.

HAALT EEN BRIEF UIT ZIJN JASZAK EN GEEFT DIE AAN JOE.

Lezen. Vandaag binnengekomen.

JOE LEEST DE EERSTE ALINEA, KIJKT OP.

Roy. Dit is... Roy, dit is verschrikkelijk.

ROY Moet je mij vertellen.

Een brief van de New York State Orde van advocaten, Martin. Ze zijn bezig met een actie om mij uit de balie te zetten.

MARTIN Nee, he.

JOE Waarom?

ROY Waarom, Martin?

MARTIN Wraak.

ROY Dat stomme bestel. Met hun kleine regeltjes. Want die regeltjes lap ik aan m'n laars. Omdat ik de Wet niet zie als een dooie arbitraire verzameling van ouderwetsige geboden van gij-zult en gij-zult-niet, omdat de Wet in mijn ogen een rekbaar, ademend, zwetend... organisch ding, omdat, omdat...

MARTIN Omdat hij een half miljoen geleend heeft van een klant.

ROY Ja, nou, dat is zo.

MARTIN En hij is het vergeten terug te geven.

JOE Roy, dat is... Heb je geld geleend van een cliënt?

ROY Ik schaam me enorm.

KORTE PAUZE

JOE ZEER SYMPATHIEK

Roy, je weet hoe ik je bewonder. Ja, je methodes zijn natuurlijk wel eens een beetje onorthodox maar ik weet zeker dat jij, op dat moment, vond dat het zo moest. En ik heb alle vertrouwen dat...

ROY Kan het iets minder klef?

Ik ga ontkennen dat het een lening was. Ze heeft niks zwart op wit. Kan geen reet bewijzen.

KORTE PAUZE. MARTIN BESTUDEERT HET MENU.

JOE Roy, ik vind het echt geweldig dat je zo openhartig bent en ik zal doen wat ik kan om je te helpen.

ROY STEEKT EEN HAND UIT, DAN, VOORZICHTIG:

Ik zal je zeggen wat je kunt doen.

Ik zal worden berecht, Joe, door een jury maar niet een jury van mijn gelijken. Het royementscomité dat zijn sjiekige heertjes, intellectuele masturbatie-advocaten, golf-types. Ik ben een gevaar voor ze. Voor die mannen ben ik... Wat? Martin? Een enge joodse griezel toch?

MARTIN Nou, nou, zo ver zou ik niet...

ROY Maar ik wel hoor.

Heel sjieke advocaten, hoor, van het royementscomité, sjieke advocaten, met sjieke klanten in het bedrijfsleven. Ingewikkelde zaken. Antitrustprocedures. Deregulatie. Milieu. Zulke complexe affaires hebben de medewerking van Justitie net zo hard nodig, als bloemen de zon. Toch een juiste taxatie, vind je niet, Martin?

MARTIN Ik ben hier niet, Roy. Dit gaat allemaal langs mij heen.

ROY Natuurlijk gaat dat langs jou heen.

Zonder het zonnelicht, Joe, gaan al die grote zaken met die sjieke advocaten die voor ze optreden, kwíjnen en naar de knoppen.

Een hooggeplaatste vriend op Justitie kan, zegmaar, de zon uitschakelen. Kan op mijn instigatie een schaduw werpen. Zo dat ze staan te bibberen in de kou - als ze hun hand overspelen. Dat houdt ze onder de duim.

PAUZE

JOE Roy. Ik begrijp het niet.

ROY Wel.

PAUZE

JOE Je vraagt me toch niet...

ROY Ssst. Voorzichtig.

JOE NA DRIE TELLEN

Zelfs als ik ja zeg tegen die baan, zou het oneerlijk zijn me daarmee te bemoeien. Met die hearings. Dat is on-ethisch. Nee. Kan ik niet.

ROY On-ethisch.

Wil jij ons even excuseren, Martin

MARTIN Jou excuseren?

ROY Ga een blokje om, Martin. Even serieus.

MARTIN AF

On-ethisch. Wil jij mij voor de neus van mijn vriend te kakken zetten?

JOE Nou, het is on-ethisch, ik kan niet...

ROY Jochie, jij bent me dr een. Waar denk je godverdomme dat je hier bent? Op zondagsschool?

JOE Nee, Roy, dit is...

ROY Dit is... Dit zijn kolkende maagsappen, fermenten en zuren, binnenin het darmstelsel zitten we, knijpende armen en bloedrood vlees... Ja, het stinkt hier. Politiek, Joe, een spel van in leven blijven. En jij denkt dat je... Wat? Daarboven staat? Wat staat er boven het leven? De dood! In de wolken! Je loopt godverdomme op de aarde rond! Schiet wortel, blijf een tijdje.

Ik ben ziek. Dat ruiken ze. Deze keer willen ze bloed zien. Ik moet ogen hebben op Justitie. Jij moet mij coveren op Justitie.

JOE Maar kan die meneer Heller niet...

ROY Wor wijs, Joe. We gaan de regering daar niet in mengen.

JOE Maar ik zou toch ook een stukje regering zijn? Net als hij?

ROY Niet net als hij. Martin hoort bij Ed. En Ed hoort bij Reagan. Dus Martin hoort bij Reagan.

En jij hoort bij mij.

KORTE PAUZE. HIJ LAAT DE BRIEF ZIEN.

Dit gaat niet door. Begrijp je?

SCHEURT DE BRIEF IN STUKJES.

Ik blijf advocaat, Joe, Ik blijf advocaat, Joe, ik blijf godverdomme kut nog aan toe bij de balie ingeschreven als advocaat, net als mijn pappa, tot mijn laatste ellendige dag op deze aarde, Joseph, tot mijn sterfdag.

MARTIN WEER OP

Hee, Martin is terug.

MARTIN Dus we zijn het eens?

ROY Joe?

KORTE PAUZE

JOE Ik zal erover denken.

TEGEN ROY

Ik zal het doen.

ROY Huh.

MARTIN De mens lijdt dikwijls 't meest door 't lijden dat hij vreest.

ROY Amen.

MARTIN Maar meestal is het lijden zo draagbaar als een dossier.

II - 7

BUITEN, OP DE GRANIETEN STOEP VAN HET GERECHTSGEBOUW VAN BROOKLYN. KOUD EN ZONNIG. EEN KARRETJE MET HOT DOGS. LOUIS, IN EEN SHABBY OVERJAS, ZIT OP EEN TREE PEINZEND EEN HOT DOG TE ETEN. JOE OP MET DRIE HOT DOGS EN EEN BLIKJE COLA.

JOE Mag ik?

LOUIS Ga je gang. Raar fris zonnetje.

JOE GAAT ZITTEN.

Toch maar van genieten.

Hoe is het met je vriend?

LOUIS Mijn...? O. Erger. Mijn vriend. Erger.

JOE Sorry.

LOUIS 't Is wat, he? Bedankt voor de belangstelling. Aardig. Jij bent aardig. Ik kan nog niet geloven dat je op Reagan gestemd hebt.

JOE Ik hoop dat ie beter wordt.

LOUIS Reagan?

JOE Je vriend.

LOUIS Vast niet. Reagan ook niet.

JOE Zullen we de politiek dr buiten laten?

LOUIS WIJST OP JOE'S LUNCH.

Neem jij dr drie?

JOE Ach... Ik had honger.

LOUIS Heel slecht voor je hoor. Zit vol rattestront en vliegepootjes en houtwol en troep.

JOE Huh.

LOUIS En... eh... Irridium, dacht ik. Iets toxisch'.

JOE Wat eet jij dan?

LOUIS Ja, eh, die vorm, he, kan ik ook niks aan doen. Daarbij komt: ik zit middenin een zelfmoordpoging, wat is jouw excuus?

JOE Ik heb geen excuus. Ik heb alleen Pepto-Bismol.

JOE HAALT EEN FLES PEPTO-BISMOL TE VOORSCHIJN EN SCHUDT DIE. LOUIS HUIVERT HOORBAAR.

Ja, weet ik wel, maar ik spoel het weg met cola.

DOET DIT. LOUIS MIEMT DAT HIJ JOE'S SCHOOT ONDERKOTST. JOE DUWT ZIJN HOOFD WEG.

Ben je altijd zo?

LOUIS Ik zit enorm in de rats over z'n kinderen.

JOE Wie z'n kinderen?

LOUIS Van Reagan. Bij voorbeeld Miss Ron Reagan Jr, de crypto-hetero.

JOE Ron Reagan Jr is... Je moet niet zulke dingen zeggen over mensen. Wat weet jij daarvan? Van zo iemand. Wat hij is. Weet jij veel.

LOUIS IMITEERT MAY WEST.

Lieve schat, mij heeft ie nog nooit gepijpt maar...

JOE Zeg, als we grof gaan worden...

LOUIS Nee, nee, serieus. Hoe zou het zijn om een zoon te zijn van de Zeitgeist? De familie Reagan is niet echt een gezin, hoor. Ik lees People: familiebanden kennen ze niet, liefde ook niet, ze communiceren alleen met elkaar via agents. Dus hoe zou het zijn om een kind van Reagan te zijn? Weetgrage jongens willen weten.

JOE Je moet niet alles geloven wat ze...

LOUIS KIJKT DE ANDERE KANT OP.

We.. weten toch allemaal hoe dat is. Tegenwoordig. Iedereen z'n eilandje. Niemand verantwoordelijk. Allemaal donderen we in de kloof die gaapt tussen wat we verschuldigd zijn aan onszelf en aan de liefde.

JOE Jij, eh... Je mag dan van alles zeggen en doen - het maakt jou niks uit. Jij... doet het gewoon.

LOUIS Wat doe ik gewoon?

JOE Het. Alles. Alles wat je wilt doen.

LOUIS Moet ik hier iets uit opmaken?

KORTE PAUZE, SEKSUEEL. ZE KIJKEN ELKAAR AAN. JOE KIJKT WEG.

JOE Nee, het valt me alleen op dat je...

LOUIS Impulsief.

JOE Ja, dat moet toch beangstigend zijn. Jij...

LOUIS HAALT ZIJN SCHOUDERS OP.

We leven in een vrij land. Noem het onverantwoordelijk.

JOE Heel beangstigend toch?

LOUIS Vrijheid?. Jazeker! Harteloosheid ook.

JOE Zeg hee, jij bent niet harteloos.

LOUIS Weet jij veel.

Eet op die lul.

SLAAT JOE OP ZIJN KNIE, MAAKT AANSTALTEN.

JOE Eh...

LOUIS DRAAIT ZICH OM, KIJKT NAAR HEM. JOE ZOEKT NAAR IETS OM TE ZEGGEN.

Gisteren was het zondag maar ik was de laatste dagen een beetje wazig en dacht dat het maandag was. Dus ik hiernaartoe voor m'n werk. In het hele gebouw, niemand te bekennen. Eerst begreep ik er niks van. Ik werd even vreselijk... bang en... het flitste door me heen: dat hele gerechtsgebouw, verlaten, leeg, buiten gebruik. Voor eeuwig. Al die mensen die er hoorden, zijn weg, kijken er niet meer naar om.

LOUIS KIJKT NAAR HET GEBOUW.

Macaber.

JOE Ja óók. Maar: ik wilde schreeuwen. Niet omdat het zo macaber was. Die leegte werkte bevrijdend.

En... Ja. Een... schreeuw van geluk.

Ik dacht: wat zou het geweldig zijn... als alles waar je zoveel aan te danken hebt

- juristerij, liefde - ineens verdwenen zou zijn. Ineens vrij!

Dat is... wreed en harteloos. Inderdaad. Verschrikkelijk, en...

Geweldig. Je ouwe huid afgooien, stukje voor stukje en dan gewoon weglopen, onbelast, de morgen tegemoet.

KORTE PAUZE. JOE KIJKT NAAR HET GEBOUW.

Ik kan daar niet naar binnen, vandaag.

LOUIS Dan ga je niet.

JOE HEEFT LOUIS AMPER GEHOORD.

Ik kan daar niet naar binnen, ik moet...

ZOEKT NAAR IETS. NEEMT EEN SLOK PEPTO BISMOL.

Ik ben mezelf niet meer. Ik moet... Het moet anders. Ik moet gewoon...

LOUIS HOEFT GEEN SCHOUDERKLOPJE TE ZIJN -HIJ WIL NIET ALLEEN ZIJN.

Zoek je gezelschap? Zo maar?

PAUZE. JOE KIJKT NAAR LOUIS EN ZIJN BLIK SCHIET WEER WEG, BANG. LOUIS HAALT ZIJN SCHOUDERS OP.

Soms moet je die wet gewoon eens aan je laars lappen, ook al vind je het doodeng. Voel je?

WEER EEN KORTE PAUZE

JOE Ja.

WEER EEN KORTE PAUZE

LOUIS Ik ben dr uitgetrokken. Ik ben weg bij mijn...

Ik heb niet veel slaap gehad.

JOE Ik ook niet.

LOUIS NAAR HEM TOE, LIKT ZIJN SERVET EN VEEGT JOE'S MOND AF.

LOUIS Een gele snor.

WIJST NAAR HET GEBOUW.

Misschien komt het hof niet bijeen. Nooit meer. Misschien zijn we vrij. Kunnen we doen waar we zin in hebben.

Kinderen van de nieuwe morgen. Met een criminele inslag, egoïstisch, gierig, liefdeloos, blind. Kinderen van Reagan.

Jij bent bang. Ik ook. Dat is je gerajen in een vrij land

II - 8

JOE AAN EEN MUNTTELEFOON, BELT HANNAH THUIS IN SALT LAKE CITY. HET IS DIEP IN DE NACHT.

JOE Mam?

HANNAH Joe?

JOE Hai.

HANNAH Je belt uit een cel. Het is... Wat is het, vier uur in de morgen? Wat is er gebeurd?

JOE Niets hoor, ik...

HANNAH Iets met Harper? Is Harper... Joe? Joe?

JOE Ja, hai. Nee, Harper is okay. Nou ja, okay... Niet echt. Hoe is 't met jou, mam?

HANNAH Wat is er gebeurd?

JOE Ik wou gewoon even met je praten. Ik eh... wou iets met je doornemen.

HANNAH Joe, je hebt toch niet... Heb je gedronken, Joe?

JOE In een keer goed. Ik ben dronken.

HANNAH Niets voor jou.

JOE Nee. Hoewel, wie bepaalt dat?

HANNAH Waarom hang jij om vier uur 's nachts op straat? In zo'n onmogelijke stad. Heel gevaarlijk.

JOE Niet echt op straat, mam. Ik sta bij het botenhuis in het park.

HANNAH Welk park?

JOE Central Park.

HANNAH Central Park! Goeie hemel. Wat doe jij in vredesnaam in Central Park midden in de nacht? Ben je...

Joe, je gaat nu meteen naar huis. Bel me zodra je thuis bent.

KORTE PAUZE

Joe?

JOE Ik kom hier om te kijken, mam. Soms. Alleen kijken.

HANNAH Kijken waarnaar? Wat valt er te kijken om vier uur in de...

JOE Mam, hield pappa van mij?

HANNAH Wat?

JOE Nou?

HANNAH Ga naar huis en bel van daar.

JOE Geef antwoord.

HANNAH Kom nou zeg. Dit wordt wel erg klef. Ik vind dit geen gesprek.

JOE Ja, maar het ergste komt nog.

PAUZE

HANNAH Joe?

JOE Mam. Mamma. Ik ben homoseksueel, mamma.

Goh, wat komt dat er stom uit.

PAUZE

Hallo? Hallo?

Ik ben homo.

PAUZE

Hee, mamma. Zeg es wat.

HANNAH Je bent oud en wijs genoeg om door te hebben dat je vader niet van je hield. Hoef je niet zo gek over te doen.

JOE Wat?

HANNAH Doe niet zo gek. Je doet gek.

JOE Ik ben...

Wat?

HANNAH En nou ga je naar huis, naar je vrouw. Ik moet slapen. We vergeten dit hele telefoongesprek.

JOE Mam.

HANNAH Ik ben uitgepraat. Voor nu. Dit...

INEENS HEEL BOOS

Drinken is zonde! Een zonde! Zo heb ik je niet opgevoed.

HANGT OP.

II - 9

DUBBELE SCÈNE. HARPER EN JOE THUIS. LOUIS EN PRIOR IN PRIOR'S ZIEKENHUISKAMER. JOE EN LOUIS ZIJN NET BINNEN. HET MOET SNEL EN INTENS, OVERLAPPEN IS JUIST GOED. DE AANLOOP IS EEN BEETJE VERWARREND, HET RESULTAAT NIET.

HARPER O God. Daar is ie. Het uur der waarheid.

JOE Harper.

LOUIS Ik ga bij je weg.

PRIOR Komt ie nou mee.

JOE Harper. Even luisteren. Ik hou nog steeds heel veel van je. Je blijft mijn buddy. Ik ga niet bij je weg.

HARPER Hier klopt iets niet. Ik ga bij je weg.

LOUIS Ik ga bij je weg.

Ik ben eigenlijk al weg.

JOE Even luisteren. Blijf. Wat is dit vreselijk moeilijk. We moeten praten.

HARPER We praten al. Niet dan? En hou nou es je mond. Okay?

PRIOR Klootzak. Wegsluipen als ik voor pampus lig. Laag gewoon . Als ik de kracht had, sloeg ik je verrot.

JOE Heb je weer pillen gebruikt? Hoeveel?

HARPER Geen pillen. Slecht voor de...

TIKT OP HAAR MAAG.

JOE Je bent niet zwanger. Ik heb je gynaecoloog gebeld.

HARPER Ik heb een nieuwe gynaecoloog.

PRIOR Je hebt het recht niet om dat te doen.

LOUIS Doe niet zo gek.

PRIOR Het recht niet. Het is strafbaar.

JOE Laat maar. Luister es. Jij wou de waarheid weten. Hier komt de waarheid.

Ik wist het al toen trouwden, eigenlijk al sinds ik weet hoe het werkt maar... ik weet niet, ik dacht, als je dr hard voor werkt, kom je dr wel van af... maar het gaat niet...

PRIOR Strafbaar.

LOUIS Dan zou dr een wet moeten zijn.

PRIOR Die wet die is er. Wacht maar.

JOE Ik heb het niet in de hand. Ik ga wandelen. Wil je weten waar? Ik... ik ga naar het park, loop de 53ste Straat op en neer. Ook andere plekken... En telkens zweer ik dat ik het nooit meer doe maar ik doe het toch.

LOUIS Ik heb iets van privacy nodig.

PRIOR Dat is nieuw.

LOUIS Alles is nieuw, Prior.

JOE Doe ik of ik van ijs ben, in het vriesvak, stijfbevroren. Komt er iemand langs die ik leuk vind en klik! Ik smelt. En ik ben verkocht.

PRIOR Dit huis te klein voor drie? Met Louis en Prior is het gezellig, maar met Louis en Prior en Prior's ziekte niet.

LOUIS Zoiets ja.

Jij hebt niet te oordelen over mij. Strafbaar? Zulke dingen gebeuren nou eenmaal bij mensen die niet meer... die hun beperkingen...

PRIOR Stilte!

Ik laat de zaal ontruimen!

LOUIS Laten we het nou over praktische dingen hebben. De planning. Je hoeft maar een kik te geven en ik kom. Hele nachten blijf ik bij je... als ik, als ik...

PRIOR Is de jury tot een uitspraak gekomen?

LOUIS Ik doe wat ik kan.

PRIOR Aandoenlijk. Wat maakt het uit?

JOE Mijn leven was één grote aanloop tot dit moment en ik kan mijn hele leven toch niet uitvlakken? Ik denk dat ik echt geloofde, toen ik je pas kende, dat ik jou tenminste kon redden. En misschien ook mezelf. Maar...

Seksueel heb ik niks met je, Harper. Nooit gehad ook, geloof ik.

KORTE PAUZE

HARPER Je moet maar weg.

JOE Waarheen?

HARPER Naar Washington. Waar je wilt.

JOE Wat krijgen we nou?

HARPER Zonder mij.

Zonder mij, Joe. Dat is toch wat je wilt horen?

KORTE PAUZE

JOE Ja.

LOUIS Je kan van iemand houden en toch tekortschieten. Je kan van iemand houden en niet in staat zijn...

PRIOR Je kan van iemand houden. Theoretisch kan dat, ja. Je in de zin van men. Maar jij niet, Louis, jij niet. Jij hoort niet bij dat: men.

HARPER Jij was erop uit om me te redden maar je bent nooit verder gekomen dan liegen. Ik begrijp het echt niet.

PRIOR Theoretisch kan men van iemand houden - het zijn er vast een heleboel die dat doen - maar nu weten wij: jij niet.

LOUIS Wel.

PRIOR Je krijgt het niet eens over je lippen.

LOUIS Ik hou van je, Prior.

PRIOR Ik herhaal: wat maakt het uit?

HARPER Dit is te eng, dit moet ophouden. Even terugkomen...

PRIOR Wij zijn tot een uitspraak gekomen, edelachtbare. Deze man heeft een hartafwijking. Wij wil wel liefde geven maar zijn liefde is waardeloos.

JOE Harper...

HARPER Mister Lies, ik wil hier weg. Ver weg. Meteen. Voor ie weer wat zegt. Toe alsjeblieft...

JOE Zo lang ik je ken, Harper, ben jij bang voor mannen onder het bed, mannen onder de divan, mannen met messen.

PRIOR UITGEPUT, BIJNA SMEKEND, PROBEERT HEM TE BEREIKEN.

Ik ben aan het doodgaan! Stomme kloot! Weet je wat dat is! Liefde! Weet jij wat liefde is? Viereneenhalf jaar hebben wij samengeleefd, beest, gek.

LOUIS Ik moet toch ook door?

JOE Wie zijn dat, die mannen? Nooit begrepen. Nu weet ik het.

HARPER Wat?

JOE Ik ben het.

HARPER Ja?

PRIOR Mijn kamer uit!

JOE Ik ben de man met de messen.

HARPER Jij?

PRIOR Als ik mijn bed uit kon komen, zou ik je je nek breken. Ga weg. Ga weg of ik ga gillen.

HARPER O god...

JOE Vergeef me...

HARPER Jij bent het.

LOUIS Niet gillen.

PRIOR Weg.

HARPER Nu herken ik je.

LOUIS Niet doen.

JOE O jee, ik... O!

DOET ZIJN HAND VOOR ZIJN MOND, KOKHALST. ALS HIJ ZIJN HAND WEGHAALT ZIT DIE ONDER HET BLOED.

Bloed.

PRIOR GILT.

HARPER Mister Lies.

MISTER LIES VERSCHIJNT IN EEN ANTARCTISCHE EXPEDITIE-OUTFIT.

Present.

HARPER Ik wil weg. Ik wil hem niet meer zien.

MISTER LIES Waarheen?

HARPER Maakt niet uit. Ver weg.

MISTER LIES Absolutamento.

HARPER EN MISTER LIES VERDWIJNEN. JOE KIJKT OP EN ZIET DAT ZE WEG IS.

PRIOR DOET ZIJN OGEN DICHT.

Als ik m'n ogen opendoe, ben je weg.

LOUIS AF

JOE Harper?

PRIOR DOET ZIJN OGEN OPEN.

Huh. Heeft gewerkt.

JOE ROEPT.

Harper?

PRIOR Alles doet pijn. Was ik maar dood.

II - 10

HANNAH EN ZUSTER ELLA CHAPTER, EEN MAKELAAR, HANNAH'S BESTE VRIENDIN, STAAN VOOR HANNAH'S HUIS IN SALT LAKE CITY.

ZUSTER ELLA CHAPTER Alleen al dat uitzicht! Een stukje hemel op aarde. Gewoon de levende hemelse stad. Toch? Ligt zalig te flikkeren in de zon.

HANNAH Flikkeren.

ZUSTER ELLA CHAPTER Beton en baksteen flikkeren en flakkeren mee in het hemelse zonnelicht. Beeldig aangeplakt tegen de kom van een canyon. Als dit geen mooi plekje is...

HANNAH Gewoon Salt Lake City - en je moet dat huis verkopen voor mij, niet aan mij.

ZUSTER ELLA CHAPTER Ik moet altijd een beetje warmdraaien voor mijn aanbiedingen.

HANNAH Zorg voor een goeie prijs.

ZUSTER ELLA CHAPTER De markt is slecht, he.

HANNAH Minstens vijftig.

ZUSTER ELLA CHAPTER We mogen blij zijn met veertig.

HANNAH Vijftig.

ZUSTER ELLA CHAPTER Kon je maar wachten.

HANNAH Kan ik niet.

ZUSTER ELLA CHAPTER Weet je wat voor mij de doorslag gaf om jou leuk te vinden? Jij bent de enige chagrijnige mormoon die ik ken.

HANNAH Je pruik zit scheef.

ZUSTER ELLA CHAPTER NEIGT HAAR HOOFD.

Ga je gang.

HANNAH ZET ZUSTER ELLA'S PRUIK RECHT.

New York City. Heb je alleen maar van die kleine kamertjes.

Altijd gevonden dat mensen niet moeten verkassen. Dat heeft mij die makelaars-vergunning opgeleverd. Mijn lijfspreuk is: blijf zitten waar je zit! Ik wil maar zeggen: reizen is nergens goed voor.

Daarbij komt: ik had het geld nodig.

HAALT EEN PAKJE SIGARETTEN UIT HAAR TAS, STEEKT ER EEN OP, BIEDT HANNAH AAN.

HANNAH Hier niet, we staan zo in de kijkerd.

Ik heb wat keren op deze richel gestaan en gedacht: ik stap er zo overheen. Over mijn leven.

Niet makkelijk, Salt Lake: gortdroog. Aan energie geen gebrek maar het buskruit hebben ze niet uitgevonden. Een dodelijke combinatie.

Het kan geen kwaad om eens verder te kijken. Zoveel ruimte heb ik niet nodig.

Mijn schoonzuster Libby denkt dat ik radon-gas heb, in het souterrain.

ZUSTER ELLA CHAPTER Heb je gas in het...

HANNAH Tuurlijk niet. Libby is gek.

ZUSTER ELLA CHAPTER Want dan moet ik het noemen in de beschrijving.

HANNAH Er is hier geen gas, Ella.

KORTE PAUZE

Een trekje.

NEEMT EEN STEELS TREKJE AAN ELLA'S SIGARET.

Nu wegdoen.

ZUSTER ELLA CHAPTER Dus het wordt weggaan?

HANNAH Jij redt je wel, Ella. Een echte vriendin ben ik nooit geweest.

ZUSTER ELLA CHAPTER Ik ga je wat zeggen maar je moet niet lachen, ja?

Dit is het home van de heiligen, de zaligste plek op aarde, zeggen ze en volgens mij hebben ze gelijk. Is er dan geen kwaad hier? Tuurlijk wel. De duivel is overal. Ook zonde. Maar dit... is de zoetwaterbron in de woestijn, het woestijnbloempje. Iedere stap hiervandaan gaat gepaard met enorm risico voor de Gelovige. Ik ben bang voor jou, Hannah Pitt, want je bent mijn vriendin. Niet verkassen. Dit is het home van de heiligen.

HANNAH De heiligen der laatste dagen.

ZUSTER ELLA CHAPTER Andere heiligen zijn er niet meer.

HANNAH Maar andere laatste dagen wel... Voor heiligen. Voor wie dan ook.

Vijftigduizend dollar voor het huis, Zuster Ella Chapter. Niet onder de prijs werken. Kijk, een million dollar-view.

EINDE VAN HET TWEEDE BEDRIJF

DERDE BEDRIJF:

NIET HONDERD PROCENT BEWUST

FEBRUARI 1986

III - 1

HET TONEEL IS GEHEEL DONKER. PRIOR HEEFT EEN NACHTMERRIE. HIJ WORDT WAKKER, GAAT RECHTOP IN BED ZITTEN EN DOET EEN BEDLAMPJE AAN. HIJ KIJKT OP ZIJN WEKKER. AAN DE TAFEL BIJ HET BED ZIT EEN MAN, GEKLEED ALS EEN 13E EEUWSE ENGELSE LANDJONKER.

PRIOR Wie bent u?

PRIOR 1 Mijn naam is Prior Walter.

PAUZE

PRIOR Mijn naam is Prior Walter.

PRIOR 1 Dat weet ik.

PRIOR Leg uit.

PRIOR 1 Jij bent levend. Ik niet. We hebben dezelfde naam. Wat valt er uit te leggen?

PRIOR Een geest?

PRIOR 1 Een voorouder.

PRIOR Toch niet de Prior Walter? De Prior Walter van het Tapijt van Bayeux.

PRIOR 1 Diens achter-achter-kleinzoon. De vijfde Prior Walter.

PRIOR Ik ben de vierendertigste, geloof ik.

PRIOR 1 Nee hoor, de tweeëndertigste.

PRIOR Niet volgens mijn moeder.

PRIOR 1 Dan rekent zij de twee bastaards mee. Ik zeg altijd: bastaards, beginnen we niet aan. Tellen niet mee. Die dingetjes die jij slikt...

PRIOR Pillen.

PRIOR 1 Pillen. Voor de pestilentie. Ik heb ook...

PRIOR Pestilentie. Wat hebt u ook?

PRIOR 1 In mijn tijd was de pestilentie veel erger dan nu. Ontvolkte hele dorpen. Als je bij 't opstaan naar buiten keek, zag je de dood stappen in de morgen. Je zag de dauw opkringelen langs de rafelige zoom van zijn zwarte mantel. Net zo scherp als ik jou nu zie.

PRIOR U bent gestorven aan de pest.

PRIOR 1 Het vlekkerig monster. Net als jij: alleen.

PRIOR Ik ben niet alleen.

PRIOR 1 Je hebt geen vrouw, geen kinderen.

PRIOR Ik ben homo.

PRIOR 1 Dat ben ik ook. Wat heeft dat te maken met geen kinderen hebben?

PRIOR Homo, homoseksueel! Niet homo sapiens of ludens... Laat ook maar zitten.

PRIOR 1 Ik had er twaalf, toe ik stierf.

DE TWEEDE GEEST VERSCHIJNT EN GAAT GEKLEED ALS EEN ELEGANTE 18E EEUWSE LONDENAAR. TEGEN PRIOR 2:

En ik was drie jaar jonger dan hij.

PRIOR ZIET DE NIEUWE GEEST EN GEEFT EEN GIL.

Mijn god, nog een.

PRIOR 2 Prior Walter. Ik zit zeventien Priors voor jou.

PRIOR 1 Hij rekent de bastaards mee.

PRIOR Is dit een familie-reünie?

PRIOR 2 Wij zijn gestuurd om de openingsceremonie aan te kondigen. Ze willen een prachtige ontvangst met rijen herauten en...

PRIOR 1 De gezant is in aantocht. Bereid je voor. De eeuwigdurende afstamming, een zuchtje wind.

PRIOR 2 Ik vrees dat ze ons gekozen hebben vanwege het verwante ziektebeeld. In een familie met een zo oude afstamming als de Walters, vallen er natuurlijk altijd een paar in de klauwen van de pest.

PRIOR 1 Het vlekkerig monster.

PRIOR 2 Schoppenvrouw. Opgelopen via de waterpomp, net als half Londen, stel je voor. Híj kreeg het van vlooien. Bij jou is het, begreep ik, een jammerlijk gevolg van wellust...

PRIOR 1 Rattevlooien. Wie was daarop bedacht?

PRIOR Ben ik stervende?

PRIOR 2 Mogen we het niet over hebben...

PRIOR 1 Maar als dat het geval zou zijn, reken dan niet op begeleiding door je voorouders. Sterven doe je alleen, al heb je honderd kinderen om je heen staan.

PRIOR Ik ben bang.

PRIOR 1 Is je gerajen. Het pad is rotsachtig, donker en steil - en nergens flambouwen.

PRIOR 2 Jaag hem niet op stang. Eerst het goede nieuws. Wij tweeën strooien rozeblaadjes en palmtakken voor de feestelijke optocht. Profeet. Ziener. Openbaarder. 't Is een geweldige eer voor de familie.

PRIOR 1 Hij heeft geen familie opgebouwd.

PRIOR 2 Ik bedoel voor de Walters, de familie in brede zin.

PRIOR ZINGT (UIT MY FAIR LADY).

Als ik zelf eens een kamer had,

Lekker warm en wie doet je wat...

PRIOR 2 LEGT ZIJN HAND OP PRIOR'S VOORHOOFD.

Rustig, rustig, dit is geen hersenkoorts...

PRIOR WORDT RUSTIG MAAR HOUDT ZIJN OGEN DICHT. LICHTVERANDERING. UIT DE VERTE KOMT TRIOMFANTELIJKE MUZIEK.

PRIOR 2 PRIOR 1:

ZINGT ZACHTJES

Ook nu, Adonai, Adonai,

Uit de kristallijnen Olam ha-yichud,

hallen van de hemel, Zefirot, Zazahot,

Door de oneindige ruimte Ha-adam, ha-gadol

waar geen leven woont, Dochter van licht

Kom de Gezant Dochter van grootsheid

In een baan van licht, Fluor! Fosfor!

Glorierijk begin, Lumen! Kaars!

O Profeet,

Tot u...

PRIOR 1 & PRIOR 2 Bereid u voor, bereid u voor,

De eeuwigdurende afstamming,

Een zucht, een veer,

Ere zij...

ZE LOSSEN OP.

III-2

DUBBELE SCÈNE: LOUIS EN BELIZE IN EEN COFFEESHOP. PRIOR OP DE KLINISCHE AFDELING VAN HET ZIEKENHUIS MET EMILY, DE VERPLEEGSTER; ZIJ HEEFT HEM EEN PENTAMIDINE-TRIP BEZORGD.

LOUIS Waarom is democratie gelukt in Amerika? Ik bedoel natuurlijk relatief, niet letterlijk, niet speciaal nu, maar: hoe komt het dat zo'n radikaal denkbeeld als democratie zich kon verspreiden en ontwikkelen? Hoe komt het dat de macht, ooit gekoesterd door de opstellers van de grondwet aan de top van de piramide, onstuitbaar naar omlaag droop, ondanks de enorme inspanningen van rechts om die ontwikkeling te stuiten? Dat is de ellende in dit land als je links bent. Links struikelt hier altijd weer over die fossiele fetisjen. Neem bij voorbeeld vrijheid, om meteen maar het ergste te noemen. Zo'n Jane Kirkpatrick die maar doorzeikt over vrijheid, ze zegt helemaal niks, of: mensenrechten, nog zo'n woord, Bush over mensenrechten, waar hebben zulke mensen het over, voor hetzelfde geld hebben ze het over het neukgedrag van de marsmannetjes. Ze hebben zelfs geen vermoeden van wat het inhoudt: vrijheid, mensenrechten. Ze zien enkel burgerlijke, bezitsafhankelijke rechten-van-de-mens-rechten maar niets van vrijmaking, van democratie, van wat dat inhoudt, van wat je kunt met zo'n idee, wat zo'n idee handen en voeten geeft. Bij hun is het puur liberalisme - van de ergste soort ook nog: repressieve tolerantie en volgens mij laat AIDS zien waar de grens van die tolerantie ligt. Aan tolerantie heb je niets, als het menens wordt. Dan is tolerantie een dun laagje op een intense, hartstochtelijke haat.

BELIZE Uh huh.

LOUIS Zo is het toch?

BELIZE Uh huh. Ja.

LOUIS Tolerantie is niks, macht, daar gaat het over. En assimilatie m'n reet. Maar wat er, even los hiervan, aan de hand is met Amerika, volgens mij dan, is dat wij verschillen van welk land ook op aarde, in die zin, dat wij hier mensen hebben van elk ras, wij kunnen niet... Wat ons uiteindelijk kenmerkt is niet het ras maar de politiek. Anders dan in bijna alle Europese landen, waar je het niet weg te cijferen gegeven hebt van een raciaal of etnisch monopolie, zegmaar een eenheidsworst, zoals alle Hollanders, ik bedoel Hollandse mensen, nou ja, Hollands zijn maar de joden van Europa nooit Europeanen waren: dat is daar een klein probleem. Voor de eenheidsworst. Maar in Amerika heb je zoveel van die kleine probleempjes. Voor je 't weet heb je dr een berg van. De eenheidsworst ontbreekt. Ja, ik weet wel, wij hebben hier de eenheidsworst van blank Amerika. De blanke Amerikaanse hetero-man.

BELIZE Hij mag er wezen, hoor, ook tussen de eenheidsworsten.

LOUIS Eh, nee, maar als je die rassentoestanden een beetje onder controle hebt, ik wil het niet bagatelliseren, hoor, ik bedoel dat land van ons is echt ongelooflijk racistisch, het is, het is hier net als, ja, de Engelsen. Dan denk ik aan al die rose types met blauwe ogen. En het gekke is, weet je, want zo joods zie ik er niet uit of... misschien ook wel, nou ja, wie niet in New York, misschien een paar niet, maar de meesten wel maar dus, maar in Engeland, in Londen, als ik een café binnenloop, voel ik me Sid de Jid, weet je, zegmaar net Woody Allen in 'Annie Hall', met pijpekrullen en een gabardine regenjas, meer dan ever ooit. Begrijp je, niet dat ze actief zitten te walgen, het zijn geen Duitsers, die zijn in mijn ogen nog steeds vreselijk antisemitisch en racistisch ook, ik bedoel zwarte racisten, die doen of er niks aan de hand is maar, maar goed, in Londen, daar heb je... en op een gegeven moment was ik in gesprek met een zo'n zwarte nicht uit Jamaica met een stem als een kerkorgel maar die zei dat zijn familie al in Londen woonde sinds de Burgeroorlog - de Amerikaanse - maar die zei ook dat de Engelsen geen kans voorbij lieten gaan om hem onder zijn neus te wrijven dat ie niet rose was en geen blauwe ogen had en ik zei dat heb ik ook, 't zijn hier echte antisemieten toen zei hij ja maar de Engelse joden hebben de hele confectie in de tang en zwarten krijgen daar geen poot aan de grond. En er kwam even een vreselijk pijnlijke stilte van eh... Zaten we dus in dat café, een nichtenzaak maar een echt bruin café, weet je, met balken en pleisterwerk en van die kleine kleffe sandwiches ei/vis van de vorige dag... wel zo Engels, zo antiek en ik voelde iets van hier is niet uit te komen want op zo'n moment zit je allebei zo tot over je oren in het verhaal, alle hoop lost op in het patina van zo'n tent, daar gaat het alleen om van welk ras je bent, en geen kans dat het ooit verandert... Wat de Brit bezighoudt is: waar gaat het naar toe met die rassen en de politiek maakt hem niks uit, terwijl in Amerika...

BELIZE Terwijl in Amerika ras geen zak uitmaakt.

LOUIS Nee, nee, nee, dat heb... Dat heb je mij niet horen zeggen.

BELIZE Ik...

LOUIS Het is... Kijk, ras, ja, maar ten slotte is ras hier een politieke issue. Toch? Racisten gebruiken ras hier gewoon als instrument in een politieke strijd. Het gaat niet om ras an sich. Net als bij new age-mensen, die komen met hun flauwekul van: ben je verlicht, ben je gecentreerd, hoe zitten je chakra's of zeg maar iets - gewoon een compensatie voor het verlangen naar een geestelijk verleden in een land zonder inlandse geesten... behalve van de Indianen en die hebben we om zeep geholpen dus hier heb je geen goden meer, geen geesten geen spoken, geen engelen in Amerika, geen verleden van de geest, ook niet van het ras, alleen het politieke verleden, en de kneepjes en trucjes om boven water te blijven in de eeuwige politieke deining, het eeuwige geven en nemen van politieke macht aan het volk...

BELIZE Alle macht aan het volk. Amen!

KIJKT OP ZIJN HORLOGE.

Jezus! Kijk eens op mijn klokje, ik had al...

LOUIS Denk jij... Klinkt dit nou eh... racistisch of naïef of iets in die geest?

BELIZE Nou, het is niet niks. Hoor es, ik bedenk me net dat ik een afspraak heb...

LOUIS Wat? Want ik heb er geen zin in om, zegmaar, te spreken vanuit standpunten of vooringenomenheden en...

BELIZE Ik zit hier en ik denk, hij zal toch een keer buiten adem raken, dus liet ik je lekker doorratelen al heb je zeven of acht dingen gezegd die echt niet kunnen...

LOUIS Wat dan?

BELIZE Maar ik ken je, Louis, dus weet ik dat het schuldgevoel achter je malle betoog nog boller staat dan je aambeien...

LOUIS Ik heb geen aambeien.

BELIZE Ik heb anders vernomen. Mag ik doorgaan?

LOUIS Ja, maar ik heb geen aambeien.

BELIZE Dus als ik eindelijk es...

LOUIS Prior heeft het verteld. Wat een klootzak, hij had nooit...

BELIZE We zouden het niet over Prior hebben, was de afspraak.

LOUIS Jij kwam ermee.

BELIZE Ik kwam met aambeien.

LOUIS Dus indirect wel. Passief-agressief.

BELIZE Nog eens wat anders dan mij aan m'n kop zeuren met theorieën dat Amerika geen rassenproblemen kent.

LOUIS Ach kom, dat heb ik nooit gezegd.

BELIZE Niet precies zo maar...

LOUIS Mijn punt was...

BELIZE ... het kwam in de buurt en had je het nog botter gezegd, was ik meteen naar buiten gelopen...

LOUIS Nu zit je 't expres te verdraaien! Ik...

BELIZE Laat me uitpraten! Ik heb nog geen...

LOUIS Laat mij eerst...

BELIZE Nee! Wat? Praten? Je praat LOUIS

al non-stop sinds ik hier Van mij had je

ben: blablablabla blablabla, op elk moment

en maar lullen, en maar mogen invallen,

rukken en trekken aan die hoor, inplaats

eenheidsworst van je, echt van...

hoor meid, het is een

verpletterende prestatie maar ik doe toch liever iets leukers dan hier zitten luisteren naar die racistische klets, alleen omdat ik het zielig voor je vind dat...

LOUIS Ik ben geen racist.

BELIZE Zeg, kom...

LOUIS En misschien ben ik een racist maar...

BELIZE Ik heb hier geen trek in! Geen lol aan om op jou in te hakken; je bent zo fout, net darts mikken in een gelatinepudding. Nooit es lekker raak. Plop, dr in en weg zijn ze.

LOUIS Als je wat wilt zeggen over onderdrukkings-mechanismes, ben je niet in twee woorden klaar en...

BELIZE O, is dat zo? Nou, wij zwarte travestieten hebben een geweldige inside information over onderdrukkingmechanismes...

LOUIS Ex zwarte travestiet.

BELIZE Tegenwoordig ex-ex.

LOUIS Ben je weer begonnen?

BELIZE Nee... Maar misschien. Ga ik jou niet aan je neus hangen. Misschien.

LOUIS Het is zo seksistisch.

BELIZE Vroeg ik je wat?

LOUIS Reken maar. Homo's moeten net zo omgaan met travestie als zwarte vrouwen met zwarte blues-zangeressen.

BELIZE Wat gaan we dr hard tegenaan, vanavond...

LOUIS Ja, allemaal overgenomen vormen van onderdrukking, toch, het masochisme, de stereotiepen, de...

BELIZE Louis, ben je bewust bezig je bij mij gehaat te maken?

LOUIS Nee, ik...

BELIZE Ben je bewust bezig je voor mij te profileren als arrogante politiek-seksistische, stalinistische, houwdegen-racistische, vlaggewapperende schoft?

PAUZE

LOUIS Weet je wat ik denk?

BELIZE Nou?

LOUIS Dat jij mij haat omdat ik jood ben.

BELIZE Ik ga.

LOUIS Echt.

BELIZE Je zegt maar wat, alleen...

Louis, goed te weten dat je niet veranderd bent, nog altijd ereburger van Twilight Zone en na je maffe blanke babbel over rassen-onverschilligheid heb je het godvergeten lef mij zonder blikken of blozen een antisemiet te noemen. Nu moet ik echt...

LOUIS Jij noemde mij jodepoot.

BELIZE Dat was een grapje.

LOUIS Zo grappig was dat niet. 't Was vijandig.

BELIZE Het was drie jaar geleden.

LOUIS En?

BELIZE Je zei net over jezelf: Sid de Jid.

LOUIS Dat is niet hetzelfde.

BELIZE Sid de Jid niet hetzelfde als jodepoot.

LOUIS Nee.

BELIZE Dat moet je me ooit nog eens uitleggen maar nou... jij haat mij want jij haat zwarten.

LOUIS Helemaal niet. Maar ik weet wel dat de meeste zwarten antisemitisch zijn.

BELIZE 'De meeste zwarten.' Dat is racistisch, Louis, volgens mij zijn de meeste joden...

LOUIS Louis Farrakhan, een pure antisemiet.

BELIZE Wat doet Ed Koch voor de zwarten?

LOUIS Jesse Jackson, ook.

BELIZE Louis, jij hebt op Jesse Jackson gestemd. Cheques gestuurd naar de Rainbow Coalition.

LOUIS Dat is nou weer mijn ambivalentie. Die cheques werden geweigerd.

BELIZE Ongedekte cheques sturen uit ambivalentie. Het toppunt van ambivalentie ben jij.

LOUIS Wat wil je daarmee zeggen?

BELIZE Wat ongedekt inhoudt, begrijpt het achtereind van een koe. Ambivalentie mag je zelf bedenken.

LOUIS Ik was nooit ambivalent over Prior. Ik hou van 'm. Echt. Ik hou van 'm.

LOUIS Dat weten we allemaal.

LOUIS Liefde en ambivalentie zijn... Echte liefde is niet ambivalent.

BELIZE 'Echte liefde is niet ambivalent.' Dat moet haast wel een regel zijn uit mijn favoriete bestseller In Love With The Night Mysterious. Maar ik kan me niet voorstellen dat je die gelezen hebt.

PAUZE

LOUIS Nee, nooit aan toegekomen.

BELIZE Toch es lezen. In plaats van die eeuwige worstelpartij van jou om Democracy In America door te komen. Dit gaat over een blanke vrouw. Haar vader heeft een plantage ergens diep in het zuiden, vóór de Burgeroorlog - de Amerikaanse - Margaret heet ze en ze wordt verliefd op pappa's beste slaaf, Thaddeus, ze is getrouwd maar haar man, een blanke slavenhandelaar, heeft AIDS: Aangeboren Ingedut Doorgelegen Seksorgaan. Als Margaret en Thaddeus samen een gloeiendheet kwartiertje consumeren onder de katoenplukmaan, gaat het er hard tegenaan maar laat dan toevallig net de Yankees komen opdagen. Die bevrijden de slaven, de slaven hangen pappa op aan de hoogste boom en ga maar door. Historische fictie. Bij die gelegenheid, geloof ik, vinden Margaret en Thaddeus nog even tijd om het te hebben over wat liefde eigenlijk betekent. Haar gezicht weerspiegelt de gloed van de hoogoplaaiende vlammen boven de brandende plantage, dat heb je bij bleekgezichten, zijn zwart gelaat is nauwelijks zichtbaar in de nacht, en zij zegt tegen hem: 'Thaddeus, echte liefde is nooit ambivalent.'

KLEINE PAUZE. EMILY KOMT BINNEN EN DRAAIT HET INFUUS DICHT.

Thaddeus kijkt haar aan, laat haar stelling tot zich doordringen en weet niet of hij die kan onderschrijven.

EMILY VERWIJDERT HET INFUUS PRIOR'S ARM.

Dosis nummer...

BEKIJKT DE KAART.

Vier.

PRIOR Medisch wonder. Lazarus ademt weer

LOUIS Is ie... Hoe erg is het nu?

BELIZE Wil je de hele waslijst?

EMILY Hemd uit. Even checken...

PRIOR DOET ZIJN HEMD UIT. ZE ONDERZOEKT ZIJN KAPOSI-PLEKKEN. ONDERWIJL:

BELIZE Qua gewicht, qua poepen, qua moreel?

EMILY Niet meer dan zes. Keurig. Broek.

PRIOR LAAT ZIJN BROEK ZAKKEN. HIJ STAAT NAAKT. ZIJ ONDERZOEKT.

BELIZE Komt bij: hij denkt dat hij gek wordt.

EMILY Ziet er goed uit. Wat verder?

PRIOR Enkels pijnlijk, opgezwollen, maar het been gaat beter. Misselijkheid bijna weg met die kleine oranje pilletjes. Ontlasting vloeibaar maar geen bloed meer, zolang het duurt, de oogarts zegt alles is okay, zolang het duurt, de tandarts zegt 'Getver!', als ie m'n schimmelende tong ziet en tegenwoordig draagt ie kleine condoompjes over duim en wijsvinger. En een masker. Mij een biet. De huidarts is in Hawaï en m'n moeder... laat maar zitten. Doet zij ook. Mijn klieren zijn net walnoten, gewicht is al twee weken stabiel, paar dagen terug een vriend van me gestorven aan vogel-tuberculose, vogel-tuberculose, lijkt me heel bedreigend en ik ben vandaag niet naar de begrafenis gegaan want hij was Ier én katholiek en die hebben de kist meestal open en ik ben bang voor... weet ik het, vogel-TB of hem of... Dus volgens mij gaat het heel goed. Behalve dan dat ik gek word.

EMILY We hebben de hele toxoplasmose-set gedaan en er is geen indicatie...

PRIOR Weet ik, weet ik, maar ik heb het gevoel dat er iets vreselijks op komst is: een buitenaardse raket die op de aarde stort en ik ben het doel en... Gek, onder mijn vrienden sta ik algemeen bekend als een koele evenwichtige nicht. En ik in de war.

EMILY Dr is echt niks om je zorgen over te maken. Ik geloof dat shochen bamromin hamtzeh menucho nechono al kanfey haschino.

PRIOR Wat?

EMILY Alles is okay. Bemaalos k'doshim ut'horim kezohar horokeea mazhirim...

PRIOR Ik begrijp niet wat je...

EMILY Es nishmas Prior sheholoch leolomoh, baavur shenodvoo z'dokoh b'ad hazkoras nishmosoh.

PRIOR Waarom doe je dat! Ophouden! Ophouden!

EMILY Waarmee ophouden?

PRIOR Je... sprak je net niet Hebreeuws of zoiets?

EMILY LACHT.

Hebreeuws?

LACHT.

Als ik wat ben, is het Italiaans. Nee. Ik sprak geen Hebreeuws.

PRIOR O nee, o god, alsjeblieft, ik geloof echt dat ik...

EMILY Zeg, ik vind het heel vervelend maar ik heb een wachtkamer vol eh... Jij boft, je kan nog jaren mee, vast. Je bent behoorlijk gezond voor iemand zonder afweersysteem. Krijg je wel bezoek? Vereenzamen is niet goed. Therapeut nodig?

PRIOR Nee, ik heb geen mensen nodig, ik ga gewoon...

EMILY Toch over denken. En gek ben je niet, hoor. Je staat onder flinke stress. Verbaast me allemaal niks...

SCHRIJFT OP ZIJN KAART.

PLOTSELING EEN OVERWELDIGENDE ZEE VAN LICHT, EEN DONDEREND ACCOORD VAN EEN ENORM KOOR EN EEN GROOT BOEK MET STALEN BLADZIJDEN, RUSTEND OP EEN DRUIPEND RODE ZUIL, RIJST OMHOOG UIT DE VLOER. HET BOEK GAAT OPEN EN WE ZIEN OP DE BLADZIJ EEN GROTE ALEF¹ DIE VANZELF ONTBRANDT. ONMIDDELLIJK SLAAT HET BOEK WEER DICHT, VERDWIJNT HET ONDER DE VLOER EN HET LICHT WORDT WEER ALS VOORHEEN. EMILY HEEFT NIETS VAN DIT ALLES GEMERKT EN SCHRIJFT RUSTIG DOOR. PRIOR STAAT PERPLEX.

EMILY GAAT LACHEND AF.

Hebreeuws!

PRIOR VLUCHT.

LOUIS Help me.

BELIZE Pardon?

LOUIS Jij bent verpleegster, geef me iets, ik... Ik weet het niet meer, ik... Vorige week op kantoor heb ik de kopieermachinein de puree gedraaid en toen... Toen glee ik uit op de metro-trap, bril kapot, een snee in m'n voorhoofd, hier, kijk, ik zie bijna niks en mijn voorhoofd... net het Teken van Kaïn, ja, idioot, maar het gaat niet dicht en elke morgen als ik het zie, heb ik Bijbelse associaties, Teken van Kaïn, Judas Iscariot met zijn zilverlingen en zijn neus, mensen die het liefste wat ze hebben verraden en dus ook hun diepste zelf, ik zie mij als een kouwe kikker, zonder gevoel - en ik mis hem elke nacht, ik mis hem zo, maar dan... die wonden, die stank en... waar het toe leidt... misschien ben ik... misschien ben ik ook ziek, misschien ik ook. Ik weet het niet.

Belize. Zeg hem dat ik van hem hou. Wil je dat doen?

BELIZE Ik heb er lang over nagedacht maar wat is liefde? Ik weet het niet. Rechtvaardigheid: makkelijk zat. Democratie: makkelijk zat. Daar heb je geen ambivalentie. Maar liefde is vreselijk moeilijk. En het loopt slecht met je af als je haar wetten niet serieus neemt.

LOUIS Ik ga hieraan onderdoor.

BELIZE Hij gaat hieraan onderdoor. En jij zou wel willen.

Kom Louis, niet zo down. Kijk eens naar die zware lucht buiten.

LOUIS Paars.

BELIZE Paars? God, wat ben jij voor een nicht? Dat is geen paars, Marie, die kleur daar is

THEATRAAL

mauve. Ik heb de hele dag al zo'n kerstgevoel. Duurt niet lang meer en de hele puinhoop verdwijnt onder een dikke laag engelenhaar. Je kunt het ruiken. Kan jij het ruiken?

LOUIS Wat ruiken?

BELIZE Mild, meegaand, verzoenend, vol dankbaarheid.

LOUIS Nee...

BELIZE Dan niet. Louis, ik kan je niet helpen. Je kan me wat.

AF.

LOUIS NEEMT ZIJN HOOFD IN DE HANDEN, ONWILLEKEURIG RAAKT HIJ DE SNEE IN ZIJN VOORHOOFD AAN.

Kut!

GAAT LANGZAAM STAAN, KIJKT IN DE RICHTING WAAR BELIZE IS VERDWENEN.

Ruiken? Wat?

KIJKT OM ZICH HEEN OM ZICH ERVAN TE VERGEWISSEN DAT NIEMAND KIJKT, DAN HAALT HIJ DIEP ADEM. IS VERRAST.

Pfffff. Sneeuw.

III-3

HARPER IN EEN KOELE SNEEUWWERELD MET BOVEN ZICH EEN HELDERBLAUWE LUCHT, FIJNTJES DWARRELEN DE VLOKKEN OMLAAG. ZE HEEFT VELE LAGEN KLEDING AAN, MEER OM DE WARMTE DAN OM DE COMBI. ZACHTJES RUIST DE ZEE.

HARPER Sneeuw! IJs! IJsbergen! Waar ben ik? Ik...

Ik voel me echt stukken beter, stukken... beter. Ik heb ijskristallen in mijn longen: lekker scherp. De sneeuw smelt als kouwe perzik in de sapcentrifu. En ik proef ook... bloed in de wind, gek, smaakt naar ijzer.

MISTER LIES Ozon.

HARPER Ozon! Wouw! Waar ben ik?

MISTER LIES In het Rijk van Sneeuw en IJs, op het laagste punt van de wereld.

HARPER KIJKT OM ZICH HEEN, REALISEERT ZICH:

Antarctica. Dit is Antarctica!

MISTER LIES Asiel voor ontredderden. Verdriet bestaat hier niet. Tranen bevriezen.

HARPER Antarctica, Antarctica, jongen, jongen, moet je toch eens kijken, ik... Wouw, ik moet echt door het lint gegaan zijn, he?

MISTER LIES Blijkbaar...

HARPER Geweldig. Hier wil ik altijd blijven. Kamp opslaan. Iets bouwen. Een stad, een enorme stad met vestingmuren, van donker hout met groene daken, hoge poorten van gepunte stammen en vreugdevuren op elke straathoek. Bouwen bij een rivier. Waar zijn de wouden?

MISTER LIES Hier is geen hout. Te koud. IJs, geen bomen.

HARPER Stomme details. Details, daar baal ik van! Ik zal bomen planten en laten groeien. Laat mij teren op rendiervet, dat smelt ik boven de vreugdevuren en drink ik uit lange spiralende geitehoorns. Dit wordt groots. Ik bouw hier een nieuwe wereld. Zodat ik nooit meer naar huis hoef gaan.

MISTER LIES Zolang het duurt. IJs kan smelten...

HARPER Nee. Voor altijd. Ik krijg hier alles wat ik wil... misschien ook gezelschap, iemand die... naar mij hunkert. Misschien jij.

MISTER LIES Het druist in tegen de reglementen van de Internationale Orde van Tour-Operators, de IOTO, om je te involveren met klanten. Regels zijn regels. Ik ben toch niet de man waar je naar hunkert!

HARPER Dr is niemand... Misschien een eskimo. Die vist in het ijs, voor 't eten. En mij helpt een nestje bouwen voor de baby.

MISTER LIES In Antarctica heb je geen eskimo's. En je krijgt geen kind. Misschien ben je schijnzwanger.

HARPER Alles hier is toch schijn. Maar als de sneeuw koud voelt, ben ik zwanger. Okay? Hier kan ik zwanger zijn. En baby's baren zoveel ik wil.

MISTER LIES Dit is een vluchtoord, Dat er niks is, is juist het goeie. Een vriesvak voor emoties. Lekker van niets weten en je aan niets storen, daar kwam je toch voor? Een beetje zuinig zijn op het tere ecosysteem van je waanzin.

HARPER Je bedoelt: geen eskimo's in Antarctica?

MISTER LIES Correcto. No eskimo qui. Hallucinaties hebben ook hun regels.

ESKIMO OP

HARPER En hij dan?

MISTER LIES Een eskimo.

HARPER Een Antarctische eskimo. Een echte poolvisser.

MISTER LIES Hier klopt iets niet.

ESKIMO KNIKT.

HARPER Ik begin het hier leuk te vinden. Mijn eigen kleurenbijlage! O! O!

GRIJPT NAAR HAAR MAAG.

Ik geloof... Ik geloof dat ik 'er voelde trappen. Misschien baar ik een baby met een dikke witte vacht, krijgt ze het nooit koud. En mijn borsten spuiten hete chocolademelk, lekker warm voor dr. En als het echt koud wordt, heeft zij een plooi, daar kruip ik in. Als een buideldier. Een geheel, dat worden wij, een geheel.

III -4

EEN BRAAK STUK LAND IN DE SOUTH BRONX. EEN DAKLOZE VROUW STAAT BIJ EEN OLIEVAT WAARIN EEN VUUR BRANDT. HET SNEEUWT. OVERAL ROMMEL. HANNAH KOMT OP. ZE SLEEPT TWEE ZWARE KOFFERS MEE.

HANNAH Hallo! Hallo mevrouw! Kunt u me zeggen waar ik hier ben? Is dit Brooklyn? Ik zoek Pineapple Street. Gaat daar een bus heen, of een trein of...?

Ik ben verdwaald. Ik kom net aan uit Salt Lake. City. Utah? Ik heb de bus genomen die ze me gezegd hadden en hier uitgestapt... Ja, het eindpunt, ik moest wel, maar ik heb de bestuurder echt gevraagd of dit Brooklyn was en hij knikte van ja, maar eh... iemand uit zo'n ver land, he, die mensen denken dat ze bij alles horen te knikken ook al begrijpen ze dr geen snars van maar als je 't me eerlijk vraagt denk ik dat ie geen woord Engels machtig was, dus niet echt de ideale employee voor het openbaar vervoer. Waar Engels toch de voertaal is, meestal. Spreekt u Engels?

DE VROUW KNIKT.

Mijn zoon zou mij afhalen aan 't vliegveld. Maar hij kwam niet en langer dan drie uur en drie kwartier wacht ik voor niemand. Misschien had ik moeten wachten, denk ik nu, ik... Is dit...

VROUW Bronx.

HANNAH Dit: de Bronx? Hoe verzeil ik in hemelsnaam in de Bronx als die chauffeur zegt...

VROUW PRAAT IN ZICHZELF.

Slurp slurp slurp ophouden met dat smerige slurpen! walgelijke slurpmachine, vreetbeest! En maar vreten en maar vreten, jij. Wie, wie zal dr om treuren als je daarmee ophield? Met vreten. En doodgaat?

PAUZE

HANNAH Kunt u me zeggen waar ik...

VROUW Waarom is de Kosciuzkio Brug vernoemd naar een Pool?

HANNAH Wat is de...

VROUW Dat was een mop.

HANNAH Wat is de clou dan?

VROUW Weet ik niet.

HANNAH KIJK WANHOPIG OM ZICH HEEN.

Zeg in godsnaam, is hier niemand anders die...

VROUW WEER TEGEN ZICHZELF

Uit de buurt jij, weerzinwekkende vette hoer, jij krijgt geen soep meer, slurp slurp slurp beest dat je bent, en eh... ja, straks ga je het allemaal weer uitpissen en waar doe je dat? Achter welke bosjes? Koud als de klere hier en ik...

O ja, omdat het een tunnel had moeten zijn!

Heb jij de voorspellingen van Nostradamus gelezen?

HANNAH Van wie?

VROUW Een knaap waar ik wel eens mee uitging, Nostradamus. Profeet, paria, ogen als... dolken, hij...

HANNAH Stil. Toe. Even ophouden met dat gekwek, even bij de les blijven en mij vertellen hoe ik naar Brooklyn kom. Want u weet het wel! En u gaat het zeggen ook! Want verder is er hier niemand en ik ben nat, koud en kwaad! Erg naar dat u psychotisch bent maar zet u dr even overheen. Even diep ademhalen. Daar gaan we!

HANNAH EN DE VROUW ADEMEN IN.

Okay. Nu uitademen.

ZE DOEN HET.

Okay. Hoe kom ik in Brooklyn?

VROUW Weet ik niet. Nooit geweest. Sorry. Wil je soep?

HANNAH In Manhattan. Misschien weet u... U weet natuurlijk niet het bezoekerscentrum van de Mormonen...

VROUW Vijfenzestigste hoek Broadway

HANNAH Hoe weet u...

VROUW Kom ik vaak. Gratis film. Niets te beleven maar je mag de hele dag blijven.

HANNAH Nou... Hoe moet ik dan...

VROUW Neem de D trein. Volgende blok rechtsaf.

HANNAH Dank u.

VROUW O ja. Na 2.000 is iedereen gek.

III - 5

JOE EN ROY. ROY HEEFT ZICH ENORM UITGESLOOFD OM ER EEN BEETJE BEHOORLIJK UIT TE ZIEN. DAT IS NIET ERG GELUK WANT HIJ IS ER SLECHT AAN TOE.

JOE Ik kan niet. Het antwoord is nee. Sorry.

ROY O, verontschuldigingen...

Ik geloof niet dat iemand hier vraagt om verontschuldigingen.

PAUZE

JOE Sorry, Roy.

ROY Nog meer verontschuldigingen.

JOE Mijn vrouw is zoek, Roy. Mijn moeder komt uit Salt Lake om... om te helpen zoeken, denk ik. Op dit moment had ik op het vliegveld moeten zijn, haar afhalen maar... Ik heb net twee dagen ziekenhuis achter de rug, Roy, met een bloedende maagzweer, ik gaf bloed op.

ROY Bloed, huh? Luister es, ik ben erg druk...

JOE Het is maar een baantje.

ROY Een baantje? Een baantje? Washington? Boer! Kuttekop! Mormoon!

JOE Roy...

ROY Washington! Toen Washington wenkte, was ik jonger dan jij. En denk jij dat ik toen zei: 'godverdekut, ik kannie, ik sta met m'n handen in m'n schaamhaar vanwege een emotionele bloedneus!' Als Washington wenkt, lekkere geile schattekop van me, dan ga je mee, of je blijft eeuwig trutten in de marge want de trein dendert het station uit en jij straat aan de kant, trutmie. Opgesodemieterd.

JOE Laat mij even...

ROY Uitleggen? Eendagsvliegje toch. Je bent ook om op te vreten. Leg es uit. Leg es uit.

JOE Ik ben enorm op je gesteld. Roy.

Wat ik allemaal wil, ik wil... wat jij in mij ziet. Ik wil deel hebben aan die wereld, aan jouw wereld, Roy, dat zou ik willen kunnen, heb ik geprobeerd, echt, maar... ik kan dit niet. Niet omdat ik niet in je geloof, ik geloof juist enorm in je, in waar jij voor staat, zo totaal, die discipline, die integriteit. Alles zou ik ervoor over hebben om je te beschermen maar... Er zijn wetten die kan ik niet aan m'n laars lappen. Zit te diep. Heb ik geen vat op. Ik heb al zoveel schade aangericht.

Misschien had je gelijk, misschien ben ik dood.

ROY Nee joh, je bent niet dood. Je bent een trut.

Je bent op me gesteld. Dat is roerend. Ik ben ontroerd. Heerlijk als iemand op je gesteld is. Ik heb je gewaarschuwd voor haar, toch, Joe? Maar je hebt niet naar me geluisterd, waarom niet? Jij zegt Roy is wel slim, Roy is wel een vriend maar eh... hij is niet aardig en jij wilt aardig gevonden worden. Klopt toch? Een lieve aardige man!

KLEINE PAUZE

Weet jij wat ik als mijn grootste heldenfeit beschouw, Joe, waar ik op terugkijk, waar ik het trotst op ben? En ik heb een paar Presidenten gemaakt en gebroken en burgemeesters en godverdomme meer rechters dan wie ook in New York City en een paar miljoentjes gescoord, lekker zwart - en wat denk jij nou dat voor mij het grootste wapenfeit is?

Wel eens van Ethel Rosenberg gehoord? Huh, Joe, huh?

JOE Eh, ja... dacht ik, eh... Ja.

ROY Ja. Ja. Je hebt van Ethel Rosenberg gehoord? Ja? Je weet dus dat deze dame onze atoomgeheimen verraden heeft aan de commies? Heb je gelezen in de geschiedenisboekjes?

Als ik me dr niet mee bemoeid had, Joe, liep Ethel Rosenberg hier nog rond, had ze misschien wel een column in een damesblad. Maar nee. Want gedurende dat hele proces ging er geen dag voorbij of ik had de rechter aan de telefoon...

JOE Roy...

ROY Elke dag deed ik wat niemand beter kan: telefoneren, zo leverde dit nebbische jiddische advocaatje zijn bijdrage aan Amerika, aan de geschiedenis. Die lieve onopvallende vrouw, twee koters, o, o, o, die ons allemaal denken deed aan onze kleine joodse memmes - bijna had ze het er levend van afgebracht maar ik heb gepleit tot ik erbij neerviel om haar in de elektrische stoel te krijgen. Ik. Ik gedaan. Liefst had ik zelf nog de schakelaar omgedraaid, als ik de kans gehad had. En waarom? Omdat ik een pestpokkenhekel heb aan verraders. Omdat ik een pestpokkenhekel heb aan communisten. Conform de wet? Zal me aan me reet roesten. Ben ik aardig? Zal me aan me reet roesten. In het land hoor je vreselijke dingen over me. Zal me aan me reet roesten. Je kan kiezen: aardig zijn, of resultaat boeken. Slachtoffer zijn of de wet voorschrijven. Kies. Je vrouw, die kiest. Over een week is ze thuis. Die zorgt dat ze krijgt wat zij wil. Ik had haar godverdomme naar Washington moeten sturen.

JOE Ik geloof je niet.

ROY Dominee.

JOE Jij bent absoluut niet serieus.

Roy, jij was assistent-aanklager in de zaak Rosenberg. Als partij contact zoeken met de rechter tijdens het proces zou... een laakbare handeling zijn, minstens. Misschien wel een samenzwering en... als de zaak uitmondt in een executie is dat...

ROY Wat? Moord?

JOE Je bent niet goed, Roy, dat is het.

ROY Hoe bedoel je: niet goed. Wie is er niet goed?

PAUZE

JOE Je zei...

ROY Niet waar. Ik zei wat?

JOE Roy, je hebt kanker.

ROY Nee, heb ik niet.

PAUZE

JOE Je zei tegen me dat je stervende was.

ROY Wat zit je nou godverdomme te lullen? Heb ik nooit gezegd, Joe. Ik ben in prima conditie. Mij mankeert niks, godverdomme.

GLIMLACHT.

Krijg ik een hand?

JOE AARZELT, STEEKT ZIJN HAND UIT NAAR ROY. ROY TREKT JOE NAAR ZICH TOE EN OMKLEMT HEM STEVIG. DAN, MEER TEGEN ZICHZELF DAN TEGEN JOE:

Heel goed dat je me kwetst want ik hou van je, baby Joe. Daarom pak ik je zo hard aan.

LAAT JOE LOS DIE EEN PAAR STAPPEN NAAR ACHTEREN DOET.

Verloren zoon. De wereld veegt zijn reet met je af.

JOE Is al gebeurd, Roy.

ROY En nou weg.

GEEFT JOE EEN DUW, HARD. JOE WIL WEGGAAN, ROY HOUDT HEM TEGEN, DRAAIT HEM TERUG EN STRIJKT ZIJN REVERS GLAD. TEDER:

Je kan me hier altijd vinden. Ik wacht op jou...

TREKT JOE ONVERHOEDS WEER DICHT TEGEN ZICH AAN. BLAFT HEM TOE:

Wat wil jij eigenlijk van mij, wat is dit allemaal, wat wil jij, leugenachtige ondankbare kleine...

JOE OVERWEEGT ROY EEN PAK OP ZIJN DONDER TE GEVEN. HIJ PAKT ROY BIJ ZIJN KAMERJAS, SLEEPT HEM DOOR DE KAMER. JOE HOUDT ROY OP ARMLENGTE, MET ZIJN ANDERE ARM HAALT HIJ UIT VOOR EEN KLAP. ROY LACHT ZACHTJES.

Laat je eens gaan, Joseph.

JOE LAAT HEM LOS.

Wetten zat. Breek er een.

JOE AARZELT, LAAT HET MAAR ZITTEN EN LOOPT WEG. ALS JOE WEG IS, KRIMPT ROY IN ELKAAR VAN DE PIJN DIE HIJ IN DE VOORGAANDE SCÈNE HEEFT WETEN TE MASKEREN.

Christus nog aan toe...

Andy! Andy! Hierkomen! Andy!

DE DEUR GAAT OPEN EN HET IS NIET ANDY DIE IN DE DEUROPENING STAAT MAAR EEN KLEIN JOODS VROUWTJE, GEKLEED IN EEN EENVOUDIGE MANTEL EN HOED UIT DE JAREN VIJFTIG. HET WORDT DONKER IN DE KAMER.

Allejezus wie bent u? De nieuwe verpleegster?

ZE ZEGT NIKS EN STAART ROY AAN. EEN PAUZE. ROY NEEMT HAAR ZORGVULDIG OP, STAAT OP, GAAT NAAR HAAR TOE. LOOPT WEER NAAR ZIJN STOEL, GAAT MOEIZAAM ZITTEN.

Kut. Ethel.

ETHEL ROSENBERG EEN VRIENDELIJK OPTREDEN, MAAR HAAR STEM IS IJSKOUD.

Je ziet er niet best uit, Roy.

ROY Nou Ethel, ik voel me ook niet best.

ETHEL ROSENBERG En behoorlijk afgevallen. Staat je wel goed. Je was enorm zwaar, toen. Zaftig mit hoipen.

ROY Na 1960 ben ik nooit meer zo dik geweest. We waren allemaal dikker voor we op het uiterlijk gingen letten. Nou ben ik gewoon een skelet. Men gaapt mij aan.

ETHEL ROSENBERG Het water staat je echt aan de lippen, he, Roy?

ROY KNIKT.

Dit is nog maar het begin van de pret.

ROY Wat is er, Ethel, halloween? Probeer je me op stang te jagen?

ETHEL ZEGT NIKS.

Je verdoet je tijd, hoor. Qua engheid laat ik jou mijlen achter me! So beat it, Ethel! Boe! Beter dood dan rood! Die willen mij aan het schrikken maken! Ha ha! Van Gods troon in de hemel afgedaald naar de buik van de hel. Jullie kunnen allemaal de pot op want ik ben niet bang. Voor jullie niet, voor de dood niet, voor niemand niet.

ETHEL ROSENBERG Ik zie je gauw, Roy. De groeten van Julius.

ROY Geef dit aan Julius!

SCHIET DE VOGEL IN HAAR RICHTING, GAAT STAAN, GAAT OP HAAR AF, WIL DE DEUR VOOR HAAR NEUS DICHTSLAAN. HALVERWEGE ZAKT HIJ IN ELKAAR. HIJ ADEMT ZWAAR EN HEEFT HEVIGE PIJN.

ETHEL ROSENBERG Je bent zwaar ziek, Roy.

ROY O god... Andy!

ETHEL ROSENBERG Mmmm. Die hoort je niet, denk ik. We moeten een ambulance bellen.

LOOPT NAAR DE TELEFOON.

Hee! Knopjes! Zo gaat dat tegenwoordig.

Wat draai ik, Roy?

STILTE

ROY KIJKT HAAR AAN, DAN:

911.

ETHEL ROSENBERG TOETST NUMMER.

Dat zingt!

IMITEERT TONEN.

La la la...

Huh.

Ja, kunt u alstublieft een ambulance sturen naar het huis van de heer Roy Cohn, de beroemde advocaat?

Wat is het adres, Roy?

ROY NIET METEEN

244 East 87th.

ETHEL ROSENBERG 244 East 87th street. Geen flatnummer, nee, hij heeft het hele gebouw.

Mijn naam?

NIET METEEN

Ethel Greenglass Rosenberg.

GLIMLACHJE, DAN SPELLEND:

R-o-s-e-n-b-e-r-g.

Nee, geen familie. Een oude vriend.

ZE HANGT OP.

Over een minuut, zeiden ze.

ROY O, ik heb alle tijd.

ETHEL ROSENBERG Je bent onsterfelijk.

ROY Ik ben onsterfelijk. Ethel.

GAAT MET VEEL MOEITE STAAN.

Ik heb mijn plaats bevochten in de geschiedenis. Nooit zal ik sterven.

ETHEL ROSENBERG NA EEN KLEIN LACHJE

De geschiedenis staat op springen. 't Millennium naakt.

III - 6

PRIOR'S SLAAPKAMER. PRIOR 1 KIJK NAAR PRIOR, DIE IN BED LIGT. PRIOR KIJKT TERUG MET DOODSANGST IN ZIJN OGEN. DEZE AVOND HEEFT PRIOR 1 EEN BIZARRE ALCHEMISTISCHE OUTFIT AAN OVER ZIJN HISTORISCHE KLEDING. OOK HEEFT HIJ EEN BOS LANGE PALMTAKKEN BIJ ZICH.

PRIOR 1 Vannacht gaat het gebeuren! Ben je niet gespannen? Vannacht arriveert zij! Dwars door het dak! Ha-adam, Ha-gadol...

PRIOR 2 VERSCHIJNT, DITO UITGEDOST.

Lumen! Fosfor! Fluor! Kaars! Het oneindige deinen van purper en...

PRIOR Kijk. Knoflook. Een spiegel. Wijwater. Een crucifix. Sodemieter op! Godverdomme m'n kamer uit! Weg!

PRIOR 1 TEGEN PRIOR 2

Hard als een spijker, zou ik zeggen?

PRIOR 2 We raken allemaal een beetje opgezwollen als zij in aantocht zijn. Wassen naar volle maan.

PRIOR 1 Dansen.

PRIOR Dansen?

PRIOR 1 Sta op, verdomme, reik ons de hand. Dansen!

PRIOR 2 Luister...

EEN EENZAME HOBO SPEELT EEN DANSWIJSJE.

Lieflijk geluid. Zin in een dansje?

PRIOR Ach, laat me alleen, laat mij nou toch slapen...

PRIOR 2 O, hij wil iemand die vertrouwd is. Iemand die je van binnen en van buiten kent.

TEGEN PRIOR

Sluit je ogen.

PRIOR Nee.

PRIOR 2 Stil. Sluit je ogen.

PRIOR DOET DIT.

Nu weer open.

PRIOR DOET DIT. LOUIS VERSCHIJNT. HIJ ZIET ER VERRUKKELIJK UIT.

PRIOR Lou.

LOUIS Dans met mij.

PRIOR Kan niet. Mijn been. Doet 's avonds zo'n pijn.

Ben jij... een spook, Lou?

LOUIS Nee. Een projectie. Verloren en verlaten. Zit de hele dag op kouwe parkbanken. Te verlangen om bij jou te zijn. Dans met mij, schat...

PRIOR GAAT STAAN. ZIJN BEEN DOET GEEN PIJN MEER. DE MUZIEK GAAT OVER IN 'MOON RIVER' (DE INSTRUMENTALE VERSIE VAN DE FILM). ZE DANSEN.

PRIOR 1 TEGEN PRIOR 2

Ah! Nou begrijp ik waarom hij geen kinderen heeft. Hij is een sodomiet.

PRIOR 2 Hee, middeleeuwse dwerg, kalm aan, he? Laat ze dansen

PRIOR 1 Ik leg ze niets in de weg, ik heb mijn portie ook gehad. Hoera, hoera, de gezant is gearriveerd, nou, ik nok af. Ik vind het hier niet gezellig.

VERDWIJNT.

PRIOR 2 De Twintigste Eeuw. O, god, wat is de wereld vreselijk, vreselijk oud geworden.

VERDWIJNT. LOUIS EN PRIOR DANSEN VERZALIGD. HET LICHT WORDT WEER NORMAAL. LOUIS VERDWIJNT.

PRIOR DANST ALLEEN.

PLOTSELING IS DE RUIMTE GEVULD MET HET GERUIS VAN VLEUGELS.

III - 7

DUBBELSCÈNE. PRIOR ALLEEN IN ZIJN FLAT. LOUIS ALLEEN IN HET PARK.

MEN HOORT WEER HET GERUIS VAN VLEUGELS.

PRIOR Nee, niet binnenkomen, niet binnenkomen... Louis!

Nee. Prior Walter is de naam, ik ben... telg uit een oud geslacht, ik ben... in de steek gelaten, ik... Nee, mijn naam is... is... Prior en ik woon... hier en nu en... in het donker, in het donker, de Registrerende Engel... zijn honderd ogen gaan open... Hij kraakt de rug van het Boek des Levens en... Zachtjes... Zachtjes...

Ik praat wartaal, ik...

Weg met die waanzin, ssst, ssst...

LOUIS IN HET PARK OP EEN BANK. JOE KOMT ERAAN EN BLIJFT OP EEN AFSTAND STAAN. ZE KIJKEN EVEN NAAR ELKAAR, DAN WENDT LOUIS ZICH AF.

Ken je het verhaal van Lazarus?

JOE Lazarus?

LOUIS Lazarus. Ik weet niet meer precies hoe het ging.

JOE Nee, ik ook... Nou, hij was dood, Lazarus, en Jezus blies hem weer leven in. Haalde hem terug uit de dood.²

LOUIS Kom je vaker hier?

JOE Nee. Ja. Ja.

LOUIS Terug uit de dood. Geloof jij dat het echt gebeurd is?

JOE Ik weet helemaal niet meer wat ik geloof.

LOUIS Wel toevallig, he? Dat wij elkaar treffen.

JOE Ik ben je gevolgd.

Van werk. Ik... ben je gevolgd, hierheen.

PAUZE

LOUIS Jij bent me gevolgd.

KORTE PAUZE

Je had me die dag in de herentoiletten gezien en je dacht: lieve jongen wel, met een hart, huilt om z'n vriend die in de rotzooi zit.

JOE Ja.

LOUIS Je dacht, misschien huil ik ooit om jou.

JOE Ja.

LOUIS Ik hield je voor de gek. Krokodilletranen. Hier heb ik niks...

WIJST OP ZIJN HART, HAALT ZIJN SCHOUDERS OP. JOE STEEKT AARZELEND ZIJN HAND UIT OP LOUIS' GEZICHT AAN TE RAKEN. LOUIS DEINST ACHTERUIT.

Wat krijgen we nou? Wil je dat laten.

JOE Sorry. Sorry hoor.

LOUIS Ik eh... Niet dat... Ik denk, als je me aanraakt, dat je hand eraf valt of zoiets. Dr zijn erger dingen gebeurd met mensen die me hebben aangeraakt.

JOE Toe.

O, god...

Mag ik...

Ik... wil... je aanraken. Mag ik je even aanraken... Eh, hier?

LEGT ZIJN HAND OP LOUIS' WANG EN HOUDT HEM DAAR.

Hiervoor ga ik naar de hel.

LOUIS Goeie ruil. Kan nooit erger zijn dan New York City?

LEGT ZIJN HAND OP JOE'S HAND. NEEMT JOE'S HAND VAN ZIJN WANG, HOUDT DIE EVEN VAST EN KUST HEM.

Kom mee.

JOE Waarheen?

LOUIS Naar huis. Met mij.

JOE Kan toch niet. Ik bedoel, ik ken je niet eens.

LOUIS Geldt ook voor mij.

JOE En wat je van me weet, staat je niet aan.

LOUIS Die Republikeinse toestanden?

JOE Is toch geen basis voor een begin?

LOUIS Niet aanstaan is zwak uitgedrukt. Ik haat dat.

JOE Waarom zouden wij in godsnaam...

LOUIS LOOPT NAAR JOE EN ZOENT HEM

LOUIS Onmogelijke combi. Ik weet het niet. Ik heb het nog nooit gedaan met een afvallige.

Ik heb er geloof ik geen zin in om vannacht alleen te blijven.

JOE Ik ben een vreselijk mens, Louis.

LOUIS Lou.

JOE Nee echt waar. Ik geloof niet dat ik iemands liefde waard ben.

JOE Kijk aan. Dan hebben we dat alvast gemeen.

LOUIS STAAT OP, LOOPT WEG. DRAAIT ZICH OM, KIJKT NAAR JOE. JOE VOLGT. ZE GAAN AF.

PRIOR Dat geluid, dat geluid, het heeft iets... Iets van vogels, zoiets, van een enorm grote vogel. Ik ben bang, ik... Niet, niet bang zijn, vinger op de wonde, vinger op de... wonde, mijn bloed is zuiver, mijn hersens doen het, ik ben stressbestendig, ik ben nicht en dus gewend aan stress, aan rotzooi, ik ben taai en sterk en... O. O Jezus. Ik...

KIJKT NAAR ZIJN KRUIS, WORDT OVERSPOELD DOOR EEN IMMENS SEKSUEEL GEVOEL.

Oooo... Ik ben geil, ik ben... zo... o, Jeeezus, wat gebeurt er hier allemaal, ik... heb zeker koorts, ik...

HET BEDLAMPJE BEGINT HEFTIG TE FLIKKEREN EN HET BED ROLT NAAR VOREN EN NAAR ACHTEREN. UIT HET PLAFOND VAN DE SLAAPKAMER HOREN WE EEN ULTRALAAG KRAKEN EN KREUNEN, ALS DE SPANTEN VAN EEN SCHIP ONDER ENORME PRESSIE. ER KOMT EEN WOLK VAN KALK NAAR BENEDEN.

In vredesnaam, in vredesnaam! Dr komt iets aan, ik ben bang, ik heb hier helemaal geen zin in, dr komt iets aan en ik... O!

TRIOMFANTELIJKE KLAROENSTOTEN ALS VAN HERAUTEN. HET LICHT WORDT VERBLINDEND KOUD VAALBLAUW, VERVOLGENS RIJK WARM GOUD, DAN EEN HEET GROEN ALS GAL EN TEN SLOTTE EEN SPECTACULAIR KONINKLIJK PURPER. DAN EEN STILTE WAARIN PRIOR ZEGT, IN EEN ZUCHT VOL ONTZAG:

Godallemachtig...

Enorm Steven Spielberg.

GELUID ALS VAN EEN NEERSTORTENDE METEOOR, OMLAAGSUIZEND VAN HEEL, HEEL VER BOVEN DE AARDE, DIE MET EEN ONGELOOFLIJKE SNELHEID IN DE RICHTING VAN DE SLAAPKAMER RAAST. HET LIJKT OF HET LICHT UIT DE KAMER GEZOGEN WORDT ALS HET PROJECTIEL NADERT. ALS DE KAMER DONKER IS HOREN WE EEN ENORME DREUN ALSOF ER IETS ENORMS OP DE AARDE TE PLETTER VALT. HET HELE GEBOUW STAAT TE SCHUDDEN. EEN STUK VAN HET SLAAPKAMERPLAFOND, INCLUSIEF TENGELS, STUKKEN KALK EN ELECTRICITEITSBUIZEN, DONDERT OP DE GROND. DAN, IN EEN REGEN VAN ONAARDS WIT LICHT, DAALT, MET GROTE GESPREIDE FLUORESCERENDE ZILVERWITTE VLEUGELS, DE ENGEL NEER IN DE KAMER EN ZWEEFT BOVEN HET BED.

ENGEL Wij groeten u, profeet.

Het Grote Werk begint.

De gezant is gearriveerd.

BLACKOUT

EINDE VAN DEEL EEN

¹ eerste letter van het Hebreeuwse alfabet

² [bij de spelonk waar Lazarus was begraven, riep Jezus met luider stem:] Lazarus, kom naar buiten! De gestorvene kwam naar buiten, de voeten en de handen gebonden met grafdoeken, en er was een zweetdoek om zijn gelaat gebonden. Jezus zeide tot hen: Maakt hem los en laat hem heengaan. [Johannes 11:43, 44]