30 april '01
 

Ik wilde ik u deelgenoot maken van mijn enthousiasme voor Niek Koppens videoportret van Toneelgroep Amsterdam dat in drie afleveringen zal worden uitgezonden. Dat wil ik nog steeds. Maar de dag voor ik dit stuk moet maken ben ik zo in de ban geraakt van een theatervoorstelling dat ik geen keus heb. Ik moet dáarover schrijven. Over üBUNG van Victoria, Gent, gezien in De Balie, Amsterdam op 29 april 2001.

Op een filmscherm zie je een echtpaar kissebissen over de weeë lucht van meloen en andere ongemakken van het huwelijksleven. Het duurt niet lang of er arriveren gasten. Welgestelde Belgen tuimelen uit sjieke auto's. Bij de kibbel merkte je al dat de stemmen van de echtelieden hoog lagen maar als we beter opletten constateren we de stemmen geplaybackt worden door zes kinderen van acht tot 12, die rondlopen op het speelvlak vóór het scherm. Nee, niet rondlopen. De scènes op het scherm worden compleet nagespeeld door zes kinderen.

Op het scherm is het borrelen geblazen. Hapjes. Verhaaltjes. Begroetingen. Bij de kinderen van 't zelfde laken een pak. Letterlijk. De jochies dragen yuppenpakken en de meisjes tutten met schouderbandjes. Op het grote diner boven zijn ze al snel in het stadium van drankovergoten verhalen en de geilheidsmeter slaat uit. Je vreest het ergste voor de kinderen. Geen punt. Alles wordt simultaan meebeleefd. Geen gekuiste versie voor de kleintjes. Boven zie je een violist die een moppie moet spelen. Op het speelvlak pakt een kleine jongen zijn viooltje en speelt wat boven gesuggereerd wordt.

De zwart-wit film toont Dolce vita-achtige taferelen: vrijen met andermans partner, huilen aan deuren, vechtpartijen, manische voordraagpartijen. Subliem gespeeld door Belgische keien en Carly Weiss uit Nederland. De spiegeling van hun spel in de spatgelijke versie van de kinderen is adembenemend. Maar het is niet het spectaculaire, het circus-achtige dat je zo ontregelt. Het feit dat alle verschrikkelijke dingen die mensen elkaar kunnen aandoen analyseerbaar en kopieerbaar zijn door kleine kinderen. In deze voorstelling wordt de kloof tussen jong en oud even weggewist en je komt op dat moment tot de conclusie dat er geen verschil is. Even niet. Dat is het huiveringwekkende aspect van de zaak.

Het lijden, het lachen en het bedrog is in de iets abstracter versie van de kinderen ook veel indringender. Het is op een bepaalde manier meer 'kunst' dan wat je op het scherm ziet en die filtering maakt hun bijdrage van een ongelooflijke breekbare schoonheid. Vijf kwartier houden deze kinderen de spanning vast. Een weergaloos mooie voorstelling die diepe indruk maakte op 90% van het publiek. Tot en met 8 mei wordt üBUNG gespeeld op het KunstenFESTIVALdesArts in Brussel. Te laat. Maar later in het jaar komt de voorstelling terug naar Nederland. Zorg dat u erbij bent.

De film over Toneelgroep Amsterdam is te zien op 13, 20 en 27 mei vanaf 19.30 uur in Het uur van de wolf. Een must voor de toneelliefhebber. Mooi en kwetsbaar, die acteurs. Als kinderen.

üBUNG van Victoria www.(gegevens volgen snel, evenals foto)