ANGELS IN AMERICA


Homo-variaties

op nationale thema's

 

 

 

door

Tony Kushner

c 1990

 

 

 

Deel I: 't Millennium naakt

 

 

 

 

 

 

 

vertaling

Carel Alphenaar

c 1994

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

RO-theater 1995

ROTTERDAM

 


PERSONEN:

 

Roy M. Cohn, een bekende New Yorkse advocaat en makelaar in macht.

 

Joseph Porter Pitt, griffier van rechter Theodore Wilson van het Federale Gerechtshof.

 

Harper Amaty Pitt, Joe's vrouw, heeft straatvrees gepaard aan een lichte valiumverslaving.

 

Louis Ironson, tekstverwerker bij het Federale Gerechtshof.

 

Prior Walter, vaste vriend van Louis. Soms café-ontwerper, soms cateraar. Leeft verder van een klein kapitaaltje.

 

Hannah Porter Pitt, moeder van Joe, woonachtig in Salt Lake City, geniet een militair pensioen van haar dode man.

 

Belize, ex-travestiet en ex van Walter. Gediplomeerd verpleger. Heette eerst Norman Arriaga; de artiestennaam Belize is nooit meer veranderd.

 

De engel, de vier goddelijke uitstortingen: fluor, fosfor, lumen, en kaars; in Deel I belichaamt zij: het onafhankelijke van Amerika. Ze heeft prachtige grijs- metallic vleugels.

 

 

DUBBELROLLEN IN DEEL I:

 

Rabbi Isidor Chemelwitz,  joods-orthodoxe rabbi, te spelen door de actrice die Hannah speelt.

 

Mister Lies, Harper's droomvriend, een tour-operator maar qua taalgebruik en kleding een jazz-musicus. Draagt een badge met: "IOTO" (Internationale Orde van Tour-Operators). Wordt gespeeld door de acteur die Belize speelt.

 

Man in het park, tweede bedrijf, scène vier, wordt gespeeld door de acteur die Prior speelt.

 

De stem is de stem van de engel.

 

Henry, Roy's dokter, wordt gespeeld door de actrice die Hannah speelt.

 

Emily, een verpleegster in de bedrijven twee en drie, wordt gespeeld door de acteur die de engel speelt.

 

Martin Heller, een bobo op het departement van justitie uit het Reagan-tijdperk, wordt gespeeld door de actrice die Harper speelt.

 


 


Ella Chapter, onroerend goederenmakelaar uit Salt Lake City, wordt gespeeld door de acteur die de engel speelt.

 

Prior 1, geest van de wijlen Prior Walter uit de Dertiende Eeuw, te spelen door de acteur die Joe speelt. Hij is een onbehouwen, zwartgallige boer met een regionaal, antiek accent.

 

Prior 2, geest van wijlen Prior Walter uit de Achttiende Eeuw, wordt gespeeld door de acteur die Roy speelt. Uit Londen, mondain, praat deftig.

 

Eskimo wordt gespeeld door de acteur die Joe speelt.

 

De vrouw uit de South Bronx wordt gespeeld door de actrice die de engel speelt.

 

Ethel Rosenberg wordt gespeeld door de actrice die Hannah speelt.

 

 

 

Dementi

Het personage Roy M. Cohn is gebaseerd op wijlen Roy M. Cohn (1927-1986), die behoorlijk echt was. De meeste handelingen van het personage Roy, zoals de illegale onderonsjes met de rechter in het proces Ethel Rosenberg, zijn te vinden in de archieven. Maar deze Roy is fictie; ik bedacht zijn woorden en veroorloofde me vrijheden.

 

 

Noot voor de produktie

Het stuk vaart wel bij een kernachtige presentatie met zo min mogelijk decor en snelle scène-wisselingen. (Geen black-outs!) Acteurs helpen bij de changementen. Dit past bij meeslepend spel en dus bij het stuk. Er zijn momenten van illusie - verschijnen en verdwijnen van Mister Lies, van de geesten, het Boek der hallucinaties en het slot -  en daar moet de theatrale illusie dan ook totaal zijn. Je mag best een draadje zien, wel zo leuk misschien, maar het moet toch toveren zijn.

 

Eerste opvoering

in een workshop-produktie van Center Theatre Group/Mark Taper Forum in mei 1990.

 

Wereldpremière

door The Eureka Theatre Company in mei 1991 in het Eureka Theatre, San Francisco, USA.


Dankbetuigingen

Ik heb enige jaren gewerkt aan ANGELS IN AMERICA,  waarvan 't MILLENNIUM NAAKT het eerste deel is en tijdens dat proces hebben velen zich aan mij verplicht.

 

Tijdens het schrijven van dit stuk heb ik royale steun gekregen: toelagen van de National Endowment for the Arts, de Gerbode Foundation en het fund for New American Plays. Verdere financiële en emotionele steun kwam van mijn ouders, Martha Deutscher en Dot en Jerry Edelstien; Joyce Keta, een super-agent; en van Gordon Davidson en de staf van het Mark Taper Forum.

 

Het stuk profiteerde van het dramaturgisch werk van Roberta Levitow, Philip Kan Gotanda, Leon Katz, Ellen McLaughlin en Davind Asbjorson. K.C. Davis leverde dramaturgische bijdragen maar was ook belangrijk door zijn toewijding en zijn radicaal nichtendom (Radical Queerness). De briljante geestigheid van Sigrid Wurschmidt, een geweldige actrice en engel-op-aarde, was een baken in duistere tijden.

 

Bill Andersen, Andy Holland, Ian Kramer, Peter Minthorn, Sam Sommer en John Ryan zijn overal in het stuk aanwezig.

 

Onmisbaar was de begeleiding van Oskar Eustis, met zijn talent, zijn intelligentie en zijn vriendschap. Hij wekte ANGELS IN AMERICA tot leven en zonder hem zou het nooit zijn afgekomen.

 

Kimberly T. Flynn dank ik uit de grond van mijn hart voor zijn intellectuele ondersteuning, voor zijn politieke adviezen en voor het werk aan mijn moeilijk opvoedbare inborst.

 

 

't Millennium naakt

is voor Mark Bronnenberg, mij ex-lover, mijn vriend tot in de dood, mijn veilige haven, mijn favoriete homo.



EERSTE BEDRIJF:

SLECHT NIEUWS

 

Herfst-winter 1985


I - 1       

RABBI ISIDOR CHEMELWITZ ALLEEN OP HET TONEEL MET EEN KLEINE DOODKIST VAN ONGESCHAAFD VUREHOUT, MET TWEE HOUTEN PINNEN, EEN AAN HET HOOFDEINDE EN EEN AAN HET VOETENEIND, OM HET DEKSEL OP ZIJN PLAATS TE HOUDEN.

 

RABBI CHEMELWITZ Dag allemaal, goedemorgen. Ik ben rabbi Isidor Chemelwitz van het Joods bejaardentehuis in de Bronx. Wij zijn hier vanmorgen bijeen om de laatste eer te bewijzen aan Sarah Ironson, toegewijd echtgenote van Benjamin Ironson, die haar voorging, liefhebbende zorgzame moeder van haar zonen Morris, Abraham, en Samuel en haar dochters Esther en Rachel; beminde grootmoeder van Max, Mark, Louis, Lisa, Maria... eh... Lesley, Doris, Angela, Luke en Eric.

                        BESTUDEERT HET PAPIERTJE.

                 Eric? Ook al een joodse naam?

                        HAALT SCHOUDERS OP.

                 Eric. Een grote, hechte familie. Wij zijn hier bijeen om samen te rouwen om een goede rechtschapen vrouw.

                        KIJKT NAAR DE KIST.

                 Deze vrouw... Ik kende haar niet. Wat kan ik met zekerheid zeggen over haar hebbelijkheden en verdiensten? Ze was... Kijk, in het Joods bejaardentehuis in de Bronx zitten behoorlijk wat van die oudjes en ik maak met allemaal een praatje. Maar met haar - laat ik het maar eerlijk zeggen - met haar niet. Zij deed er liever het zwijgen toe. Dus ik ken haar niet en toch ook weer wel. Zij vertegenwoordigt...

                        RAAKT DE KIST AAN.

                 ... niet een persoon maar een hele soort: de  mensen die de oceaan overstaken. Die de dorpjes van Rusland en Litauen voor ons meebrachten naar Amerika - en wat hebben we geploeterd voor de familie, voor dat joodse thuis, zodat jullie niet zouden opgroeien in dit vreemde ondermaanse, in die smeltkroes waar niets te smelten viel. Want jullie, afstammelingen van deze immigrante, jullie groeien niet op in Amerika. Jullie en jullie kinderen en kindskinderen met de goyse namen, jullie wonen niet in Amerika. Amerika bestaat niet. De klei aan je voeten is de klei van een Litvak shtetl, de lucht in je longen is de lucht van de steppen. Want zij hier nam de oude wereld mee op haar rug de oceaan over, op een boot, en ze zette hem neer op Brooklyn of waar ook in dit land. Die aarde stak ze in jullie botten en jullie geven hem door aan jullie kinderen, die oeroude cultuur, dat oeroude huis.

                        KORTE PAUZE

                 Jullie kunnen die oversteek van haar nooit overdoen, want zulke Grote Reizen bestaan niet meer, vandaag de dag. En toch, zolang jullie leven, leggen jullie elke dag die afstand tussen hier en daar af. Elke dag. Snappen jullie? De reis zit binnenin je.

Dus...

Zij was de laatste der Mohicanen, zij hier. Nog even... en die generatie is dood.

 

I - 2       

ROY EN JOE IN ROY'S KANTOOR. ROY AAN EEN IMPOSANT BUREAU DAT LEEG IS OP EEN IMMENSE TELEFOON-INSTALLATIE NA. ONAFZIENBARE RIJEN LAMPJES FLIKKEREN AAN EN UIT OP HET TOESTEL. PIEPERS EN ZOEMERS ZORGEN ONOPHOUDELIJK VOOR CHAOTISCHE ACHTERGRONDMUZIEK BIJ ROY'S GESPREKKEN. JOE ZIT EN WACHT. ROY HANDELT ZIJN ZAKEN AF MET EEN OVERDAAD VAN ENERGIE EN ONGEDULD EN MET SENSUELE OVERGAVE: HIJ STIKULEERT, SCHREEUWT, PALMT IN, GEBRUIKT INGEHOUDEN ZANGTONEN EN BESPEELT APPARAAT, HOORN EN RUGGESPRAAKTOETS MET VERVE EN VREUGDE.

 

          ROY            MEPT EEN KNOP, TOT JOE:

                 Een octopus had ik moeten zijn, zo'n klerebeest, met acht slingerende armen en duizenden zuignappen. Snap je?

 

          JOE    Nee, ik...

 

          ROY            WIJST OP EEN SCHAAL SANDWICHES.

                 Wil je lunchen?

 

          JOE    Nee, laat maar, echt, ik heb net...

 

          ROY            MEPT EEN KNOP.

                 Ailene? Roy Cohn. Wat is dat voor begroeting? Zijn wij geen vrienden, Ai... Kijk eens hier juffrouw Soffer, u hoeft niet meteen... Je bent van je stuk. Je schreeuwt. Niet schreeuwen, slecht voor je gezondheid. Spatten die adertjes op je wangen uit elkaar, als je zo schreeuwt. - Nee, grapje, juffrouw Soffer, grapje... Zestien keer pardon moet genoeg zijn, juffrouw Soffer, u...

                        ZIJ KIJKT DOOR EN ROY LEGT ZIJN HAND OP HET MONDSTUK. TEGEN JOE:

                 Dit gaat nog even door, eet vast wat, wat zit er op dit lekkere sneetje, dit is...

                        NEEMT EEN HAPJE.

                 Mmmm, lever of zo... Hier.

                        MIKT DE SANDWICH NAAR JOE DIE HEM VANGT EN OP DE SCHAAL TERUG LEGT. WEER TEGEN JUFFROUW SOFFER:

                 Aha, aha... Nee, zei ik al: was geen vakantie, was wérk, juffrouw Soffer, ik heb cliënten in Haïti, juffrouw Soffer, ik... Hoor es Ailene, denk je godverdomme dat ik de eerste advocaat ben die een zitting vergeet? Maak daar godverdomme niet zo'n... Wacht even.

                        MEPT DE RUGGESPRAAKKNOP.

                 Kutwijf!

 

          JOE    Als het nu niet uitkomt...

 

          ROY    Niet uit komt? Komt geweldig uit.

                        KNOP

                 Baby Doll geef me even... Kut, moment...

                        KNOP, KNOP

                 Hallo? Ja. Spijt me dat ik u liet wachten,    meneer eh, ik... O, de rechter is een vrouw, mevróuw Hollins, neem me niet kwalijk. Mooie diepe stem hebt u. Prettige toeven hier, mevrouw?

                        HAND OP MONDSTUK, TEGEN JOE:

                 Stem als een dokwerker, dat wijf en dr man is net Dolly Parton, verwarrend hoor. Door Nixon benoemd. Allemaal drankorgels, die Nixon benoemde...

                        TEGEN MEVROUW HOLLINS

                 Ja, okay, okay, dus hoeveel kaartjes, mijn beste? Zeven. Waarvoor? Cats?, Forty-Second Street, wat? Nee, La Cage is niks voor u, vertrouw op mij. Niks geen moeite.. Wacht.

                        KNOP. KNOP

                 Baby Doll, zeven maal Cats of iets anders, als het maar moeilijk in te komen is, wát maakt me geen ruk uit wat en hun ook niet.

                        KNOP. TEGEN JOE

                 Gezien? La Cage?

 

          JOE    Nee, ik...

 

          ROY    Formidabel. Beste op Broadway. Ever.

                        KNOP

                 Wie? Jezus Keristus, Harry, nee, Harry. Moet ik godverdomme alles zelf doen? Arresteren die klootzak en mij nooit meer bellen via deze lijn, ik zei dat je niet...

 

          JOE            MAAKT AANSTALTEN.

                 Roy, eh, zal ik buiten wachten of...

 

          ROY    Zitten jij.

                        TEGEN HARRY

                 Jij moet wachten. Gewoon wachten. Betaal ik je godverdomme voor, lul.

                        KNOP

                 Halvegare mongool.

                        INEENS FILOSOFISCH

                 Ik zie het universum, Joe, als zegmaar een buitenaardse zandstorm van mega-orkaankracht maar in plaats van zandkorrels: scherven en glassplinters. Heb jij dat ook wel es? Dat gevoel? Ineens op een dag?

 

          JOE    Ik weet niet, ik...

 

          ROY    En, amuseer je je bij het Gerechtshof? Hoe is je rechter?

 

          JOE    Je krijgt de hartelijke groeten...

 

          ROY    Goeie man. Loyaal. Niet het grootste licht maar hij heeft stijl. En een mooie kop met zilverdraad.

 

          JOE    Hij geeft me een stuk eigen verantwoordelijkheid.

 

          ROY    Ja ja, zijn beslissingen neerpennen en tekenen.

          JOE    Nou...

 

          ROY    Aardige kerel. En jij bent een hele steun voor hem.

 

          JOE    Dank je wel, Roy, ik...

 

          ROY            KNOP

                 Èh? Wie is dit nou weer? Sodekut, wie ben jij? Wacht--

                        KNOP

                 Harry? Zevenentachtig ruggen, in die buurt. Mag ie me ook voor pijpen. Nee Harry, pornowinkels. Een keten. Reken maar. De mazen in de wet, Harry, dat zijn lekkerste gaatjes.

                        KNOP

                 Zo Baby Doll, wat? Cats? Gaat over katten. Katten die zingen, vin jij enig. Acht uur, toneel begint altijd acht uur.

                        KNOP

                 Kut-toeristen.

                        KNOP, DAN TEGEN JOE

                 Hee, hou het gezellig, Joe, en eet wat in Jezusnaam...

 

          JOE    En, Roy, zou je...

 

          ROY    Wat?

                        TEGEN HARRY

                 Momentje.

                        KNOP

                 Mevrouw Soffer? mevrouw...

                        KNOP

                      Godverdekut, allejezus,               

waar is... Net was ze JOE  Roy, ik zou het

er nog, baby doll,           prettig vinden

kijk es of...                     als je...     

                        DE TELEFOON MAAKT DRIE VERSCHILLENDE PIEPGELUIDEN, SIMULTAAN. ROY MEPT KNOPPEN.

                      Jezus, wat een kut-                   

installatie. Baby doll?    JOE  Ik heb echt   

Bel de Post, vraag naar       liever dat je 

Suzy, probeer of...                 niet...       

                        DE TELEFOON BEGINT HARD TE FLUITEN.

                 Keristus!

 

          JOE    Roy.

 

          ROY            IN DE HOORN

                 Moment.

                        KNOP, TEGEN JOE

                 Wat?

 

          JOE    Zou je alsjeblieft Gods naam niet ijdellijk willen gebruiken?

                        PAUZE

Ja sorry. Alsjeblieft. Zolang ik hier...

 

          ROY            LACHT.

                 Okay. Sorry. Kut.

Zeer Amerikaans.

                        PRIKT KNOP.

                 Ze kunnen allemaal de klere krijgen, baby doll, zeg dat maar. Zeg dat ik dood ben. Jij handelt mevrouw Soffer af. Zeg dat het geld eraan komt. En dat ik die rechter in z'n hol kruip. Ik bel haar terug. Ja, ik bel haar. Ik weet hoeveel ik geleend heb. Ze heeft nog vierhonderd keer dat bedrag opgepropt in dr... Ja, mag je rustig zeggen dat ik dat zei.

                        KNOP, TELEFOON ZWIJGT.

                 En nu Joe.

 

          JOE    Sorry Roy maar ik...

 

          ROY    Nee nee nee nee, principes zijn heilig, principes respecteer ik. Ik ben niet godsdienstig maar ik vind God erg goed en hij mij. Baptist, katholiek?

 

          JOE    Mormoon.

 

          ROY    Mormoon. Kostelijk. Zeker weten. Zeer Amerikaans. En, Joe, wat dacht jij ervan?

 

          JOE    Het is... nou..

 

          ROY    Een rare wereld waarin wij leven.

 

          JOE    Chaotisch.

 

          ROY    Maar een chaos waar God achter staat. Toch?

 

          JOE    En...

 

          ROY    Juist. Mormonen. Ik kende mormonen, in eh, Nevada.

 

          JOE    Meestal in Utah.

 

          ROY    Nee hoor, deze mormonen niet.

Okay. Okay, hoe sta jij tegenover een carrière in Washington, op Justitie?

 

          JOE    Pardon?

 

          ROY    Hoe sta jij tegenover een carrière in Washington, op Justitie? Ik hoef de telefoon maar te pakken, even babbelen met Ed, en je kan beginnen.

 

          JOE    Als... wat precies?

          ROY    Staf - landelijk -  bij een grote jongen - dichtbij de bron - iets met kloten.

 

          JOE    Ed...?

 

          ROY    Ed Meese. De minister justitie.

 

          JOE    O.

 

          ROY    Ik hoef de telefoon maar te pakken...

 

          JOE    Moet ik even over nadenken.

 

          ROY    Tuurlijk.

                        PAUZE

                 Washington is geweldig, Joe.

 

          JOE    Roy, ik weet niet hoe ik het heb...

 

          ROY    Voor mij betekent het ook wat. Snap je?

                        KORTE PAUZE

 

          JOE    Ik eh... Ik kan niet zeggen hoe geweldig ik dit vind. Ik ben gewoon eh, perplex, ik eh... Bedankt, Roy. Ik moet hier over nadenken. Over praten met mijn vrouw.

 

          ROY    Je vrouw. Ja hoor.

 

          JOE    Maar ik vind het echt geweldig...

 

          ROY    Ja hoor. Praat met je vrouw.

 

 

I - 3       

HARPER ALLEEN THUIS. ZE LUISTERT NAAR DE RADIO EN PRAAT TEGEN ZICHZELF, DAT DOET ZE VAAK. TEGEN DE ZAAL.

       HARPER    Mensen die eenzaam zijn, die alleen gelaten worden, gaan voor zich uit praten, gaan piekeren over... die mooie systemen die het begeven, natuurwetten die ontregeld raken...

Als je naar de ozonlaag kijkt, van boven, vanuit een ruimteschip, zie je een bleekblauwe stralenkrans, een lieflijk twinkelende aureool die onze atmosfeer omspant die weer de aarde omspant. Dertig mijl boven ons hoofd, een dun laagje O3-moleculen, produkt van fotosynthese, wat de overdreven voorkeur van planten voor zichtbaar licht verklaart en hun afkeer voor de donkere stralingsgolven. nat. Gevaar van buiten. Het is een cadeautje van God, de definitieve kroon op de schepping van de wereld: waakengelen, hand in hand, vormen een fijnmazig net, een bolvormige blauwgroene schil, een schelp waarin het leven veilig is. Maar overal dondert alles in mekaar, leugens duiken op, afweersystemen bezwijken ... Daarom, Joe, daarom mag ik niet alleen gelaten worden.

                        KORTE PAUZE

                 Ik zou graag op reis willen. Laat ik jou met de zorgen achter. Stuur ik kaarten met vreemde postzegels en mysterieuze berichten. 'Misschien ooit.' 'Nimmermeer.'

                        MISTER LIES, DE TOEROPERATOR KOMT OP.

                 O! Ik schrik me dood!

 

  MISTER LIES    Cash, check of credit card?

 

       HARPER    Ik ken u. U komt uit Salt Lake. U hebt ons de vliegtickets verkocht toen we hierheen vlogen. Wat doet u in Brooklyn?

 

  MISTER LIES    U zei dat u wou reizen.

 

       HARPER    En floep daar bent u. Erg aardig.

 

  MISTER LIES    Mister Lies. Van de Internationale Orde van Tour-Operators. Wij laten de wereld wervelen, brengen vaart in de volken, roeren de massa's  om tot ze als zwervers zwalken over deze planeet. Wij zijn de hogepriesters van de straalstroom zegmaar de razende roelen van de reiswereld. Cash, check of credit card. Wat is de bestemming?

 

       HARPER    Antarctica misschien. Ik wil het gat in de ozonlaag bekijken. Ik hoorde op de radio...

 

  MISTER LIES            PRODUCEERT EEN COMPUTERTJE UIT ZIJN TAS.

                 Ik kan een geheel verzorgde reis voor u regelen. Voor meteen?

 

       HARPER    Gauw. Misschien gauw. Ik zit hier niet safe weet u. Het gaat het niet goed met me. D'r gebeuren dingen...

 

  MISTER LIES    Wat voor dingen?

 

       HARPER    Nou, u bij voorbeeld. Bent er ineens. Of verleden week... Ach, laat maar zitten.

Mensen zijn net planeten, je moet een dikke huid hebben. Soms komt het op me af, dan is Joe weer weg en dan... Weet u. Soms praten mijn dromen gewoon terug.

 

  MISTER LIES    De tol van de ontworteling. Reisziekte. Enige dat helpt is: Blijf reizen.

 

       HARPER    Ik twijfel. Ik voel... er gaat wat gebeuren. Het is 1985. Vijftien jaar voor het derde millennium. Misschien komt Christus terug. Misschien wordt er gezaaid, misschien geoogst, misschien zijn er al vijgen, misschien nieuw leven, misschien vers bloed,

misschien kameraadschap en liefde, bescherming ook, is het veilig binnen, misschien houdt de deur het of misschien... misschien breekt de ellende naar binnen, is het einde nabij en valt de hemel naar beneden met verwoestende stortregens en neerslag van giftig licht of misschien heb ik juist een heerlijk leven, misschien houdt Joe van me en ben ik gek als ik denk van niet, of misschien ook niet, misschien is het veel erger dan ik in de gaten heb, misschien... wil ik het weten, misschien niet. Die spanning, mister Lies, daar ga ik aan onderdoor.

 

  MISTER LIES    U moet er eens uit.

 

       HARPER            HOORT IETS.

                 Dat was de lift. O God, ik moet me nog optutten, ik... U moet weg, u hoort hier niet... U bent niet eens echt.

 

  MISTER LIES    Bel even als u zover bent...

 

       HARPER    Weg!

                        DE TOUR-OPERATOR VERDWIJNT BIJ DE OPKOMST VAN JOE.

 

          JOE    Buddy?

Buddy? Sorry, ik ben laat. Ik was eh... buiten. Blokje om.

Ben je boos?

 

       HARPER    Ik was een beetje ongerust.

 

          JOE    Buddy kusje.

                        ZE GEVEN ELKAAR EEN KUS.

                 Niets om ongerust over te zijn.

Okay. Okay, zou jij het leuk vinden als wij gingen verhuizen naar Washington?

 

 

I - 4       

LOUIS EN PRIOR IN ROUWKLEREN OP EEN BANK BIJ DE AULA. DE ROUWDIENST VOOR SARAH IRONSON IS NET AFGELOPEN EN LOUIS WIL OPSTAPPEN NAAR DE BEGRAAFPLAATS.

 

        LOUIS    Mijn oma heeft Emma Goldman nog meegemaakt. Een toespraak, in het jiddisch. Het enige wat ze zich ervan herinnerde was dat ze goed sprak en een hoed op had.

Idiote dienst, he. Die rabbi...

 

        PRIOR    Echt een vondst. Je moet z'n nummer vragen, straks. Ik wil hem ook op mijn begrafenis.

 

        LOUIS    Ik ga d'r maar even naartoe. Als de kist eenmaal gezakt is, gaat iedereen er rotzooi op gooien.

 

        PRIOR    Begrafenisfolklore. Mag je niet missen.

 

        LOUIS    Een oud joods gebruik, om je liefde uit te drukken. Vangen, oma, weer een schep! Ben je te laat, loop je 't risico dat het graf vol is.

Ze was behoorlijk maf. Ze zat al tien jaar in dat tehuis tegen zichzelf te praten. Ik heb 'r nooit opgezocht. Ze lijkt teveel op mijn moeder.

 

        PRIOR            OMHELST HEM.

                 Arme Louis. Erg voor je dat je oma dood is.

 

        LOUIS    Wat een klein kistje, he?

Sorry, ik heb je aan niemand voorgesteld... Met de familie in de buurt ben ik ineens een stiekeme nicht.

 

        PRIOR    Zeg maar gerust macho.

                        IMITEERT.

                 'Zo, nicht Doris, je kent me niet meer, he? Ik ben Lou, zoon van Rachel.' Lou, niet Louis, sodat se de nichten-S niet horen.

 

        LOUIS    Ik heb geen...

 

        PRIOR    Voor mij mag je 't wegmoffelen. O ja, schat, die nicht van je, die Doris, is een pot.

 

        LOUIS    Nee. Echt?

 

        PRIOR    Jij ziet niets. 't Is dat ik je al vier jaar pijp, anders zou ik zweren dat je hetero was.

 

        LOUIS    Wat en rotbui heb jij. Is de kat nog steeds weg?

                        KORTE PAUZE

 

        PRIOR    Nog geen pluisje te zien. Jouw fout.

 

        LOUIS    Nee maar.

 

        PRIOR    Louis, ik zei toch, zo'n naam ís belangrijk. Een beest Lassie noemen, dat is vragen om weglopen. 't Is trouwens een hondenaam.

 

        LOUIS    Ik wou ook een hond. Geen kat die m'n boeken onderpist.

 

        PRIOR    Het was een poes.

 

        LOUIS    Katten zijn stomme, hypernerveuze roofdieren. Bij de Babyloniërs werden ze ingemetseld. Honden hebben hersens.

 

        PRIOR    Katten hebben intuïtie.

 

        LOUIS    Een pientere hond heeft altijd nog het verstand van een tamelijk slome baby van twee.

 

        PRIOR    Katten weten het als er wat aan de hand is.

 

        LOUIS    Ja, als de etensbak leeg blijft.

 

        PRIOR    Ze weten het. Daarom is Lassie weggelopen. Ze wist het.

 

        LOUIS    Wat wist ze?

                        PAUZE

 

        PRIOR    En ik maar rammelen met het etensbakje, op m'n slippers, in m'n duster, met m'n krulspelden in, en schreeuwen: 'Lassie come home! Lassie come home!' Voor de kat z'n kut. Le chat, elle ne reviendra jamais, jamais...

                        TREKT JASJE UIT, ROLT ZIJN MOUW OP, LAAT LOUIS EEN DONKERPAARSE PLEK ZIEN OP DE ONDERKANT VAN ZIJN ARM, BIJ DE SCHOUDER.

                 Kijk.

 

        LOUIS    Gewoon een bloeduitstorting.

 

        PRIOR    Niet in de ogen van een vooraanstaand specialist.

 

        LOUIS    Wat?

                        PAUZE

                 Vertel.

        PRIOR    Kaposi sarcoom, schat. Kijk maar. De bordeauxrode kus van de engels des doods.

 

        LOUIS            PAKT HEEL OMZICHTIG PRIOR'S ARM.

                 O nee...

 

        PRIOR    Ze hebben me ingehaald in het gastronomisch wijngenootschap. Le beaujolais nouveau est arrivé.

 

        LOUIS    Hou op.

 

        PRIOR    Dégoustez nos vins!

 

        LOUIS    Ophouden jij!

 

        PRIOR    Vind je niet dat ik er goed mee omga?

Ik ga dood.

 

        LOUIS    Man, je lult.

 

        PRIOR    Laat mijn arm los.

 

        LOUIS    Nee.

 

        PRIOR    Laat los

 

        LOUIS            PAKT PRIOR, OMHELST HEM HEFTIG.

                 Nee.

 

        PRIOR    Hoe moet ik je sparen, lieverd. De wetenschap kent geen genade. Kaposi. Toing! Knal voor je kop.

 

        LOUIS    Klootzak.

                        LAAT HEM LOS.

                 Klootzak klootzak klootzak.

 

        PRIOR    Zo ken ik je weer. Dat bezonnene.

Ga je mee kijken of Lassie home is?

Louis?

 

        LOUIS    Sinds wanneer weet je 't?

 

        PRIOR    Ik wist niet hoe ik moest beginnen.

 

        LOUIS    Waarom?

 

        PRIOR    Ik was bang, Lou.

 

        LOUIS    Waarvoor?

 

        PRIOR    Dat je bij me weggaat.

 

        LOUIS    O.

                        KORTE PAUZE

 

        PRIOR    Slecht getimed, met die begrafenis en zo maar ik dacht: we zijn nu toch met de dood bezig.

 

        LOUIS    Ik moet m'n oma begraven.

 

        PRIOR    Lou?

                        PAUZE

                 Daarna kom je thuis?

 

        LOUIS    Daarna kom ik thuis.

 

 

I - 5       

DUBBELE SCÈNE: JOE EN HARPER THUIS; LOUIS OP HET KERKHOF MET RABBI ISIDOR CHEMELWITZ EN HET KLEINE KISTJE.

 

       HARPER    Washington?

 

          JOE    Het is een geweldige eer, buddy en...

       HARPER    Ik moet erover nadenken.

 

          JOE    Natuurlijk.

 

       HARPER    Zeg nee.

 

          JOE    Je moest erover nadenken?

 

       HARPER    Ik wil niet naar Washington.

 

          JOE    Ik wel.

 

       HARPER    Een groot kerkhof. Enorme witte grafzerken en overal mausoleums.

 

          JOE    We kunnen in Georgetown gaan wonen.

 

       HARPER    Hier zijn we gelukkig.

 

          JOE    Is niet helemaal waar, buddy, we...

 

       HARPER    Best gelukkig. Schijngelukkig. Is beter dan niets.

 

          JOE    Hoog tijd dat het roer omgaat, Harper.

 

       HARPER    Roer om. Hoezo?

 

          JOE    Vier jaar ben ik nu griffier. Tegen een jaarsalaris van negenentwintigduizend dollar. Een lachertje. Toen ik afstudeerde hoorde ik bij de vier besten, nu zit ik lager dan mijn hele jaargang. En ik... Ik heb 't zat. Ik wil ergens naar toe waar het gebeurt.

 

       HARPER    In Washington gebeurt het sowieso niet. De kerk telt niet meer mee. Worden we yuppen. Ik heb hier nog zoveel te doen.

 

          JOE    Zoals?

 

       HARPER    Ik heb ook m'n dingen...

 

          JOE    Wat voor dingen?

 

       HARPER    Ik moet de slaapkamer afschilderen.

 

          JOE    Ben je al een jaar mee bezig.

 

       HARPER    Weet ik wel, ik... Hij is alleen nog niet klaar omdat ik geen gelegenheid krijg hem af te maken.

 

          JOE    Ja zeg. Waar slaat dat nou op? Je zwemt in je tijd. Je kan 'm toch afmaken als ik naar kantoor ben?

 

       HARPER    Ik ga daar niet alleen naar binnen. Bang.

 

          JOE    Bang waarvoor?

 

       HARPER    Ik hoorde dr iets. Krassen met een ijzeren ding tegen de muur. Een man met een mes. Wie weet.

 

          JOE    In de slaapkamer is niemand, Harper.

 

       HARPER    Nu niet, nee.

 

          JOE    Vanochtend ook niet.

 

       HARPER    Hoe weet jij dat? Jij was naar kantoor. Dit huis is zo unheimisch. Weet je nog Rosemary's baby?

 

          JOE    Rosemary's baby?

 

       HARPER    Net zo'n flat. Was toch ook in Brooklyn?

 

          JOE    Nee, in...

 

       HARPER    Net zo'n flat. Absoluut.

 

          JOE    Dan gaan we verhuizen!

 

       HARPER    Georgetown is nog veel erger. De exorcist, dat was in Georgetown.

 

          JOE    De duivel schuilt in alle hoeken, he, buddy?

 

       HARPER    Ja. In alle hoeken.

 

          JOE    Hoeveel pillen vandaag, buddy?

 

       HARPER    Geeneen. Een. Drie. Drie maar.

 

        LOUIS            WIJST NAAR DE KIST.

                 Waarom zitten er maar twee van die houten pinnen in het deksel?

 

RABBI CHEMELWITZ Kan ze er makkelijker uit als ze wil.

 

        LOUIS    Laat ze dr maar binnenblijven.

Voor mij is ze al jaren dood. Toen ze me belden dat ze gestorven was, kwam het als een verrassing. Ik had haar al gewist.

 

RABBI CHEMELWITZ 'Sharfer vi di tson fun a shlang iz an umdankbar kind!'

 

        LOUIS    Ik spreek geen jiddisch.

 

RABBI CHEMELWITZ 'Scherper dan de tand van een slang is een ondankbaar kind.' Shakespeare. 'Kenig Lear.'

 

        LOUIS    Rabbi, wat zegt de Heilige Schrift over iemand die zijn geliefde in de steek laat als de nood het hoogst is?

 

RABBI CHEMELWITZ Waarom zou iemand dat doen?

 

 

        LOUIS    Omdat hij moet.

Omdat hij iemand is misschien, die denkt dat het leven wint met strijd. Iemand met een neo-Hegeliaans positivistisch idee over een doorlopend historisch vooruitgangs-proces naar geluk of perfectie zegmaar, iemand die zich enorm sterk voelt door de verbondenheid met die krachten en steeds hoger streeft... Iemand misschien die geen ruimte heeft voor eh... ziekte, in zijn idee van hoe de dingen moeten gaan. Zweren, ziekte, kots... is ie misschien doodsbenauwd voor. Misschien... is ie niet geschikt voor omgang met de dood.

 

RABBI CHEMELWITZ De Heilige Schrift heeft niets te melden over zo iemand.

 

        LOUIS    Rabbi, ik ben bang voor de misdaden die ik misschien bega.

 

RABBI CHEMELWITZ Meneertje nou! Ik ben een zieke ouwe rabbi die nog dat hele end met de auto naar de Bronx moet. Als u wilt biechten, zoek dan een priester.

 

        LOUIS    Maar ik ben niet katholiek, ik ben jood.

 

RABBI CHEMELWITZ Pech gehad, bubula. Katholieken geloven in vergeving, joden in schuld.

                        KLOPT TEDER OP DE KIST.

 

        LOUIS    Die pinnen zitten toch wel goed vast?

RABBI CHEMELWITZ Geen zorgen, meneertje. Na zo'n leven blijf je wel binnen. Daar is ze beter af.

 

          JOE    Ik weet wel dat het eng voor je is. Maar denk je eens in wat het voor mij betekent. Probeer het.

 

       HARPER    Ja.

 

          JOE    Ja. Probeer het eens echt.

Ik geloof dat er ontwikkelingen gaande zijn die de wereld zullen veranderen.

 

       HARPER    Maar ik wil niet...

 

          JOE    Moment. Ten goede. Veranderen ten goede. Amerika herontdekt zich. Zijn verheven positie onder de naties. En de mensen schamen zich er niet meer voor, zoals vroeger. Heel belangrijk is dat. De waarheid telt weer.

De wet stelt weer iets voor. Het werk van President Reagan, Harper. Hij zegt 'De waarheid bestaat en dient met trots gesproken.' En het land doet mee. Wij worden beter. Steeds beter. Ik moet daarbij zijn, ik moet mee in de lift. Want zes jaar geleden ging het omlaag met de wereld, afschuwelijk, hopeloos, onoplosbare problemen, misdaad, verwarring, honger en...

 

       HARPER    Maar het blijft nog steeds hetzelfde. Erger dan vroeger. Ze zeggen dat de ozonlaag...

 

          JOE    Harper...

 

       HARPER    En vandaag zag ik hier uit het raam een schizofrene verkeersagent die stond te...

 

          JOE    Stil nou! Ik wou net afronden.

       HARPER    Ik ook.

 

          JOE    Je bent niet eens begonnen...

 

       HARPER    Ik wou afronden met: de wereld lijkt wel...

 

          JOE    Ja: líjkt wel, want jij komt niet buiten, en emotioneel zit je in de knoop.

 

       HARPER    Ik kom heus wel buiten.

 

          JOE    Helemaal niet. Je zit maar thuis te tobben over allerlei warrige...

 

       HARPER    Ik kom buiten. Jij weet niet wat ik doe.

 

          JOE    Je zit niet de hele dag binnen?

 

       HARPER    Nee.

 

          JOE    Nou ja... Dat doe je wel.

 

       HARPER    Dat denk jij.

 

          JOE    Waar ga je dan naar toe?

 

       HARPER    Waar ga jij naar toe? Als je gaat lopen.

                         PAUZE. DAN, KWAAD

                 En emotioneel zit ik niet in de knoop.

 

          JOE    Sorry.

 

       HARPER    En als ik emotioneel in de knoop zit, komt het omdat ik met jou ben. Of...

 

          JOE    Buddy, sorry, ik was niet van plan...

 

       HARPER    En als je vindt dat ik zo in de knoop zit, had je niet met me moeten trouwen. Jij met je leugens en je gedraai.

 

          JOE    Ik wil met jou getrouwd zijn, Harper.

 

       HARPER    Helemaal niet. Nooit moeten doen.

                        PAUZE

                 Hoi buddy. Hoi Buddy.

 

          JOE    Kusje buddy.

                        ZE KUSSEN ELKAAR.

 

       HARPER    Ik hoorde op de radio hoe je moet pijpen.

 

          JOE    Wat?

 

       HARPER    Proberen?

 

          JOE    Je moet echt niet luisteren naar die onzin.

 

       HARPER    Mormonen kunnen ook pijpen.

 

          JOE    Harper.

 

       HARPER            NEEMT ZIJN TOON OVER.

                 Joe.

Het was een joods dametje met Duits accent.

Dit is een goed moment voor mij. Om een kindje te maken.

Toen hadden ze een programma over gaten in de ozonlaag. Over Antarctica. Je huid verbrandt, vogels worden blind, ijsbergen smelten. We leven in de eindtijd.

 

 

 

I - 6       

IN DE HEREN-W.C. VAN HET KANTOORGEBOUW VAN HET FEDERALE HOF VAN BEROEP IN BROOKLYN; DE PLEK VOOR NATUURLIJKE EN JURIDISCHE PERSONEN; LOUIS STAAT TE HUILEN BOVEN DE WASTAFEL, JOE KOMT BINNEN.

 

          JOE    O, eh... Môgge.

 

        LOUIS    Goedemorgen, griffier.

 

          JOE            ZIET LOUIS HUILEN.

                 Sorry, ik... Ik weet niet wie u bent.

 

        LOUIS    Laat maar. Tekstverwerker. Laagste van het laagste.

 

          JOE            STEEKT HAND UIT.

                 Joe Pitt. Ik werk met rechter Wilson....

 

        LOUIS    Ja, dat weet ik. Griffier Pitt.

 

          JOE    Was u eh... Gaat het?

 

        LOUIS    Ja, hoor. Dank u. Aardige man.

 

          JOE    Wat is aardig?

 

        LOUIS    Wat?

 

          JOE    Wat is aardig? Laat maar. Weet u zeker dat u...

 

        LOUIS    Stront aan de knikker. Gewoon... stront aan de knikker.

 

          JOE    Wat schort eraan?

 

        LOUIS    Ladder in mijn kous.

 

          JOE    Pardon?

        LOUIS    Laat maar. Hee, bedankt voor de belangstelling.

 

          JOE    Ach...

 

        LOUIS    Nee, echt heel aardig.

                        HIJ BEGINT WEER TE HUILEN.

                 Sorry, sorry. Vriend ziek.

 

          JOE    O, spijt me.

 

        LOUIS    Ja, ja. Nou. Lief.

Drie van uw collega's wierpen vóór u een blik op dit hoopje ellende. U bent de eerste die wat zegt. De anderen deden de deur open, zagen mij en weg waren ze. Ik hoop dat ze vreselijk moesten pissen.

 

          JOE            REIKT HEM EEN STUKJE WC-PAPIER AAN.

                 Wilden u vast niet storen.

 

        LOUIS    Bah. Harteloze macho Reagan-reten.

 

          JOE    Pas op, dat is niet eerlijk.

 

        LOUIS    Wat niet? Harteloos? Macho? Reagan? Reet?

 

          JOE    Ik heb op Reagan gestemd.

 

        LOUIS    Echt?

 

          JOE    Twee keer.

 

        LOUIS    Twee keer? Nou, nou. Een republikeinse nicht.

 

          JOE    Pardon?

 

        LOUIS    Laat maar.

 

          JOE    Ik ben geen...

Laat maar.

 

        LOUIS    Republikein? Geen republikein? Of...

 

          JOE    Wat?

 

        LOUIS    Wat?

 

          JOE    Geen nicht. Ik ben geen nicht.

 

        LOUIS    O. Sorry.

                        SNUIT LUID ZIJN NEUS.

                 Ik wou alleen...

 

          JOE    Ja?

 

        LOUIS    Nou, soms hoor je aan iemands stem... U klinkt als een...

 

          JOE    Helemaal niet. Als wat?

 

        LOUIS    Als een republikein.

                        KORTE PAUZE. JOE WEET DAT HIJ IN DE MALING GENOMEN WORDT; LOUIS WEET DAT HIJ DAT WEET. JOE BESLUIT NIET TE BESCHETEN TE DOEN.

 

          JOE    Ik? Klink ik als een...

 

        LOUIS    Wat? Als een...? Republikein of...? En ik?

 

          JOE    U? Wat?

 

        LOUIS    Klink ik als een...?

 

          JOE    Als een...?

Ik eh... ben even de kluts kwijt.

 

        LOUIS    Ja.

Ik heet Louis. Maar mijn vrienden zeggen allemaal Louise. Ik zit in de tekstverwerking. Bedankt voor 't stukje WC-papier.

                        LOUIS STEEKT ZIJN HAND UIT, JOE WIL HEM PAKKEN, LOUIS MAAKT EEN SCHIJNBEWEGING, GEEFT JOE EEN SNELLE KUS OP DE WANG EN GAAT AF.

 

 

I - 7       

DUBBELE DROOMSCÈNE. PRIOR DROOMT DAT HIJ AAN EEN FANTASTISCHE MAKE UP-TAFEL ZIT EN ZICH OPMAAKT. HARPER, DIE AF EN TOE TRIPT DOOR PILGEBRUIK, HEEFT EEN HALLUCINATIE WAARIN PRIOR VERSCHIJNT. HET KAN OOK ZIJN DAT HARPER VOORKOMT IN DE DROOM VAN PRIOR. VERBIJSTEREND IS HET.

 

        PRIOR    'Klaar voor mijn close up, Mister DeMille.'

Je wilt een leven leiden met élégance en gratie. En bloeien, niet zo vaak, maar wel heel geraffineerd en met superieure timing. Als een zeldzame plant, een Victoria Regia... Je wilt... Maar je krijgt toch nooit wat je wilt? Nee toch? Nee hoor. Je wordt genaaid. Voorbij. Voor je dertigste de pijp uit. Je... Je gloriejaren worden je afgepikt waar je bij staat.

Kut. Kut.

                        BLIJFT ER BIJNA IN, HERNEEMT ZICH, BEKIJKT ZIJN MAKE UP IN DE SPIEGEL.

                 Gewoon een lijk. Een lijkette. Lief nichtekind, je mag nog zo gewiekst zijn met spons en dons, dít had je nooit in je eentje klaargestoomd.

                        HARPER KOMT OP.

 

       HARPER    Ben jij... Wie ben jij?

 

        PRIOR    Wie ben jij?

 

       HARPER    Wat doe jij in mijn hallucinatie?

 

        PRIOR    Ik in jouw hallucinatie? Jij zit in mijn droom.

 

       HARPER    Helemaal opgemaakt.

 

        PRIOR    Jij ook.

 

       HARPER    Maar jij bent een man.

 

        PRIOR            DOET OF HIJ INSTORT, OF EEN SHOCK HEEFT, MIEMT DAT HIJ ZIJN STROT AFSNIJDT MET ZIJN LIPSTICK EN STERFT, ZO TRAGISCH MOGELIJK. DAN:

                 De benen verraden het altijd.

 

       HARPER    Dit klopt niet hoor. Ik ken jou nergens van. Jij bent niet... Ben jij mijn... zegmaar mijn tovervriendje?

 

        PRIOR    Nee. Ben jij niet een beetje te oud voor tovervriendjes?

 

       HARPER    Ik zit emotioneel in de knoop. Ik heb teveel pillen geslikt. Waarom heb jij je opgemaakt?

 

        PRIOR    Ik was inderdaad mijn gelaat aan 't renoveren - voel ik me wat beter. Ik had de nieuwe herfstkleuren achterovergedrukt op de Clinique-stand bij Macy's.

                        LAAT HET HAAR ZIEN.

 

       HARPER    Gestolen?

 

        PRIOR    Ik was rut. Emotionele noodweer.

 

       HARPER    Joe zal kwaad zijn. 'k Had hem beloofd: geen pillen meer.

 

        PRIOR    Die pillen van jou, he?

 

       HARPER    Valium. Ik gebruik valium. Bergen valium.

 

        PRIOR    Wenn man nicht weisz wie was warum

da iszt man immer valium.

 

       HARPER    Ik ben niet verslaafd. Verslaving, geloof ik niet in... Drinken doe ik dus nooit. En nooit zal je mij drugs zien innemen.

 

        PRIOR    O, je spuit alleen maar.

 

       HARPER    Alleen valium.

 

        PRIOR    Alleen valium. Elke dag een vuistvol valium.

 

       HARPER    Erg, he? Mormonen mogen eigenlijk nergens aan verslaafd zijn. Ik ben mormoon.

 

        PRIOR    Ik ben homo.

 

       HARPER    Onze kerk gelooft niet in homo's.

 

        PRIOR    Onze kerk gelooft niet in mormonen.

 

       HARPER    Wat voor kerk heb jij dan...

                        LACHT.

                 O, ik snap het.

Een ding begrijp ik niet. Als ik jou nooit eerder gezien heb en volgens mij is dat zo, kan jij niet in mijn hallucinatie voorkomen want ik weet uit ervaring dat de geest, waar hallucinaties geboren worden, niet in staat is iets te produceren dat er niet al in zit en binnengekomen is via de ervaringen uit de bestaande wereld. Fantasie is niet scheppend, ja toch? Fantasie kan alleen brokstukken van het echte leven recyclen en omsmeden tot hallucinaties. Slaat dit ergens op?

 

        PRIOR    In jouw geval wel.

 

       HARPER    En maar denken dat je ontsnapt bent aan de ondragelijke sleur en eh... onechtheid van het leven, terwijl je precies dezelfde sleur en valsheid voorgeschoteld krijgt, onder het mom van nieuw en echt. De mens ziet alleen wat hij kent. Deprimerend, he?

 

        PRIOR    Dat er grenzen zijn aan de verbeelding?

 

       HARPER    Ja.

 

        PRIOR    Dat weet je al na je tweede schoolfeest: Er Is Niets Nieuws Onder De Zon.

 

       HARPER    Deze wereld. Zo beperkt. Afschuwelijk, afschuwelijk. Ja... Van alle hallucinaties die ik gehad heb, is dit wel de meest deprimerende.

 

        PRIOR    Pardon. We doen wat we kunnen.

 

       HARPER    Laat maar zitten. Van een terminale patiënt verwacht ik niet dat ie mij een beetje gaat zitten opvrolijken.

 

        PRIOR    Hoe weet jij in allejezusnaam...

 

       HARPER    Verbaas je niet. We leven in de eindtijd. Dingen worden geopenbaard: ook dat jij zo ziek bent. Zie jij niets aan mij?

        PRIOR    Ja

 

       HARPER    Wat?

 

        PRIOR    Je bent superongelukkig.

 

       HARPER    Ja, dat krijg je op een presenteerblaadje. Valiumverslaafd, dus ongelukkig. Nee, dat telt niet. Tuurlijk ben ik... Nee, iets anders. Wat je niet verwacht.

 

        PRIOR    Wat je niet verwacht.

 

       HARPER    Ja.

 

        PRIOR    Je man is homo.

                        PAUZE

 

       HARPER    Ja zeg!

                        PAUZE, DAN, HEEL OVERWOGEN:

                 Meen je dat?

 

        PRIOR            HAALT ZIJN SCHOUDERS OP.

                 De eindtijd, he?

 

       HARPER    Die openbaringen van jou. Niks. Intuïtie van niks. Joe is een doodnormale man. Hij is...

O God, o God. Hij... Gaan homo's eh... vaak uit wandelen?

 

        PRIOR    Nou en of we dat doen. Met een paarse pruik en een boa. Toen ik net naar je keek, kreeg ik...

 

       HARPER    Een soort déja vu.

 

        PRIOR    Ja.

 

       HARPER    Alsof je me ontzettend goed kende.

        PRIOR    Ja.

 

       HARPER    Ja.

Nu moet ik weg, terug, ik eh... ik heb het niet meer. God, wat voel ik me somber...

 

        PRIOR    He, lullig voor je. Ik zeg altijd: laat je niet naaien maar je wordt genaaid waar je bij staat.

 

       HARPER    Ik zie nog iets bij jou...

 

        PRIOR    O?

 

       HARPER    Diep binnenin je zit een stukje van jezelf. Dat is helemaal vrij van ziekte. Kan ik zien.

 

        PRIOR    Is dat... Dat is niet waar.

 

       HARPER    De eindtijd, he?

Naar huis...

                        HARPER VERDWIJNT.

 

        PRIOR    Dat loopt maar in en uit.

                        TEGEN ZIJN SPIEGELBEELD

                 Op naar de totale infectie. Dat gore bloed wordt maar door mijn lichaam geperst. Ik voel me smerig.

                        BEGINT ZIJN MAKE UP MET ZIJN HANDEN AF TE VEGEN, SMEERT HET OVERAL IN HET ROND. EEN GROTE GRIJZE VEER DWARRELT NEER VAN BOVEN. PRIOR STOPT MET AFVEGEN EN KIJKT NAAR DE VEER. GAAT ERHEEN EN RAAPT HEM OP.

 

     EEN STEM            EEN ONWAARSCHIJNLIJK MOOIE STEM

                 Het oog omhoog!

 

        PRIOR            KIJKT OMHOOG, ZIET NIEMAND.

                 Hallo?

 

     EEN STEM    Het oog omhoog!

 

        PRIOR    Wie is dat?

 

     EEN STEM    Bereid u voor!

 

        PRIOR    Ik zie niks...

                        DRAMATISCHE LICHTVERANDERING, VAN BOVEN

 

     EEN STEM    Het oog omhoog

bereid u voor

de oneindige afdaling

Een zucht in de lucht

zeilt omlaag

Ere zij...

                        STILTE

 

        PRIOR    Hallo? Einde boodschap? Halloooo!

Kut nog aan toe...?

                        HERNEEMT ZICH.

                 Arme ik. Arme, arme ik. Waarom ik? Waarom? Arme, arme ik?

Ik voel me niet lekker. Echt niet.

 

 

I - 8       

DUBBELE SCÈNE: HARPER EN JOE THUIS; PRIOR EN LOUIS IN BED

 

       HARPER    Waar was je nou?

 

          JOE    Buiten.

 

       HARPER    Waar?

 

          JOE    Buiten. Nadenken.

 

       HARPER    't Is laat.

 

          JOE    Ik had een boel om over na te denken.

 

       HARPER    Het eten is verbrand.

 

          JOE    Sorry.

 

       HARPER    Niet mijn eten. Mijn eten was lekker. Jouw eten. Ik heb het teruggezet en toen de oven zo hoog mogelijk gedraaid en gewacht tot het zwart werd. Het is nog heet. Gloeiend. Belangstelling?

 

          JOE    Waar is dat voor nodig?

 

       HARPER    Nergens voor. Echt iets voor de geestelijk gestoorde seksueel verkommerde pillenverslindende huisvrouw.

 

          JOE    Ja ja.

 

       HARPER    Zodoende. Wat blijft er voor mij over?

 

          JOE    Hoeveel pillen?

 

       HARPER    Een vuistje. Niet van onderwerp veranderen.

 

          JOE    Ik praat niet met je als je...

 

       HARPER    Nee. Nee. Doe nou niet. Ik eh... Ik ben okay. Pillen, daar gaat het niet om. Is niet ons probleem. Ik wil weten waar je was! Ik wil weten wat er allemaal gebeurt!

 

          JOE    Gebeurt waarmee? Met die baan?

 

       HARPER    Het gaat niet over die baan.

 

          JOE    Ik moet erover nadenken. Heb ik al gezegd.

 

       HARPER    Het gaat niet over die baan!

 

          JOE    Ik heb Cohn nog gebeld. Hij zei dat ik er gauw bij moest zijn...

 

       HARPER    Het gaat niet over die...

 

          JOE    Maar met jou is geen verstandig woord te wisselen. Iets dat zo...

 

       HARPER    Stil jij!

 

          JOE    Anders?

 

       HARPER    Niet van onderwerp veranderen.

 

          JOE    Wat was het onderwerp dan? Heb je me iets te vragen?  Vraag. Nu.

 

       HARPER    Ik... Kan ik niet. Ik ben bang van jou.

 

          JOE    Ik ben moe. Ik ga naar bed.

 

       HARPER    Vertel het me... Laat me niet vragen. Toe.

 

          JOE    Dit is absurd, ik ga niet...

 

       HARPER    Als je 's avonds het huis binnenstapt, is je gezicht altijd weer anders dan ik dacht. Tot mijn grote verbazing ontdek ik elke keer iets hards, iets gemeens. Het is niet meer vertrouwd - zelfs niet je gewicht, 's nachts in bed en hoe je ademt in je slaap.

Je jaagt me de stuipen op het lijf.

 

          JOE    Ik weet wie het zegt.

 

       HARPER    Ja. Ik ben de vijand. Makkelijk hoor. Vaste prik.

Jij denkt dat je de enige bent die seks haat. Nou, ik ook hoor. Geen zin in, met jou. Dan haat ik het ook. Als ik er weer aan denk hoe je op me ligt te rampetampen tot ik totaal beurs ben en in stukken uit elkaar val. Gewoon een marteling. Stom van me om met jou te trouwen. Ik kende je toch...

                        ZE HOUDT ZICH IN.

                 Het is zondig en

we gaan er aan kapot.

 

          JOE    Ik zie het meteen als je pillen hebt genomen. Dan ben je zweterig, heb je een rooie kop en ik moet eerlijk zeggen: dan heb ik niet zoveel zin...

 

       HARPER    Omdat...

 

          JOE    Zo ben je niet aantrekkelijk. Zo niet.

 

       HARPER    Ik moet je iets vragen.

 

          JOE    Nou, vraag dan! Vraag dan!  Wat ben je in 's hemelsnaam...

 

       HARPER    Ben jij homo?

                        PAUZE

                 Nou? Als je d'r weer tussenuit knijpt, zet ik je eten weer terug, draai ik die oven op zijn hoogst, net zo lang tot het hele gebouw blauw staat en iedereen dr in blijft. Ik zweer dat ik het doe.

Geef antwoord op mijn vraag.

 

          JOE    En wat als ik nou es...

                        KORTE PAUZE

 

       HARPER    Zeg het dan, ja? Dan zien we wel.

 

          JOE    Nee. Ik ben het niet.

Wat voor verschil zou het maken.

 

        LOUIS    Joden hebben niets duidelijks op papier over het hiernamaals - zelfs niet over het bestaan ervan. Ik ben er niet zo mee bezig. Ik zie het als een eeuwige regenachtige dinsdagmiddag in maart. Dode blaren.

 

        PRIOR    Eeeugh. Enorm Grieks/Romeins.

 

        LOUIS    Wat voor ons telt is niet het oordeel, maar het proces van oordelen. Daarom zou ik nooit advocaat kunnen zijn. Bij de rechtbank draait alles om het oordeel.

 

        PRIOR    Jij zou nooit een goeie advocaat zijn. Je bent te oversekst. Jij denkt maar aan één ding.

 

        LOUIS    Niet aan één ding. Juist aan teveel dingen. Ik probeer je iets duidelijk te maken.

 

        PRIOR    Namelijk:

 

        LOUIS    Ik denk aan de rechter die tussen de boekenwanden van zijn of haar kamer, wikt en weegt, het bewijs taxeert en beschikken moet over de categorieën: goed en kwaad, onschuldig en schuldig. De rechter in de raadskamer. Niet de rechter van de zitting met zijn hamer. Het omgaan met de wet, niet de executie.

 

        PRIOR    Maar schat, wat probeer je uit te leggen...

        LOUIS    Het zijn de vragen en contouren van een leven - een leven, verzameld, gerangschikt en gewogen in al zijn complexiteit - waar het uiteindelijk om gaat en niet: dat je die complexiteit teniet doet door een stempeltje te geven van zalig of verdoemd, na een vluchtige blik op de weegschaal...

 

        PRIOR    Erg leuk, enorm zen, lekkere... sussende flauwekul. Wij die gaan sterven, danken u.

 

        LOUIS    Je gaat niet sterven.

 

        PRIOR    Het gaat niet goed hoor... twee nieuwe plekken. M'n been doet pijn. Proteïne in m'n urine, zegt de dokter. Zegt me niks. Maar het hoort er niet in, die proteïne. M'n reet is aan flarden vanwege de diarree en gisteren heb ik bloed gescheten.

 

        LOUIS    Hou op. Ik kan er niet tegen.

 

        PRIOR    Jij slaat zo op tilt, ik moet jou nog troosten. Wel makkelijker...

 

        LOUIS    O, dank je wel.

 

        PRIOR    Als het serieus wordt, zeg ik het.

 

        LOUIS    Bloed schijten is serieus.

 

        PRIOR    Dus vertel ik het ook.

 

        LOUIS    Dus moet ik het verwerken.

 

        PRIOR    Vertel nog eens wat over het rechtswezen.

 

        LOUIS    Ik zit het te verwerken.

 

        PRIOR    Nou Louis, je bent de steunzool van de maand.

                        LOUIS BARST IN SNIKKEN UIT.

                 Ik neem het terug. Je bent niet de steunzool van de maand.

Zo werkt het niet...

Vertel nog eens wat over de gerechtigheid.

 

        LOUIS    Je gaat niet sterven.

 

        PRIOR    Gerechtigheid...

 

        LOUIS    ... komt geen end aan. Van gekmakende proporties. Gerechtigheid is God. Prior?

 

        PRIOR    Ja?

 

        LOUIS    Je houdt van me.

 

        PRIOR    Ja.

 

        LOUIS    Als ik er nu tussenuitknijp?

Zou je me dan eeuwig haten?

 

        PRIOR            KUST LOUIS OP ZIJN VOORHOOFD.

                 Ja.

 

          JOE    Ik vind dat we moeten bidden. God om hulp vragen. Hem samen vragen...

 

       HARPER    God, die praat niet tegen mij. Daar moet ik mensen voor oproepen.

 

          JOE    Je moet blijven vragen.

 

       HARPER    Ik ben de vraag vergeten.

O ja. God, is mijn man...?

 

          JOE    Hou op. Hou op. Ik waarschuw je.

Maakt het verschil? Als ik in aanleg een slechte, smerige eigenschap zou hebben? Als ik die maar te vuur en te zwaard bestrijd! Wat wil je nou? Wat wil je van me, Harper? Nog meer? In Godsnaam, wat nog meer? Wat blijft er over? Ik ben een lege huls. Wat valt er te bestrijden?

Als mijn gedrag maar deugt. Netjes is. Correct. En alleen in de ogen van God.

 

       HARPER    Nee, nee, dat niet, dat is Mormonenpraat, walgelijk. Joe, zeg het me, zeg...

 

          JOE    Het enige wat ik kan zeggen is dat ik een brave man ben die hard werkt om iets te bereiken en jij wil dat kapot maken. Je wil mij kapot maken maar zover laat ik het niet komen.

                        PAUZE

 

       HARPER    Ik krijg een kind.

 

          JOE    Leugenaar.

 

       HARPER    Jij bent de leugenaar.

Een baby met aangeboren pillenverslaving. Een baby die niet droomt maar die hallucineert, die ons aanstaart met grote karbonkels en geen idee heeft wie we zijn.

                        PAUZE

 

          JOE    Ben je echt...

 

       HARPER    Nee. Ja. Nee. Ja. Raak me niet aan.

Nu hebben we allebei een geheim.

 

        PRIOR    Een van mijn voorouders was zeekapitein, verdiende zijn geld met het transport van levertraan naar Europa en op de terugreis nam ie immigranten mee, vooral Ierse, dicht op elkaar gepakt, zoveel dollar de man. Zijn laatste schip - La Grande Geste - kwam in een storm terecht, voor de kust van Nova Scotia. Het zonk en hij zonk mee. Toch zag de bemanning kans zeventig vrouwen en kinderen te proppen in de enige sloep die ze hadden. Het weer werd nog zwaarder en de sloep was te vol, dus pikten ze er mensen uit die in zee werden gedumpt. Tot de belading goed was. Ze keken gewoon of de rand van de sloep ergens de waterlijn raakte - en wie daar zat gooiden ze overboord. Zeventig mensen in een gammel bootje, stel je voor. Toen ze aankwamen in Hallifax waren ze nog met negen.

 

        LOUIS    Jezus.

 

        PRIOR    Ik denk weer zo vaak aan dat verhaal. Mensen in een boot, in doodsnood en maar wachten tot zo'n keiharde krachtpatser zonder blikken of blozen dr een uitpikt... Geen waarschuwing, niks, je kan nog net een hap lucht nemen voor je in de ijskoude kolkende golven geslingerd wordt.

Geef mij jouw wereldbeeld maar, schat. Nu mijn tijd afloopt, voel ik me aangetrokken tot alles waar rek in zit, alles wat geen  slot heeft... maar ik denk niet je dr erg mee zit.

 

        LOUIS    Wat bedoel je?

 

        PRIOR    Geen oordeel, hoor, geen vingertje.

 

        LOUIS    Slaat dat op mij?

 

        PRIOR    Nee hoor. Ik bedoelde 'je' meer als 'men'.

 

        LOUIS    Word beter, word beter, word beter.

Word alsjeblieft niet zieker.

 

 

 

 

 

 

 

 

I - 9       

ROY EN HENRY, ZIJN DOKTER, IN HENRY'S PRAKTIJK

 

        HENRY    Niemand weet hoe het komt. Niemand die het kan genezen. De beste theorie is dat een retrovirus de schuldige is, het HIV-virus. De aanwezigheid daarvan leiden we af uit het opduiken van onmachtige afweercellen in reactie op binnenkomst van het virus in de bloedbaan door een sneetje of een opening. De afweercellen zijn niet in staat het lichaam ertegen te beschermen. Waarom weten we niet. Het afweersysteem scheidt ermee uit. Soms valt het lichaam zichzelf aan. Het heeft, zegmaar, geen verweer tegen de hele santenkraam van infecties door bacteriën die normaal onschuldig zijn. Dat is slecht nieuws.

                        PAUZE

 

          ROY    Heel interessant, dokter Strangelove, maar waarom mag ik dit godverdomme allemaal aanhoren?

                        PAUZE

 

        HENRY    Nou, ik heb net een van de drie laesies weggehaald en biopsie zal waarschijnlijk uitwijzen dat het een laesie is van Kaposi sarcoom. En ik constateer onmiskenbaar opgezwollen klieren in nek, oksels en liezen. Lymfadenopathie, ook een signaal. En je hebt orale candidiasis en misschien ook nog een schimmeltje onder de nagels van twee vingers aan je rechterhand. Nou, daarom...

 

          ROY    Deze ziekte...

 

        HENRY    Dit syndroom.

 

          ROY    Ja goed. Treft vooral homoseksuelen en drugverslaafden.

 

        HENRY    Meestal ja. Hemofiliepatiënten zijn ook een risicogroep.

 

          ROY    Homoseksuelen en drugverslaafden. Dus waarom suggereer jij dan dat ik...

                        PAUZE

                 Wat suggereer jij, Henry?

 

        HENRY    Ik Roy? Ik sugger...

 

          ROY    Ik ben geen drugverslaafde.

 

        HENRY    Zeg Roy, kom!

 

          ROY    Wat nou: zeg Roy, kom! Denk je dat ik een junk ben, Henry? Sporen op mijn lijf?

 

        HENRY    Doe niet zo kinderachig.

 

          ROY    Zeg het maar.

 

        HENRY    Wat?

 

          ROY    Zeg maar 'Roy Cohn, je bent een...'

 

        HENRY    Roy.

 

          ROY    'Je bent een...' Vooruit. Niet 'Roy Cohn je bent een drugfanaat.'

'Roy Marcus Cohn, je bent een...'

Vooruit, Henry, het begint met een H.

 

        HENRY    Zeg, ik ga niet...

 

          ROY    Met een H, Henry, en het is niet 'hemofiel'. Vooruit...

 

        HENRY    Waar ben jij mee bezig, Roy?

 

          ROY    Nee, zeg het. Ik meen het. Zeg: 'Roy Cohn, je bent een homoseksueel.'

                        PAUZE

Dat is dan voor mij het startschot voor de campagne tot vernietiging van je reputatie, je praktijk en je carrière in New York State.

Die mogelijkheid heb ik, dat weet je.

 

        HENRY    Roy, je bent patiënt van me sinds '58. Los van die facelifts heb ik je behandeld voor de hele scala van syfilis...

 

          ROY    Van een hoer in Dallas.

 

        HENRY    Van syfilis tot venerische wratten. Rectaal. Een hoer in Dallas okay - maar een vrouw was het niet.

                        PAUZE

 

          ROY    Dus zeg het maar.

 

        HENRY    Roy Cohn, je bent...

Je bent met mannen naar bed geweest, Roy, en niet zo zuinig ook, en één daarvan - maar misschien wel meer - heeft jou behoorlijk ziek gemaakt. Je hebt AIDS.

 

          ROY    AIDS.

Jouw probleem, Henry is, dat woorden voor jou zo belangrijk zijn. Labels. Jij denkt: er staat wat er staat. AIDS. Homoseksueel. Homofiel. Lesbisch. Jij denkt dat zulke termen duidelijk maken met wie je naar bed gaat. Maar dat is niet zo, hoor.

 

        HENRY    O.

 

          ROY    Nee hoor. Labels vertellen je maar een ding, een enkel ding, namelijk: waar zit meneer zus-en-me-zo in de voedselketen? Waar zit ie in de pik-orde? Niks ideologie of seksuele voorkeur, iets veel eenvoudigers: vitamine R. De R van relaties. Niet: wie neuk ik of wie neukt mij, nee: wie pakt de telefoon op als ik bel? Van wie heb ik wat te goed? Dát staat op het label. Iemand die dit niet begrijpt, zegt: homoseksueel is wat Cohn is - want hij doet het met mannen. Kwatsch. Een homoseksueel is niet een man die het doet met mannen. Een homoseksueel is iemand die er in vijftien jaar nog niet in slaagt zo'n lullig anti-diskriminatiewetje door de gemeenteraad te jagen.

Een homoseksueel is een man die niemand kent. Die zelf onbekend is. Iemand zonder een zweem vitamine R. Ben ik zo iemand, Henry?

 

        HENRY    Nee.

 

          ROY    Nee. Plenty vitamine R! Plenty! Ik pak de telefoon hier, ik druk vijftien cijfers in. Wie heb ik binnen vijf minuten aan de lijn, Henry?

        HENRY    De president.

 

          ROY    Hoger, Henry. Zijn vrouw.

 

        HENRY    Ik sta paf.

 

          ROY    Voor mij hoef je niet paf te staan. Als je het maar begrijpt. Dit is geen grootspraak.  Of huichelarij. Dit is de realiteit. Ik doe het met kerels. Maar in tegenstelling tot de meeste anderen die dat doen, introduceer ik de knul die ik neuk aan het Witte Huis en President Reagan lacht ons toe en geeft hem een handje. Want wat ik ben hangt voor honderd procent af van wie ik ben. Roy Cohn is geen homoseksueel. Roy Cohn is een hetero die rondneukt met jongens.

 

        HENRY    Okay, Roy.

 

          ROY    En de diagnose, Henry?

 

        HENRY    Je hebt AIDS, Roy.

 

          ROY    Nee, Henry, nee. AIDS is voor homoseksuelen. Ik heb leverkanker.

                        PAUZE

 

        HENRY    Jezus nog aan toe, Roy, wat je ook hebt, het is hartstikke menens en ik kan niks voor je doen. Ze hebben een nieuw middel, het heet AZT en de wachtlijst is twee jaar en zelfs ik kan je daar niet op krijgen. Pak jij dus de telefoon, Roy, toets die vijftien cijfers en zeg tegen de First Lady dat je 't nodig hebt voor de experimentele behandeling van leverkanker of bedenk maar iets leuks - maar wat er voor jou in de pan zit, Roy, is slecht nieuws.

EINDE VAN HET EERSTE BEDRIJF


TWEEDE BEDRIJF:

IN VITRO

 

Herfst-winter 1985


II - 1      

PRIOR ALLEEN OP DE GROND IN ZIJN SLAAPKAMER; HET IS VEEL ERGER MET HEM.

 

        PRIOR    Louis, Louis, word wakker, toe, o, god.

                        LOUIS STORMT BINNEN.

                 Het gaat helemaal fout met me, ben ik bang, ik krijg geen lucht...

 

        LOUIS            HOLT AL WEG.

                 Ik bel een ambulance.

 

        PRIOR    Nee, wacht, ik...

 

        LOUIS    Wachten? Ben je godverdomme gek? Jezus, je staat in brand, je hoofd staat in brand.

 

        PRIOR    Een pijn, een pijn...

 

        LOUIS    Ik bel de ambulance.

 

        PRIOR    Ik wil niet naar het ziekenhuis, ik wil niet naar het ziekenhuis, laat me hier liggen, gewoon...

 

        LOUIS    Nee, nee, god, Prior, ga staan...

 

        PRIOR    Niet mijn been aanraken!

 

        LOUIS    We moeten... God, dit kan toch niet.

 

        PRIOR    Het gaat wel over, laat mij hier even liggen, Lou echt, als ik maar even geslapen heb...

                        LOUIS AF

                 Louis?

Nee! Nee! Niet bellen, dan doe je me weg, kom ik niet meer terug, toe, toe, Louis, ik smeek je, schat, toe...

                        GILT

                 Louis!

 

        LOUIS            ACHTER, HYSTERISCH

                 Hou godverdomme je bek!

 

        PRIOR            PROBEERT OP TE STAAN.

                 Aaaah. Ik moet... naar de WC. Wacht. Wacht, even... O. O, god.

                        SCHIJT ZICH ONDER.

 

        LOUIS            KOMT BINNEN

                 Prior? Ze komen, in een paar...

O mijn god.

 

        PRIOR    Sorry, sorry.

 

        LOUIS    Wat heb je...? Wat?

 

        PRIOR    Een ongeluk.

 

        LOUIS            GAAT NAAR HEM TOE.

                 Bloed.

 

        PRIOR    Misschien maar niet aankomen... Mijn... Ik...

                        GAAT ONDERUIT.

 

        LOUIS            KALM

                 O help. O help. O god o god o god help mij ik kan het niet ik kan het niet ik kan het niet.

 

 

 

 

II - 2      

HARPER ZIT THUIS, 'S AVONDS, ALLEEN, MET HET LICHT UIT. WE KUNNEN HAAR NAUWELIJKS ZIEN. JOE KOMT BINNEN MAAR HIJ DOET HET LICHT NIET AAN.

          JOE    Waarom zit je in het donker? Doe het licht aan.

 

       HARPER    Nee. Weer die geluiden in de slaapkamer. Ik weet zeker dat er iemand was.

 

          JOE    Nee hoor, niemand.

 

       HARPER    Misschien zelfs in bed, onder de dekens met een mes.

O, o. Joe. Ik, eh... Ik geloof dat ik ga. Wat ik zeggen wil: ik ben bang dat het weer fout gaat. Eh... Voel je?

 

          JOE    Niet doen. Hier blijven. We komen er wel uit. Zal ik voor bidden. Mijn fout allemaal, maar ik kan er iets aan doen. Jij moet ook je best doen...

                        DOET HET LICHT AAN. ZIJ DOET HET WEER UIT.

 

       HARPER    Als je bidt, waar vraag je dan om?

 

          JOE    Ik vraag God of ie me in stukjes uit elkaar laat vallen, dan kunnen we opnieuw beginnen.

 

       HARPER    Kom, zeg. Daar ga je niet om bidden.

 

          JOE    Toen ik een kleine jongen was, had ik een boek met Bijbelverhalen. Dr was een plaatje waar ik elke dag wel twintig keer naar moest kijken: het gevecht van Jacob met de engel. Het verhaal weet ik niet meer - waarom ze vochten en zo - alleen het plaatje. Jacob is jong en heel sterk. De engel is... een prachtige man, met gouden haar en vleugels natuurlijk. Ik droom er nog over. Vaak. Ik ben eh... Ik ben het dan zelf. In dat gevecht. Wreed is het, oneerlijk. De engel is bovenmenselijk maar hij zal zich niet es een beetje inhouden. Dus wat valt er winnen als mens? Wat is dat voor een gevecht? Niet eerlijk. Verlies je, wordt je ziel in het stof gesmeten en wordt je hart weggerukt van God. Maar je kan alleen maar verliezen.

 

       HARPER    Van de hele totale wereld ben jij de enige persoon, echt de enige, waar ik van hou of van gehouden heb. Ik hou verschrikkelijk veel van je. Verschrikkelijk. Ik kan er niet omheen. Het is zo onontkoombaar. Ik kan me alles verbeelden maar dit kan ik niet wegdromen.

 

          JOE    Ben je... Krijg je echt een kind?

 

       HARPER    Ik ben over tijd. Ik weet niet. Zal wel niets aan de hand zijn. Misschien teveel pillen geslikt en daarom niet ongesteld. Misschien ga ik een pil baren. Hoe leit dit pilleke hier in de kou! Ik vind dat jij maar naar Washington moet. Alleen. Verandering, je zei 't al.

 

          JOE    Ik laat je niet alleen, Harper.

 

       HARPER    Jij mij misschien niet. Maar ik jou wel.

 

II - 3      

LOUIS EN EEN VERPLEEGSTER, EMILY, ZITTEN IN PRIOR'S KAMER IN HET ZIEKENHUIS, OP DEZELFDE AVOND ALS IN SCÈNE 1, MAAR VEEL LATER.

 

        EMILY    Gaat al beter met hem.

 

        LOUIS    Nee hoor.

 

        EMILY    Nee. Misschien niet. Ik geef hem iets om te slapen.

 

        LOUIS    Diep slapen?

 

        EMILY    Dit schiet hem in een baan om Jupiter.

 

        LOUIS    Niet gek.

 

        EMILY    Overal is beter dan hier. Ben jij z'n... eh?

 

        LOUIS    Ja. Ik ben z'n... eh.

 

        EMILY    Voor jou ook een hel.

 

        LOUIS    Precies. Een hel. Het Hiernamaals. Niks regenachtige middag in maart, hoor, Prior. Veel afwisselender. Dode blaren, maar crispy. Scherpe, droge lucht. Zo'n languisante, herfstige sterfsfeer en ineens sta je te grienen.

 

        EMILY    Ja, we zullen nog staan te grienen om deze hier.

Leuke jongen. Knap ook.

 

        LOUIS    Zo niet.

Ja, knap. Was knap. Nou ja.

 

        EMILY    Gekke naam. Prior Walter. 't Klinkt als 'de Walter voor deze'.

 

        LOUIS    Kwam ook een hele stoet Walters voor deze. Het is een hele oude familie en ze heten allemaal Prior. De Walters zijn nog met de Mayflower naar Amerika gekomen. Ze gaan terug tot Willem de Veroveraar. Volgens hem staat er een Prior geborduurd op het Tapijt van Bayeux.

        EMILY    Chic.

 

        LOUIS    Ja, oud. Heel oud. In sommige kringen is dat synoniem voor chic.

 

        EMILY    In mijn kringen niet. Hoe heet dat Tapijt ook weer?

 

        LOUIS    Het Tapijt van Bayeux. Geborduurd door koningin Mathilde.

 

        EMILY    Moet ik mijn moeder vertellen. Ook een borduurster. Ik word dr gek van.

 

        LOUIS    Ach, al die creatieve therapie.

 

        EMILY    Misschien iets voor jou.

 

        LOUIS    En Mathilde maar borduren als Willem aan het veroveren was. Dat was niet loyaal meer. Dat was pure devotie. Wachten en borduren, jaar in jaar uit. En zóu ie terugkomen als gebroken man, de oorlog verloren, ze zou nog meer van hem gehouden hebben. Hoe verminkt ook en vies en onder de zweren, ze zou nog steeds van hem houden. Gesterkt door haar medelijden, door haar aandeel in de pijn, zou ze nog meer van hem houden, en nog meer, en nooit, nooit nooit zou ze bidden: Lieve heer, laat hem alsjeblieft doodgaan als ie niet gezond en onbeschadigd terugkomt en een normaal leven kan leiden... Als hij was doodgegaan, had ze haar hart met hem meebegraven.

Wat is er godverdomme toch mis met mij?

                        KORTE PAUZE

                 Slaapt ie de hele nacht aan een ruk door?

 

        EMILY    Reken maar.

        LOUIS    Ik ga.

 

        EMILY    't Is twee uur. Waar kun je nog heen om deze...

 

        LOUIS    Ik weet hoe laat het is. Lopen. Nachtlucht, goed voor de... Het park.

 

        EMILY    Voorzichtig, he?

 

        LOUIS    Ja hoor. Very AYOR.

Als ie wakker wordt en jij bent er nog, zeg je hem dan gedag? Zeg maar dat ik weg moest.

 

 

II - 4      

DUBBELSCÈNE: JOE EN ROY IN EEN SJIEKE NORMALE BAR; LOUIS EN EEN MAN IN DE RAMBLE IN CENTRAL PARK. JOE EN ROY ZITTEN AAN DE BAR, DE ZAAK IS OVERDADIG VERLICHT. JOE HEEFT EEN BORD ETEN VOOR ZIJN NEUS MAAR NEEMT GEEN HAP. ROY BUIGT AF EN TOE NAAR VOREN EN PRIKT MET ZIJN VORK KLEINE HAPJES VAN JOE'S BORD. ROY ZIT ZWAAR TE HIJSEN, JOE DRINKT GEEN DRUPPEL. LOUIS EN DE MAN MAKEN OOGKONTAKT EN ZIJN AFWISSELEND EAGER EN ONVERSCHILLIG.

 

          JOE    Die pillen, daar is ze mee begonnen bij die miskraam of... nee, die nam ze daarvoor ook. Als kind heeft ze het verschrikkelijk gehad, echt verschrikkelijk. Veel drankmisbruik en geweld in dat gezin. Ze praat er nooit over, praten doet ze alleen over... de hemel die omlaag stort, mannen met messen onder de divan. Monsters. Mormonen. Iedereen denkt: Mormonen komen niet uit zulke milieus, zulke dingen verwacht je niet bij ons, maar wij ook, hoor. Wij ook. Iedereen doet vreselijk zijn best om te leven volgens Gods richtsnoer en dat is erg...

 

          ROY    Snoerend.

 

          JOE    Wat val ik je hiermee lastig...

 

          ROY    Nee joh! Stort je uit. Nog een... wat had je, soda?

 

          JOE    Met zo'n intens verlangen om goed te zijn, ben je echt nergens als het niet lukt.

Ik vind het benauwend dat die kant van haar waar ik echt van hou, waar ik vanaf het begin door was aangetrokken, misschien het meest afgewend is van het licht en van Gods liefde. En ik hou hem in stand omdat ik niet zonder kan.

 

          ROY    Waarom niet?

 

          JOE    Ik weet wel dat ik met haar getrouwd ben omdat ze... omdat ik het enig vond dat ze alles verkeerd deed, altijd deed ze iets fout, altijd liep ze net even uit de pas. In Salt Lake City ís dat iets. Ik bleef altijd in het gareel, aan de buitenkant. Maar van binnen: moeilijk hoor. Doen alsof.

 

          ROY    Doen alsof?

 

          JOE    Ja ja.

 

          ROY    Doen alsof wat?

 

          JOE    O. Nou... Of je blij bent en sterk. Zij die God liefhebben met open hart, zonder voorbehoud of strijd, zijn blij. Gods ongecompliceerde liefde blijkt dan uit de kracht en de blijheid die ze uitstralen. Dat noemen wij de heiligen.

 

          ROY    Maar jij had strijd. Voorbehoud...

 

          JOE    Ik wou een van de uitverkorenen zijn, een van de Gezegenden. Je voelt: daar moet je bij zijn - maar ook: dat je zelf gekozen hebt voor die smetten op je blazoen, wat natuurlijk niet waar is. Harper's ellende, echte ellende hoor, daar heeft zij niet voor gekozen. Maar we zitten er wel mee.

 

          ROY    Daar heb jij dr niet mee opgezadeld.

 

          JOE    Nee.

 

          ROY    Je doet net of het wel zo is.

 

          JOE    Ik ben verantwoordelijk voor haar.

 

          ROY    Want zij is jouw vrouw.

 

          JOE    Precies. En ik hou van haar.

 

          ROY    Noem het maar. 't Is jouw vrouw. Dus zijn er verplichtingen. Naar haar toe. Maar ook naar jezelf toe.

 

          JOE    Washington overleeft ze niet.

 

          ROY    Laat dr dan hier.

 

          JOE    Overleeft ze niet. Als ik dr hier laat.

 

          ROY    Neem je dr mee naar Washington.

 

          JOE    Kan toch niet, Roy, ze heeft me nodig.

 

          ROY    Kijk es Joe. Je zit hier naast de beste echtscheidingsadvocaat van het land.

                         KORTE PAUZE

 

          JOE    Kan Washington niet wachten?

 

          ROY    Jij doet wat jij nodig vindt, Joe. Wat jij nodig vindt. Jij. Laat haar leven zijn loop hebben. Beter voor jullie allebei. Dat tenminste iemand krijgt wat ie wil.

 

          MAN    Wat wil je?

 

        LOUIS    Neuk me, doe me pijn, laat me bloeden.

 

          MAN    Wil ik ook.

 

        LOUIS    Ja?

 

          MAN    Ik wil je pijn doen.

 

        LOUIS    Neuk me.

 

          MAN    Ja?

 

        LOUIS    Ram 'm drin.

 

          MAN    Ja? Weer stout geweest?

                        PAUZE

 

        LOUIS            LACHT, ZACHTJES.

                 Stout. Heel stout.

 

          MAN    Straf verdiend, jochie?

 

        LOUIS    Straf. Ja.

 

          MAN    Ja hoe-nog-meer?

                        KORTE PAUZE

        LOUIS    Eh, ik...

 

          MAN    Ja, hoe-nog-meer, jochie?

 

        LOUIS    O. Ja meneer.

 

          MAN    Neem me mee naar huis.

 

        LOUIS    Nee, dat gaat niet.

 

          MAN    Nee hoe-nog-meer?

 

        LOUIS    Nee meneer, het gaat niet, ik...

Ik woon niet alleen, meneer.

 

          MAN    Jouw vriend weten dat jij met man meegaan vannacht?

 

        LOUIS    Nee meneer, hij...

Mijn vriend weet het niet.

 

          MAN    Jouw vriend weten dat jij...

 

        LOUIS    Ander onderwerp, okay? Kunnen we naar jou?

 

          MAN    Ik woon bij mijn ouders.

 

        LOUIS    0.

 

          ROY    Iedereen die het maakt in de wereld, maakt het omdat er een machtige, oudere man achter hem staat. Het talent om een goede zoon te zijn, daar gaat het om in mijn visie. Jij hebt daar een tik van, Joe. Een goeie zoon kan door een vader gepushed worden, verder dan hij zelf ooit zou komen. Ik heb wat vaders gehad. Alles heb ik aan ze te danken, aan mannen met enorme, enorme macht. Het meest aan Joe McCarthy. Hij had me hoog zitten omdat ik een goeie advocaat was maar hij hield van me omdat ik een goede zoon was. Een buitengewoon moeilijke man, op z'n hoede, achterdochtig. Ik vermocht iets teders in hem te wekken. Hij ging voor me door het vuur. En ik voor hem. Vind je dat raar?

 

          JOE    Ik had het niet zo makkelijk met mijn vader.

 

          ROY    Ja, soms gaat het zo. Dan moet je andere vaders zoeken. Surrogaat-vaders, zegmaar. De vader-zoon relatie is cruciaal in het leven. Vrouwen zijn er voor het baarwerk maar de vader is de continuïteit. De zoon biedt de vader zijn leven aan als een werktuig dat de droom van de vader in vervulling laat gaan. Leeft je vader nog?

 

          JOE    Eh, dood.

 

          ROY    Wat was ie? Moeilijke man?

 

          JOE    Militair. Kon erg onrechtvaardig zijn. Koud ook.

 

          ROY    Maar hij hield van je.

 

          JOE    Weet ik niet.

 

          ROY    Nee, nee, Joe, weet ík zeker. Soms moet de liefde van een vader hard, heel hard zijn, zeg gerust onrechtvaardig of koud. Om zijn zoon te harden in een wereld als de onze. Onze wereld is niet mooi.

 

          MAN    Hier?

 

        LOUIS    Ik... Heb je een condoom?

 

          MAN    Condooms gebruik ik nooit.

 

        LOUIS    Beter van wel.

                        HAALT ER EEN UIT ZIJN JASZAK.

                 Hier.

 

          MAN    Gebruik ik nooit.

 

        LOUIS    Vergeet het maar, dan.

                        MAAKT AANSTALTEN OM WEG TE GAAN.

 

          MAN    Nee wacht.

Doe maar om me heen. Jochie.

 

        LOUIS    Vergeet het maar, ik moet weg. Naar huis. Ik lijk wel gek.

 

          MAN    Hee, kom nou, hij komt er niks van te weten.

 

        LOUIS    't Is koud. Te koud.

 

          MAN    Nooit te koud. Ik maak je wel heet. Ja?

                        ZE BEGINNEN TE NEUKEN.

                 Ontspan je.

 

        LOUIS            LACHJE

                 Geen denken aan.

 

          MAN    Hij eh...

 

        LOUIS    Wat?

 

          MAN    Ik denk dat ie gescheurd is. 't Condoom. Moet ik doorgaan?

                        KORTE PAUZE

                 Terugtrekken? Moet ik...

 

        LOUIS    Doorgaan.

Besmetten.

Kan me geen reet schelen.

                        PAUZE. DE MAN TREKT TERUG.

 

          MAN    Ik... eh, ja, sorry hoor, maar ik ga maar weer es.

 

        LOUIS    Ja ja.

De groeten aan pap en mam.

                        DE MAN GEEFT HEM EEN DREUN.

Au!

                        ZE KIJKEN ELKAAR EVEN AAN.

                 Grapje.

                        DE MAN GAAT AF.

 

          ROY    Hoe lang kennen wij elkaar nu?

 

          JOE    Sinds 1980.

 

          ROY    Klopt. Hele tijd. Ik voel me verwant met jou, Joe. En, ben ik een goeie adviseur?

 

          JOE    Ongelooflijk, zo'n vriend als jij bent, Roy, ik...

 

          ROY    Ik voel me familie. Familia, zoals m'n Italiaanse vrienden zeggen. Belangrijk voor mij dat ik jou help zoals ik zelf geholpen ben.

 

          JOE    Bijna alles heb ik aan jou te danken, Roy.

 

          ROY    Ik ben stervende, Joe. Kanker.

 

          JOE    O god.

 

          ROY    Nee, even wachten.

Bijna niemand die dit weet en ik vertel het je alleen om... Ik ben niet bang voor de dood. Wat kan de dood mij brengen dat ik niet al heb meegemaakt? Ik heb geleefd. Leven, dat is het allerergste. Moet je horen, ik ben ook filosoof.

Joe. Dit moet je doen. Moet, moet, moet. Liefde: een val. Verantwoordelijkheid: een val. Ik zal je iets zeggen, als een vader tot een zoon: het leven is een grote veschrikking. Niemand ontkomt eraan, niemand. Red jezelf. Hoe ze aan je trekken, wat ze van je nodig hebben, hoe ze dreigen. Nooit bang zijn. De mensen zijn zo bang. Niet bang zijn voor een leven in de snijdend koude wind, naakt, alleen... Probeer tenminste uit te vinden: wat je in huis hebt. Laat niets je de weg versperren

 

II - 5      

PRIOR EN BELIZE IN PRIOR'S ZIEKENHUISKAMER, ENIGE DAGEN NA ZIJN OPNAME. PRIOR IS NOG BEHOORLIJK ZIEK MAAR HIJ GAAT VOORUIT. BELIZE IS NET BINNEN.

 

        PRIOR    Lady knots.

 

       BELIZE    Mijn reetje.

 

        PRIOR    Zwarte madonna.

 

       BELIZE    Madonna: klopt. Es kijken.

                        BEKIJKT PRIOR ONDERZOEKEND.

                 Wat zie jij dr beroerd uit, nee echt, vreselijk, comme la merde!

 

        PRIOR    Merci.

 

       BELIZE            HAALT KLEINE PLASTIC FLESJES UIT ZIJN TAS EN GEEFT ZE AAN PRIOR.

                 Maar we geven het niet op, hindekind. Taraa! Van de medicijnvrouw.

        PRIOR            DOET EEN FLESJE OPEN, RUIKT ERAAN.

                 Get! Wat is dat voor rommel?

 

       BELIZE    Geen idee. Gaan we die blaren van jou eens lekker mee inwrijven. Kijken wat er gebeurt.

 

        PRIOR    Komt niet uit de beschaafde wereld, he, die flesjes...

 

       BELIZE    Voodoo-pasta. Van het kruidenvrouwtje om de hoek.

 

        PRIOR    En dat zegt een gediplomeerd verpleegster!

 

       BELIZE            RUIKT.

                 Bijenwas en goedkope luchtjes. Versneden met ruksap. Aangemaakt met goede vibes en liefde door zo'n overgewipt heksje uit Cuba.

 

        PRIOR    Weg met die rotzooi. Ik heb geen afweer.

 

       BELIZE    Ik ben verpleegkundige. Ik heb kunde.

 

        PRIOR    Het stinkt. Nog wat van Louis gehoord?

                        PAUZE. BELIZE MASSEERT HEM VOORZICHTIG.

                 Weg is ie.

 

       BELIZE    Komt wel terug. Hij is het type dat het meisje laat wachten.

 

        PRIOR    Nou al...

                        PAUZE

 

       BELIZE            WIL PRIOR'S GEHEUGEN LATEN WERKEN.

                 Hoe lang?

 

        PRIOR    Weet ik niet meer.

 

       BELIZE    Hoe lang ben je hier?

 

        PRIOR            INEENS BEHOORLIJK OPGEWONDEN

                 Weet ik veel. Interesseert me geen reet. Ik wil Louis. Ik wil mijn vriend, godverdomme. Godverdeklote, waar is ie? Ik ga dood. Ik ga dood. Waar is Louis?

 

       BELIZE    Ssss, ssss...

 

        PRIOR    Idiote pillen zijn dit. Trippen voor beginners.

 

       BELIZE    Bewaar je een paar voor mij?

 

        PRIOR    Beter van niet, hoor. Niks kerstballengevoel met arresleden en zo. Het is puur chemisch gif, hindekind.

Niet alleen dat je in de war raakt. Ik hoor dingen. Stemmen.

 

       BELIZE    Stemmen.

 

        PRIOR    Een stem.

 

       BELIZE    En wat zegt ie?

                        PAUZE

 

        PRIOR    Mag ik niet verder vertellen.

 

       BELIZE    Wel aan dokter zeggen. Anders doe ik het.

 

        PRIOR    Nee, niet doen. Niet doen, hoor. Juist zo heerlijk, die stem. Is me redding. Aan niemand hier een kik dr over, hoor.

Weet je wat er gebeurt? Als ik die stem hoor, krijg ik een stijve.

 

       BELIZE    Tut, tut.

        PRIOR    Comme ça.

                        GEEFT GROOTTE AAN MET ZIJN ARM.

                 En je weet: bij mij gaat dat niet van een twee drie.

 

       BELIZE    Ik krijg nog een lamme kaak als ik eraan denk.

 

        PRIOR    Wou jij me mijn laatste pleziertje afnemen...? Mijn libido uitleveren aan de commando's van Florence Nightingale?

 

       BELIZE    Geen haar op m'n hoofd, ma bébé.

 

        PRIOR    Andere pillen: weg lol.

 

       BELIZE    Jij en je stengel kunnen op mij rekenen.

 

        PRIOR    Je t'adore, ma belle nègre.

 

       BELIZE    Dat gerèl van ons is politiek gezien fout, weet je. Had afgelopen moeten zijn toen we stopten met de travestie-shows.

 

        PRIOR    Ik ben ziek. Laat mij politiek fout zijn als ik dr lol in heb. Alsof ik Lou hoor.

                        KORTE PAUZE

                 Ja, doet me toch goed dat ie een beetje aangeslagen is. Als Louis lijdt, prachtig is dat. Heilige verontwaardiging over niks. Dan is het huis te klein. Was altijd een schitterende vertoning. Maar moeder zei al: als staan te bibberen als een muis om het hoekje kijkt...

 

       BELIZE    ... staan ze te kwispelen als de boze wolf op bezoek komt.

 

        PRIOR    Moeder zei het al.

       BELIZE    En soms komt de boze wolf op bezoek.

 

        PRIOR    Maar ik luisterde niet.

 

       BELIZE    Nee.

                        À LA HEPBURN

                 Mannen zijn beesten.

 

        PRIOR            OOK À LA HEPBURN

                 Het laagste van het laagste.

 

       BELIZE    Ik moet weg. Ik ben niet zo rijk dat ik mijn eenzame bestaantje geheel kan besteden aan de zorg voor blanke meisjes.

 

        PRIOR    Een echte Christelijke martelares.

 

       BELIZE    Schat, ik sta voor je klaar, wat er ook gebeurt.

 

        PRIOR    Je t'aime.

 

       BELIZE    Je t'aime. Hou je verstand erbij, meid, ik heb al genoeg maffe nichten aan m'n kar hangen. Bij dementie haak ik af.

 

        PRIOR    Beloof ik.

 

       BELIZE            RAAKT HEM AAN, TEDER.

                 Mmm.

 

        PRIOR    Mmm. Zeg dat wel.

 

       BELIZE    Waarom hebben ze jou uitgekozen?

En meer eten hoor meid, je ziet er niet uit.

                        AF

 

        PRIOR            NA DRIE TELLEN

                 Hij is weg.

Ben je dr nog...

 

         STEM    Ik kan niet blijven. Ik kom terug.

 

        PRIOR    Ben jij zo'n ik-kom-je-halen-stem.

 

         STEM    Nee. Ik ben geen nachtvogel. Ik ben een gezant...

 

        PRIOR    Je hebt een prachtige stem, klinkt als... als een altviool, als een volmaakt zuivere snaar, vol harmonie, waarachtig... Blijf bij me.

 

         STEM    Nu niet. Ik kom gauw terug, dan maak ik me aan je bekend. Vol glorie mijn aanzicht en mijn boodschap. Bereid je voor.

 

        PRIOR    Waarop? Ik wil niet...

 

         STEM    Nee, niet de dood.

Op het grote werk, op het wonder dat wij bereiden, een scheef gebouw zetten wij in het lood, een grove Leugen doen wij teniet, een grove fout herstellen wij met regel, zwaard en bezem der Waarheid!

 

        PRIOR    Waar heb je het over. Ik...

 

         STEM    Ik ben onderweg. Als ik zichtbaar ben, begint ons Werk:

Bereid je voor op het scheuren van de lucht,

de adem, het opstijgen,

ere zij...

 

 

II - 6      

MARTIN, ROY EN JOE IN EEN CHIC RESTAURANT OP MANHATTAN

       MARTIN    Revolutie in Washington, Joe. We hebben een nieuw programma en eindelijk een echte leider. Zij hebben de Senaat terug maar wij hebben de rechterlijke macht. Tegen de jaren negentig is de Opperste Gerechtshof een exclusief republikeinse aangelegenheid en de federale hoven... Republikeinse rechters wat de klok slaat. Als landmijnen, overal, overal liggen ze verspreid. Positieve discriminatie? Voor de rechter. Boem! Landmijn. Ongeveer alles zetten wij naar onze hand: abortus, defensie, Midden Amerika, het gezin, het investerings-klimaat. Wij houden de sleutel van het Witte Huis tot 2000. En daarna. De ovale kamer als vaste stek? Niet uitgesloten. In '92 winnen we de Senaat terug en over tien jaar geeft het zuiden ons het Huis van afgevaardigden. Een definitief halt aan vrijdenkerij. Het einde van socialistische oprispingen, van een ipso facto onkerkelijk humanisme. Opstanding van een ultieme Amerikaanse modelpoliticus. Gemodelleerd naar Ronald Wilson Reagan.

 

          JOE    Klinkt fantastisch, meneer Heller.

 

       MARTIN    Martin. De springplank is justitie. Helemaal sinds Ed Meese daar zit. Die houdt zich niet bezig met juridische wissewasjes. Dat is een echte smeris. Een Teddy Roosevelt.

 

          JOE    Zou ik ook graag eens ontmoeten.

 

       MARTIN    Ben je te laat, Joe, die is al zestig jaar dood!

                        PIJNLIJK. JOE ZEGT NIKS.

                 Teddy Roosevelt. Jij zei, die wil ik ook graag eens eh... Grapje. Doet me denken aan dat verhaal over...

          ROY            MET EEN BOOSAARDIGE GRIJNS

                 Hou jij eens even je bek, Martin.

                        TEGEN JOE

                 Gezien? Meneer Heller hier is een van de groten, Joseph, hij is gezeten aan den rechterhand van de man die gezeten is aan de rechterhand van De Man. En toch kan ik zeggen 'hou jij eens even je bek'. Dat pikt ie. Loyaliteit. Hee... Martin?

 

       MARTIN    Ja, Roy?

 

          ROY    Krab eens op m'n rug.

 

       MARTIN    Roy...

 

          ROY    Nee, nee, ik meen het, zo'n rottige plek. Tegenwoordig overal, die... Even krabben, schat, heb je dat voor me over?

                        MARTIN KRABT ROY'S RUG. BEIDEN KIJKEN JOE AAN. TEGEN JOE:

Hoe dacht je dat een handjevol bolsjewieken Sint Petersburg in één middag veranderd hadden in Leningrad? Kameraden! Die gaan voor elkaar. Marx en Engels. Lenin en Trotsky. Josef Stalin en Franklin Delano Roosevelt. Kameraden, Martin, of niet?

 

       MARTIN    Deze man, Joe, is de Heilige van Rechts.

 

          JOE    Weet ik, meneer Heller ik...

 

          ROY    Zie jij het ook, Martin? Hij is echt iets bijzonders, wat?

 

       MARTIN    Hij krijgt er een kleur van, Roy.

 

          ROY    Stevig, netjes, knap! En hij telt voor tien want zijn hart is zuiver! En hij is een Royboy, voor de volle honderd procent een Royboy.

 

       MARTIN    We zitten in de lift, Joe. In de lift.

 

          JOE    Meneer Heller, ik...

 

       MARTIN            STOPT MET KRABBEN.

                 Wij branden van verlangen om het antwoord te horen.

                        KORTE PAUZE

 

          JOE    O. Eh, ik...

 

          ROY    Joe is een getrouwd man, Martin.

 

       MARTIN    Aha.

 

          ROY    Met een vrouw. Zij heeft geen zin in Washington en dus mag Joe niet verhuizen. En houdt ons aan het lijntje. Dat soort geintjes hebben we meer gezien. Mannen met vrouwen.

 

       MARTIN    Ja nou. Hou op.

 

          JOE    Ik kan hier echt niet over debatteren in een...

 

       MARTIN    Dan debatteer je niet. Gewoon ja zeggen, Joe.

 

          ROY    Nu.

 

       MARTIN    Zeg ja.

 

          ROY    Nu.

Nu. Ik hou m'n adem in tot je ja zegt. Nou, laat me niet paars worden... Nu! Godverdomme!

 

       MARTIN    Roy, rustig, we gaan niet...

          ROY    Ach, kut.

                        HAALT EEN BRIEF UIT ZIJN JASZAK EN GEEFT DIE AAN JOE.

                 Lezen. Vandaag binnengekomen.

 

          JOE            LEEST DE EERSTE ALINEA, KIJKT OP.

                 Roy. Dit is... Roy, dit is verschrikkelijk.

 

          ROY    Moet je mij vertellen.

Een brief van de New York State Orde van advocaten, Martin. Ze zijn bezig met een actie om mij uit de balie te zetten.

 

       MARTIN    Nee, he.

 

          JOE    Waarom?

 

          ROY    Waarom, Martin?

 

       MARTIN    Wraak.

 

          ROY    Dat stomme bestel. Met hun kleine regeltjes. Want die regeltjes lap ik aan m'n laars. Omdat ik de Wet niet zie als een dooie arbitraire verzameling van ouderwetsige geboden van gij-zult en gij-zult-niet, omdat de Wet in mijn ogen een rekbaar, ademend, zwetend... organisch ding, omdat, omdat...

 

       MARTIN    Omdat hij een half miljoen geleend heeft van een klant.

 

          ROY    Ja, nou, dat is zo.

 

       MARTIN    En hij is het vergeten terug te geven.

 

          JOE    Roy, dat is... Heb je geld geleend van een cliënt?

 

          ROY    Ik schaam me enorm.

                        KORTE PAUZE

 

          JOE            ZEER SYMPATHIEK

                 Roy, je weet hoe ik je bewonder. Ja, je methodes zijn natuurlijk wel eens een beetje onorthodox maar ik weet zeker dat jij, op dat moment, vond dat het zo moest. En ik heb alle vertrouwen dat...

 

          ROY    Kan het iets minder klef?

Ik ga ontkennen dat het een lening was. Ze heeft niks zwart op wit. Kan geen reet bewijzen.

                        KORTE PAUZE. MARTIN BESTUDEERT HET MENU.

 

          JOE    Roy, ik vind het echt geweldig dat je zo openhartig bent en ik zal doen wat ik kan om je te helpen.

 

          ROY            STEEKT EEN HAND UIT, DAN, VOORZICHTIG:

                 Ik zal je zeggen wat je kunt doen.

Ik zal worden berecht, Joe, door een jury maar niet een jury van mijn gelijken. Het royementscomité dat zijn sjiekige heertjes, intellectuele masturbatie-advocaten, golf-types. Ik ben een gevaar voor ze. Voor die mannen ben ik... Wat? Martin? Een enge joodse griezel toch?

 

       MARTIN    Nou, nou, zo ver zou ik niet...

 

          ROY    Maar ik wel hoor.

Heel sjieke advocaten, hoor, van het royementscomité, sjieke advocaten, met sjieke klanten in het bedrijfsleven. Ingewikkelde zaken. Antitrustprocedures. Deregulatie. Milieu. Zulke complexe affaires hebben de medewerking van Justitie net zo hard nodig, als bloemen de zon. Toch een juiste taxatie, vind je niet, Martin?

 

       MARTIN    Ik ben hier niet, Roy. Dit gaat allemaal langs mij heen.

 

          ROY    Natuurlijk gaat dat langs jou heen.

Zonder het zonnelicht, Joe, gaan al die grote zaken met die sjieke advocaten die voor ze optreden, kwíjnen en naar de knoppen.

Een hooggeplaatste vriend op Justitie kan, zegmaar, de zon uitschakelen. Kan op mijn instigatie een schaduw werpen. Zo dat ze staan te bibberen in de kou - als ze hun hand overspelen. Dat houdt ze onder de duim.

                        PAUZE

 

          JOE    Roy. Ik begrijp het niet.

 

          ROY    Wel.

                        PAUZE

 

          JOE    Je vraagt me toch niet...

 

          ROY    Ssst. Voorzichtig.

 

          JOE            NA DRIE TELLEN

                 Zelfs als ik ja zeg tegen die baan, zou het oneerlijk zijn me daarmee te bemoeien. Met die hearings. Dat is on-ethisch. Nee. Kan ik niet.

 

          ROY    On-ethisch.

Wil jij ons even excuseren, Martin

 

       MARTIN    Jou excuseren?

 

          ROY    Ga een blokje om, Martin. Even serieus.

                        MARTIN AF

                 On-ethisch. Wil jij mij voor de neus van mijn vriend te kakken zetten?

 

          JOE    Nou, het is on-ethisch, ik kan niet...

 

          ROY    Jochie, jij bent me dr een. Waar denk je godverdomme dat je hier bent? Op zondagsschool?

 

          JOE    Nee, Roy, dit is...

 

          ROY    Dit is... Dit zijn kolkende maagsappen, fermenten en zuren, binnenin het darmstelsel zitten we, knijpende armen en bloedrood vlees... Ja, het stinkt hier. Politiek, Joe, een spel van in leven blijven. En jij denkt dat je... Wat? Daarboven staat? Wat staat er boven het leven? De dood! In de wolken! Je loopt godverdomme op de aarde rond! Schiet wortel, blijf een tijdje.

Ik ben ziek. Dat ruiken ze. Deze keer willen ze bloed zien. Ik moet ogen hebben op Justitie. Jij moet mij coveren op Justitie.

 

          JOE    Maar kan die meneer Heller niet...

 

          ROY    Wor wijs, Joe. We gaan de regering daar niet in mengen.

 

          JOE    Maar ik zou toch ook een stukje regering zijn? Net als hij?

 

          ROY    Niet net als hij. Martin hoort bij Ed. En Ed hoort bij Reagan. Dus Martin hoort bij Reagan.

En jij hoort bij mij.

                        KORTE PAUZE. HIJ LAAT DE BRIEF ZIEN.

                 Dit gaat niet door. Begrijp je?

                        SCHEURT DE BRIEF IN STUKJES.

                 Ik blijf advocaat, Joe, Ik blijf advocaat, Joe, ik blijf godverdomme kut nog aan toe bij de balie ingeschreven als advocaat, net als mijn pappa, tot mijn laatste ellendige dag op deze aarde, Joseph, tot mijn sterfdag.

                        MARTIN WEER OP

                 Hee, Martin is terug.

 

       MARTIN    Dus we zijn het eens?

 

          ROY    Joe?

                        KORTE PAUZE

 

          JOE    Ik zal erover denken.

                        TEGEN ROY

                 Ik zal het doen.

 

          ROY    Huh.

 

       MARTIN    De mens lijdt dikwijls 't meest door 't lijden dat hij vreest.

 

          ROY    Amen.

 

       MARTIN    Maar meestal is het lijden zo draagbaar als een dossier.

 

 

II - 7      

BUITEN, OP DE GRANIETEN STOEP VAN HET GERECHTSGEBOUW VAN BROOKLYN. KOUD EN ZONNIG. EEN KARRETJE MET HOT DOGS. LOUIS, IN EEN SHABBY OVERJAS, ZIT OP EEN TREE PEINZEND EEN HOT DOG TE ETEN. JOE OP MET DRIE HOT DOGS EN EEN BLIKJE COLA.

 

          JOE    Mag ik?

 

        LOUIS    Ga je gang. Raar fris zonnetje.

 

          JOE            GAAT ZITTEN.

                 Toch maar van genieten.

Hoe is het met je vriend?

 

        LOUIS    Mijn...? O. Erger. Mijn vriend. Erger.

 

          JOE    Sorry.

 

        LOUIS    't Is wat, he? Bedankt voor de belangstelling. Aardig. Jij bent aardig. Ik kan nog niet geloven dat je op Reagan gestemd hebt.

 

          JOE    Ik hoop dat ie beter wordt.

 

        LOUIS    Reagan?

 

          JOE    Je vriend.

 

        LOUIS    Vast niet. Reagan ook niet.

 

          JOE    Zullen we de politiek dr buiten laten?

 

        LOUIS            WIJST OP JOE'S LUNCH.

                 Neem jij dr drie?

 

          JOE    Ach... Ik had honger.

 

        LOUIS    Heel slecht voor je hoor. Zit vol rattestront en vliegepootjes en houtwol en troep.

 

          JOE    Huh.

 

        LOUIS    En... eh... Irridium, dacht ik. Iets toxisch'.

          JOE    Wat eet jij dan?

 

        LOUIS    Ja, eh, die vorm, he, kan ik ook niks aan doen. Daarbij komt: ik zit middenin een zelfmoordpoging, wat is jouw excuus?

 

          JOE    Ik heb geen excuus. Ik heb alleen Pepto-Bismol.

                        JOE HAALT EEN FLES PEPTO-BISMOL TE VOORSCHIJN EN SCHUDT DIE. LOUIS HUIVERT HOORBAAR.

                 Ja, weet ik wel, maar ik spoel het weg met cola.

                        DOET DIT. LOUIS MIEMT DAT HIJ JOE'S SCHOOT ONDERKOTST. JOE DUWT ZIJN HOOFD WEG.

                 Ben je altijd zo?

 

        LOUIS    Ik zit enorm in de rats over z'n kinderen.

 

          JOE    Wie z'n kinderen?

 

        LOUIS    Van Reagan. Bij voorbeeld Miss Ron Reagan Jr, de crypto-hetero.

 

          JOE    Ron Reagan Jr is... Je moet niet zulke dingen zeggen over mensen. Wat weet jij daarvan? Van zo iemand. Wat hij is. Weet jij veel.

 

        LOUIS            IMITEERT MAY WEST.

                 Lieve schat, mij heeft ie nog nooit gepijpt maar...

 

          JOE    Zeg, als we grof gaan worden...

 

        LOUIS    Nee, nee, serieus. Hoe zou het zijn om een zoon te zijn van de Zeitgeist?  De familie Reagan is niet echt een gezin, hoor. Ik lees People: familiebanden kennen ze niet, liefde ook niet, ze communiceren alleen met elkaar via agents. Dus hoe zou het zijn om een kind van Reagan te zijn? Weetgrage jongens willen weten.

 

          JOE    Je moet niet alles geloven wat ze...

 

        LOUIS            KIJKT DE ANDERE KANT OP.

                 We.. weten toch allemaal hoe dat is. Tegenwoordig. Iedereen z'n eilandje. Niemand verantwoordelijk. Allemaal donderen we in de kloof die gaapt tussen wat we verschuldigd zijn aan onszelf en aan de liefde.

 

          JOE    Jij, eh... Je mag dan van alles zeggen en doen - het maakt jou niks uit. Jij... doet het gewoon.

 

        LOUIS    Wat doe ik gewoon?

 

          JOE    Het. Alles. Alles wat je wilt doen.

 

        LOUIS    Moet ik hier iets uit opmaken?

                        KORTE PAUZE, SEKSUEEL. ZE KIJKEN ELKAAR AAN. JOE KIJKT WEG.

 

          JOE    Nee, het valt me alleen op dat je...

 

        LOUIS    Impulsief.

 

          JOE    Ja, dat moet toch beangstigend zijn. Jij...

 

        LOUIS            HAALT ZIJN SCHOUDERS OP.

                 We leven in een vrij land. Noem het onverantwoordelijk.

 

          JOE    Heel beangstigend toch?

 

        LOUIS    Vrijheid?. Jazeker! Harteloosheid ook.

 

          JOE    Zeg hee, jij bent niet harteloos.

 

        LOUIS    Weet jij veel.

Eet op die lul.

                        SLAAT JOE OP ZIJN KNIE, MAAKT AANSTALTEN.

 

          JOE    Eh...

                        LOUIS DRAAIT ZICH OM, KIJKT NAAR HEM. JOE ZOEKT NAAR IETS OM TE ZEGGEN.

                 Gisteren was het zondag maar ik was de laatste dagen een beetje wazig en dacht dat het maandag was. Dus ik hiernaartoe voor m'n werk. In het hele gebouw, niemand te bekennen. Eerst begreep ik er niks van. Ik werd even vreselijk... bang en... het flitste door me heen: dat hele gerechtsgebouw, verlaten, leeg, buiten gebruik. Voor eeuwig. Al die mensen die er hoorden, zijn weg, kijken er niet meer naar om.

 

        LOUIS            KIJKT NAAR HET GEBOUW.

                 Macaber.

 

          JOE    Ja óók. Maar: ik wilde schreeuwen. Niet omdat het zo macaber was. Die leegte werkte bevrijdend.

En... Ja. Een... schreeuw van geluk.

Ik dacht: wat zou het geweldig zijn... als alles waar je zoveel aan te danken hebt

- juristerij, liefde - ineens verdwenen zou zijn. Ineens vrij!

Dat is... wreed en harteloos. Inderdaad. Verschrikkelijk, en...

Geweldig. Je ouwe huid afgooien, stukje voor stukje en dan gewoon weglopen, onbelast, de morgen tegemoet.

                        KORTE PAUZE. JOE KIJKT NAAR HET GEBOUW.

                 Ik kan daar niet naar binnen, vandaag.

 

        LOUIS    Dan ga je niet.

 

          JOE            HEEFT LOUIS AMPER GEHOORD.

                 Ik kan daar niet naar binnen, ik moet...

ZOEKT NAAR IETS. NEEMT EEN SLOK PEPTO BISMOL.

                 Ik ben mezelf niet meer. Ik moet... Het moet anders. Ik moet gewoon...

 

        LOUIS            HOEFT GEEN SCHOUDERKLOPJE TE ZIJN -HIJ WIL NIET ALLEEN ZIJN.

                 Zoek je gezelschap? Zo maar?

                        PAUZE. JOE KIJKT NAAR LOUIS EN ZIJN BLIK SCHIET WEER WEG, BANG. LOUIS HAALT ZIJN SCHOUDERS OP.

                 Soms moet je die wet gewoon eens aan je laars lappen, ook al vind je het doodeng. Voel je?

                        WEER EEN KORTE PAUZE

 

          JOE    Ja.

                        WEER EEN KORTE PAUZE

 

        LOUIS    Ik ben dr uitgetrokken. Ik ben weg bij mijn...

Ik heb niet veel slaap gehad.

 

          JOE    Ik ook niet.

                        LOUIS NAAR HEM TOE, LIKT ZIJN SERVET EN VEEGT JOE'S MOND AF.

 

        LOUIS    Een gele snor.

                        WIJST NAAR HET GEBOUW.

                 Misschien komt het hof niet bijeen. Nooit meer. Misschien zijn we vrij. Kunnen we doen waar we zin in hebben.

Kinderen van de nieuwe morgen. Met een criminele inslag, egoïstisch, gierig, liefdeloos, blind. Kinderen van Reagan.

Jij bent bang. Ik ook. Dat is je gerajen in een vrij land

 

 

II - 8      

JOE AAN EEN MUNTTELEFOON, BELT HANNAH THUIS IN SALT LAKE CITY. HET IS DIEP IN DE NACHT.

 

          JOE    Mam?

 

       HANNAH    Joe?

 

          JOE    Hai.

 

       HANNAH    Je belt uit een cel. Het is... Wat is het, vier uur in de morgen? Wat is er gebeurd?

 

          JOE    Niets hoor, ik...

 

       HANNAH    Iets met Harper? Is Harper... Joe? Joe?

 

          JOE    Ja, hai. Nee, Harper is okay. Nou ja, okay... Niet echt. Hoe is 't met jou, mam?

 

       HANNAH    Wat is er gebeurd?

 

          JOE    Ik wou gewoon even met je praten. Ik eh... wou iets met je doornemen.

 

       HANNAH    Joe, je hebt toch niet... Heb je gedronken, Joe?

 

          JOE    In een keer goed. Ik ben dronken.

 

       HANNAH    Niets voor jou.

          JOE    Nee. Hoewel, wie bepaalt dat?

 

       HANNAH    Waarom hang jij om vier uur 's nachts op straat? In zo'n onmogelijke stad. Heel gevaarlijk.

 

          JOE    Niet echt op straat, mam. Ik sta bij het botenhuis in het park.

 

       HANNAH    Welk park?

 

          JOE    Central Park.

 

       HANNAH    Central Park! Goeie hemel. Wat doe jij in vredesnaam in Central Park midden in de nacht? Ben je...

Joe, je gaat nu meteen naar huis. Bel me zodra je thuis bent.

                        KORTE PAUZE

                 Joe?

 

          JOE    Ik kom hier om te kijken, mam. Soms. Alleen kijken.

 

       HANNAH    Kijken waarnaar? Wat valt er te kijken om vier uur in de...

 

          JOE    Mam, hield pappa van mij?

 

       HANNAH    Wat?

 

          JOE    Nou?

 

       HANNAH    Ga naar huis en bel van daar.

 

          JOE    Geef antwoord.

 

       HANNAH    Kom nou zeg. Dit wordt wel erg klef. Ik vind dit geen gesprek.

          JOE    Ja, maar het ergste komt nog.

                        PAUZE

 

       HANNAH    Joe?

 

          JOE    Mam. Mamma. Ik ben homoseksueel, mamma.

Goh, wat komt dat er stom uit.

                        PAUZE

                 Hallo? Hallo?

Ik ben homo.

                        PAUZE

                 Hee, mamma. Zeg es wat.

 

       HANNAH    Je bent oud en wijs genoeg om door te hebben dat je vader niet van je hield. Hoef je niet zo gek over te doen.

 

          JOE    Wat?

 

       HANNAH    Doe niet zo gek. Je doet gek.

 

          JOE    Ik ben...

Wat?

 

       HANNAH    En nou ga je naar huis, naar je vrouw. Ik moet slapen. We vergeten dit hele telefoongesprek.

 

          JOE    Mam.

 

       HANNAH    Ik ben uitgepraat. Voor nu. Dit...

                        INEENS HEEL BOOS

                 Drinken is zonde! Een zonde! Zo heb ik je niet opgevoed.

                        HANGT OP.

 

II - 9      

DUBBELE SCÈNE. HARPER EN JOE THUIS. LOUIS EN PRIOR IN PRIOR'S ZIEKENHUISKAMER. JOE EN LOUIS ZIJN NET BINNEN. HET MOET SNEL EN INTENS, OVERLAPPEN IS JUIST GOED. DE AANLOOP IS EEN BEETJE VERWARREND, HET RESULTAAT NIET.

 

       HARPER    O God. Daar is ie. Het uur der waarheid.

 

          JOE    Harper.

 

        LOUIS    Ik ga bij je weg.

 

        PRIOR    Komt ie nou mee.

 

          JOE    Harper. Even luisteren. Ik hou nog steeds heel veel van je. Je blijft mijn buddy. Ik ga niet bij je weg.

 

       HARPER    Hier klopt iets niet. Ik ga bij je weg.

 

        LOUIS    Ik ga bij je weg.

Ik ben eigenlijk al weg.

 

          JOE    Even luisteren. Blijf. Wat is dit vreselijk moeilijk. We moeten praten.

 

       HARPER    We praten al. Niet dan? En hou nou es je mond. Okay?

 

        PRIOR    Klootzak. Wegsluipen als ik voor pampus lig. Laag gewoon . Als ik de kracht had, sloeg ik je verrot.

 

          JOE    Heb je weer pillen gebruikt? Hoeveel?

 

       HARPER    Geen pillen. Slecht voor de...

                        TIKT OP HAAR MAAG.

 

          JOE    Je bent niet zwanger. Ik heb je gynaecoloog gebeld.

 

       HARPER    Ik heb een nieuwe gynaecoloog.

 

        PRIOR    Je hebt het recht niet om dat te doen.

 

        LOUIS    Doe niet zo gek.

 

        PRIOR    Het recht niet. Het is strafbaar.

 

          JOE    Laat maar. Luister es. Jij wou de waarheid weten. Hier komt de waarheid.

Ik wist het al toen trouwden, eigenlijk al sinds ik weet hoe het werkt maar... ik weet niet, ik dacht, als je dr hard voor werkt, kom je dr wel van af... maar het gaat niet...

 

        PRIOR    Strafbaar.

 

        LOUIS    Dan zou dr een wet moeten zijn.

 

        PRIOR    Die wet die is er. Wacht maar.

 

          JOE    Ik heb het niet in de hand. Ik ga wandelen. Wil je weten waar? Ik... ik ga naar het park, loop de 53ste Straat op en neer. Ook andere plekken... En telkens zweer ik dat ik het nooit meer doe maar ik doe het toch.

 

        LOUIS    Ik heb iets van privacy nodig.

 

        PRIOR    Dat is nieuw.

 

        LOUIS    Alles is nieuw, Prior.

 

          JOE    Doe ik of ik van ijs ben, in het vriesvak, stijfbevroren. Komt er iemand langs die ik leuk vind en klik! Ik smelt. En ik ben verkocht.

 

        PRIOR    Dit huis te klein voor drie? Met Louis en Prior is het gezellig, maar met Louis en Prior en Prior's ziekte niet.

 

        LOUIS    Zoiets ja.

Jij hebt niet te oordelen over mij. Strafbaar? Zulke dingen gebeuren nou eenmaal bij mensen die niet meer... die hun beperkingen...

 

        PRIOR    Stilte!

Ik laat de zaal ontruimen!

 

        LOUIS    Laten we het nou over praktische dingen hebben. De planning. Je hoeft maar een kik te geven en ik kom. Hele nachten blijf ik bij je... als ik, als ik...

 

        PRIOR    Is de jury tot een uitspraak gekomen?

 

        LOUIS    Ik doe wat ik kan.

 

        PRIOR    Aandoenlijk. Wat maakt het uit?

 

          JOE    Mijn leven was één grote aanloop tot dit moment en ik kan mijn hele leven toch niet uitvlakken? Ik denk dat ik echt geloofde, toen ik je pas kende, dat ik jou tenminste kon redden. En misschien ook mezelf. Maar...

Seksueel heb ik niks met je, Harper. Nooit gehad ook, geloof ik.

                        KORTE PAUZE

 

       HARPER    Je moet maar weg.

 

          JOE    Waarheen?

       HARPER    Naar Washington. Waar je wilt.

 

          JOE    Wat krijgen we nou?

 

       HARPER    Zonder mij.

Zonder mij, Joe. Dat is toch wat je wilt horen?

                        KORTE PAUZE

 

          JOE    Ja.

 

        LOUIS    Je kan van iemand houden en toch tekortschieten. Je kan van iemand houden en niet in staat zijn...

 

        PRIOR    Je kan van iemand houden. Theoretisch kan dat, ja. Je in de zin van men. Maar jij niet, Louis, jij niet. Jij hoort niet bij dat: men.

 

       HARPER    Jij was erop uit om me te redden maar je bent nooit verder gekomen dan liegen. Ik begrijp het echt niet.

 

        PRIOR    Theoretisch kan men van iemand houden - het zijn er vast een heleboel die dat doen - maar nu weten wij: jij niet.

 

        LOUIS    Wel.

 

        PRIOR    Je krijgt het niet eens over je lippen.

 

        LOUIS    Ik hou van je, Prior.

 

        PRIOR    Ik herhaal: wat maakt het uit?

 

       HARPER    Dit is te eng, dit moet ophouden. Even terugkomen...

 

        PRIOR    Wij zijn tot een uitspraak gekomen, edelachtbare. Deze man heeft een hartafwijking. Wij wil wel liefde geven maar zijn liefde is waardeloos.

 

          JOE    Harper...

 

       HARPER    Mister Lies, ik wil hier weg. Ver weg. Meteen. Voor ie weer wat zegt. Toe alsjeblieft...

 

          JOE    Zo lang ik je ken, Harper, ben jij bang voor mannen onder het bed, mannen onder de divan, mannen met messen.

 

 

 

        PRIOR            UITGEPUT, BIJNA SMEKEND, PROBEERT HEM TE BEREIKEN.

                 Ik ben aan het doodgaan! Stomme kloot! Weet je wat dat is! Liefde! Weet jij wat liefde is? Viereneenhalf jaar hebben wij samengeleefd, beest, gek.

 

        LOUIS    Ik moet toch ook door?

 

          JOE    Wie zijn dat, die mannen? Nooit begrepen. Nu weet ik het.

 

       HARPER    Wat?

 

          JOE    Ik ben het.

 

       HARPER    Ja?

 

        PRIOR    Mijn kamer uit!

 

          JOE    Ik ben de man met de messen.

 

       HARPER    Jij?

 

        PRIOR    Als ik mijn bed uit kon komen, zou ik je je nek breken. Ga weg. Ga weg of ik ga gillen.

 

       HARPER    O god...

 

          JOE    Vergeef me...

 

       HARPER    Jij bent het.

 

        LOUIS    Niet gillen.

 

        PRIOR    Weg.

 

       HARPER    Nu herken ik je.

 

        LOUIS    Niet doen.

 

          JOE    O jee, ik... O!

                        DOET ZIJN HAND VOOR ZIJN MOND, KOKHALST. ALS HIJ ZIJN HAND WEGHAALT ZIT DIE ONDER HET BLOED.

                 Bloed.

                        PRIOR GILT.

 

       HARPER    Mister Lies.

 

  MISTER LIES            VERSCHIJNT IN EEN ANTARCTISCHE EXPEDITIE-OUTFIT.

Present.

 

       HARPER    Ik wil weg. Ik wil hem niet meer zien.

 

  MISTER LIES    Waarheen?

 

       HARPER    Maakt niet uit. Ver weg.

 

  MISTER LIES    Absolutamento.

                        HARPER EN MISTER LIES VERDWIJNEN. JOE KIJKT OP EN ZIET DAT ZE WEG IS.

 

        PRIOR            DOET ZIJN OGEN DICHT.

                 Als ik m'n ogen opendoe, ben je weg.

                        LOUIS AF

 

          JOE    Harper?

 

        PRIOR            DOET ZIJN OGEN OPEN.

                 Huh. Heeft gewerkt.

 

          JOE            ROEPT.

                 Harper?

 

        PRIOR    Alles doet pijn. Was ik maar dood.

II - 10

HANNAH EN ZUSTER ELLA CHAPTER, EEN MAKELAAR, HANNAH'S BESTE VRIENDIN, STAAN VOOR HANNAH'S HUIS IN SALT LAKE CITY.

 

ZUSTER ELLA CHAPTER     Alleen al dat uitzicht! Een stukje hemel op aarde. Gewoon de levende hemelse stad. Toch? Ligt zalig te flikkeren in de zon.

 

       HANNAH    Flikkeren.

 

ZUSTER ELLA CHAPTER     Beton en baksteen flikkeren en flakkeren mee in het hemelse zonnelicht. Beeldig aangeplakt tegen de kom van een canyon. Als dit geen mooi plekje is...

 

       HANNAH    Gewoon Salt Lake City - en je moet dat huis verkopen voor mij, niet aan mij.

 

ZUSTER ELLA CHAPTER     Ik moet altijd een beetje warmdraaien voor mijn aanbiedingen.

 

       HANNAH    Zorg voor een goeie prijs.

 

ZUSTER ELLA CHAPTER     De markt is slecht, he.

 

       HANNAH    Minstens vijftig.

 

ZUSTER ELLA CHAPTER     We mogen blij zijn met veertig.

 

       HANNAH    Vijftig.

 

ZUSTER ELLA CHAPTER     Kon je maar wachten.

 

       HANNAH    Kan ik niet.

 

ZUSTER ELLA CHAPTER     Weet je wat voor mij de doorslag gaf om jou leuk te vinden? Jij bent de enige chagrijnige mormoon die ik ken.

 

       HANNAH    Je pruik zit scheef.

 

ZUSTER ELLA CHAPTER         NEIGT HAAR HOOFD.

                 Ga je gang.

                        HANNAH ZET ZUSTER ELLA'S PRUIK RECHT.

                 New York City. Heb je alleen maar van die kleine kamertjes.

Altijd gevonden dat mensen niet moeten verkassen. Dat heeft mij die makelaars-vergunning opgeleverd. Mijn lijfspreuk is: blijf zitten waar je zit! Ik wil maar zeggen:  reizen is nergens goed voor.

Daarbij komt: ik had het geld nodig.

                        HAALT EEN PAKJE SIGARETTEN UIT HAAR TAS, STEEKT ER EEN OP, BIEDT HANNAH AAN.

 

       HANNAH    Hier niet, we staan zo in de kijkerd.

Ik heb wat keren op deze richel gestaan en gedacht: ik stap er zo overheen. Over mijn leven.

Niet makkelijk, Salt Lake: gortdroog. Aan energie geen gebrek maar het buskruit hebben ze niet uitgevonden. Een dodelijke combinatie.

Het kan geen kwaad om eens verder te kijken. Zoveel ruimte heb ik niet nodig.

Mijn schoonzuster Libby denkt dat ik radon-gas heb, in het souterrain.

 

ZUSTER ELLA CHAPTER     Heb je gas in het...

 

       HANNAH    Tuurlijk niet. Libby is gek.

 

ZUSTER ELLA CHAPTER     Want dan moet ik het noemen in de beschrijving.

 

       HANNAH    Er is hier geen gas, Ella.

                        KORTE PAUZE

                 Een trekje.

                        NEEMT EEN STEELS TREKJE AAN ELLA'S SIGARET.

                 Nu wegdoen.

 

ZUSTER ELLA CHAPTER     Dus het wordt weggaan?

 

       HANNAH    Jij redt je wel, Ella. Een echte vriendin ben ik nooit geweest.

 

ZUSTER ELLA CHAPTER     Ik ga je wat zeggen maar je moet niet lachen, ja?

Dit is het home van de heiligen, de zaligste plek op aarde, zeggen ze en volgens mij hebben ze gelijk. Is er dan geen kwaad hier? Tuurlijk wel. De duivel is overal. Ook zonde. Maar dit... is de zoetwaterbron in de woestijn, het woestijnbloempje. Iedere stap hiervandaan gaat gepaard met enorm risico voor de Gelovige. Ik ben bang voor jou, Hannah Pitt, want je bent mijn vriendin. Niet verkassen. Dit is het home van de heiligen.

 

       HANNAH    De heiligen der laatste dagen.

 

ZUSTER ELLA CHAPTER     Andere heiligen zijn er niet meer.

 

       HANNAH    Maar andere laatste dagen wel... Voor heiligen. Voor wie dan ook.

Vijftigduizend dollar voor het huis, Zuster Ella Chapter. Niet onder de prijs werken. Kijk, een million dollar-view.

       EINDE VAN HET TWEEDE BEDRIJF


DERDE BEDRIJF:

NIET HONDERD PROCENT BEWUST

 

FEBRUARI 1986


III - 1

HET TONEEL IS GEHEEL DONKER. PRIOR HEEFT EEN NACHTMERRIE. HIJ WORDT WAKKER, GAAT RECHTOP IN BED ZITTEN EN DOET EEN BEDLAMPJE AAN. HIJ KIJKT OP ZIJN WEKKER. AAN DE TAFEL BIJ HET BED ZIT EEN MAN, GEKLEED ALS EEN 13E EEUWSE ENGELSE LANDJONKER.

 

        PRIOR    Wie bent u?

 

      PRIOR 1    Mijn naam is Prior Walter.

                        PAUZE

 

        PRIOR    Mijn naam is Prior Walter.

 

      PRIOR 1    Dat weet ik.

 

        PRIOR    Leg uit.

 

      PRIOR 1    Jij bent levend. Ik niet. We hebben dezelfde naam. Wat valt er uit te leggen?

 

        PRIOR    Een geest?

 

      PRIOR 1    Een voorouder.

 

        PRIOR    Toch niet de Prior Walter? De Prior Walter van het Tapijt van Bayeux.

 

      PRIOR 1    Diens achter-achter-kleinzoon. De vijfde Prior Walter.

 

        PRIOR    Ik ben de vierendertigste, geloof ik.

 

      PRIOR 1    Nee hoor, de tweeëndertigste.

 

        PRIOR    Niet volgens mijn moeder.

 

      PRIOR 1    Dan rekent zij de twee bastaards mee. Ik zeg altijd: bastaards, beginnen we niet aan. Tellen niet mee. Die dingetjes die jij slikt...

 

        PRIOR    Pillen.

 

      PRIOR 1    Pillen. Voor de pestilentie. Ik heb ook...

 

        PRIOR    Pestilentie. Wat hebt u ook?

 

      PRIOR 1    In mijn tijd was de pestilentie veel erger dan nu. Ontvolkte hele dorpen. Als je bij 't opstaan naar buiten keek, zag je de dood stappen in de morgen. Je zag de dauw opkringelen langs de rafelige zoom van zijn zwarte mantel. Net zo scherp als ik jou nu zie.

 

        PRIOR    U bent gestorven aan de pest.

 

      PRIOR 1    Het vlekkerig monster. Net als jij: alleen.

 

        PRIOR    Ik ben niet alleen.

 

      PRIOR 1    Je hebt geen vrouw, geen kinderen.

 

        PRIOR    Ik ben homo.

 

      PRIOR 1    Dat ben ik ook. Wat heeft dat te maken met geen kinderen hebben?

 

        PRIOR    Homo, homoseksueel! Niet homo sapiens of ludens... Laat ook maar zitten.

 

      PRIOR 1    Ik had er twaalf, toe ik stierf.

                        DE TWEEDE GEEST VERSCHIJNT EN GAAT GEKLEED ALS EEN ELEGANTE 18E EEUWSE LONDENAAR. TEGEN PRIOR 2:

En ik was drie jaar jonger dan hij.

 

        PRIOR            ZIET DE NIEUWE GEEST EN GEEFT EEN GIL.

                 Mijn god, nog een.

 

      PRIOR 2    Prior Walter. Ik zit zeventien Priors voor jou.

 

      PRIOR 1    Hij rekent de bastaards mee.

 

        PRIOR    Is dit een familie-reünie?

 

      PRIOR 2    Wij zijn gestuurd om de openingsceremonie aan te kondigen. Ze willen een prachtige ontvangst met rijen herauten en...

 

      PRIOR 1    De gezant is in aantocht. Bereid je voor. De eeuwigdurende afstamming, een zuchtje wind.

 

      PRIOR 2    Ik vrees dat ze ons gekozen hebben vanwege het verwante ziektebeeld. In een familie met een zo oude afstamming als de Walters, vallen er natuurlijk altijd een paar in de klauwen van de pest.

 

      PRIOR 1    Het vlekkerig monster.

 

      PRIOR 2    Schoppenvrouw. Opgelopen via de waterpomp, net als half Londen, stel je voor. Híj kreeg het van vlooien. Bij jou is het, begreep ik, een jammerlijk gevolg van wellust...

 

      PRIOR 1    Rattevlooien. Wie was daarop bedacht?

 

        PRIOR    Ben ik stervende?

 

      PRIOR 2    Mogen we het niet over hebben...

 

      PRIOR 1    Maar als dat het geval zou zijn, reken dan niet op begeleiding door je voorouders. Sterven doe je alleen, al heb je honderd kinderen om je heen staan.

 

        PRIOR    Ik ben bang.

 

      PRIOR 1    Is je gerajen. Het pad is rotsachtig, donker en steil - en nergens flambouwen.

 

      PRIOR 2    Jaag hem niet op stang. Eerst het goede nieuws. Wij tweeën strooien rozeblaadjes en palmtakken voor de feestelijke optocht. Profeet. Ziener. Openbaarder. 't Is een geweldige eer voor de familie.

 

      PRIOR 1    Hij heeft geen familie opgebouwd.

 

      PRIOR 2    Ik bedoel voor de Walters, de familie in brede zin.

 

        PRIOR            ZINGT (UIT MY FAIR LADY).

                 Als ik zelf eens een kamer had,

Lekker warm en wie doet je wat...

 

      PRIOR 2            LEGT ZIJN HAND OP PRIOR'S VOORHOOFD.

                 Rustig, rustig, dit is geen hersenkoorts...

                        PRIOR WORDT RUSTIG MAAR HOUDT ZIJN OGEN DICHT. LICHTVERANDERING. UIT DE VERTE KOMT TRIOMFANTELIJKE MUZIEK.

 

 

 

     PRIOR 2                                        PRIOR 1:             

                                              ZINGT ZACHTJES

Ook nu,                     Adonai, Adonai,

Uit de kristallijnen        Olam ha-yichud,

  hallen van de hemel,    Zefirot, Zazahot,

Door de oneindige ruimte  Ha-adam, ha-gadol

  waar geen leven woont,  Dochter van licht

Kom de Gezant        Dochter van grootsheid

In een baan van licht,       Fluor! Fosfor!

Glorierijk begin,             Lumen! Kaars!

O Profeet,

Tot u...

 

PRIOR 1 & PRIOR 2       Bereid u voor, bereid u voor,

De eeuwigdurende afstamming,

Een zucht, een veer,

Ere zij...

                        ZE LOSSEN OP.

 

 

III-2

DUBBELE SCÈNE: LOUIS EN BELIZE IN EEN COFFEESHOP. PRIOR OP DE KLINISCHE AFDELING VAN HET ZIEKENHUIS MET EMILY, DE VERPLEEGSTER; ZIJ HEEFT HEM EEN PENTAMIDINE-TRIP BEZORGD.

 

        LOUIS    Waarom is democratie gelukt in Amerika? Ik bedoel natuurlijk relatief, niet letterlijk, niet speciaal nu, maar: hoe komt het dat zo'n radikaal denkbeeld als democratie zich kon  verspreiden en ontwikkelen? Hoe komt het dat de macht, ooit gekoesterd door de opstellers van de grondwet aan de top van de piramide, onstuitbaar naar omlaag droop, ondanks de enorme inspanningen van rechts om die ontwikkeling te stuiten? Dat is de ellende in dit land als je links bent. Links struikelt hier altijd weer over die fossiele fetisjen. Neem bij voorbeeld vrijheid, om meteen maar het ergste te noemen. Zo'n Jane Kirkpatrick die maar doorzeikt over vrijheid, ze zegt helemaal niks, of: mensenrechten, nog zo'n woord, Bush over mensenrechten, waar hebben zulke mensen het over, voor hetzelfde geld hebben ze het over het neukgedrag van de marsmannetjes. Ze hebben zelfs geen vermoeden van wat het inhoudt: vrijheid, mensenrechten. Ze zien enkel burgerlijke, bezitsafhankelijke rechten-van-de-mens-rechten maar niets van vrijmaking, van democratie, van wat dat inhoudt, van wat je kunt met zo'n idee, wat zo'n idee handen en voeten geeft. Bij hun is het puur liberalisme - van de ergste soort ook nog: repressieve tolerantie en volgens mij laat AIDS zien waar de grens van die tolerantie ligt. Aan tolerantie heb je niets, als het menens wordt. Dan is tolerantie een dun laagje op een intense, hartstochtelijke haat.

 

       BELIZE    Uh huh.

 

        LOUIS    Zo is het toch?

 

       BELIZE    Uh huh. Ja.

 

        LOUIS    Tolerantie is niks, macht, daar gaat het over. En assimilatie m'n reet. Maar wat er, even los hiervan, aan de hand is met Amerika, volgens mij dan, is dat wij verschillen van welk land ook op aarde, in die zin, dat wij hier mensen hebben van elk ras, wij kunnen niet... Wat ons uiteindelijk kenmerkt is niet het ras maar de politiek. Anders dan in bijna alle Europese landen, waar je het niet weg te cijferen gegeven hebt van een raciaal of etnisch monopolie, zegmaar een eenheidsworst, zoals alle Hollanders, ik bedoel Hollandse mensen, nou ja, Hollands zijn maar de joden van Europa nooit Europeanen waren: dat is daar een klein probleem. Voor de eenheidsworst. Maar in Amerika heb je zoveel van die kleine probleempjes. Voor je 't weet heb je dr een berg van. De eenheidsworst ontbreekt. Ja, ik weet wel, wij hebben hier de eenheidsworst van blank Amerika. De blanke Amerikaanse hetero-man.

 

       BELIZE    Hij mag er wezen, hoor, ook tussen de eenheidsworsten.

 

        LOUIS    Eh, nee, maar als je die rassentoestanden een beetje onder controle hebt, ik wil het niet bagatelliseren, hoor, ik bedoel dat land van ons is echt ongelooflijk racistisch, het is, het is hier net als, ja, de Engelsen. Dan denk ik aan al die rose types met blauwe ogen. En het gekke is, weet je, want zo joods zie ik er niet uit of... misschien ook wel, nou ja, wie niet in New York, misschien een paar niet, maar de meesten wel maar dus, maar in Engeland, in Londen, als ik een café binnenloop, voel ik me Sid de Jid, weet je, zegmaar net Woody Allen in 'Annie Hall', met pijpekrullen en een gabardine regenjas, meer dan ever ooit. Begrijp je, niet dat ze actief zitten te walgen, het zijn geen Duitsers, die zijn in mijn ogen nog steeds vreselijk antisemitisch en racistisch ook, ik bedoel zwarte racisten, die doen of er niks aan de hand is maar, maar goed, in Londen, daar heb je... en op een gegeven moment was ik in gesprek met een zo'n zwarte nicht uit Jamaica met een stem als een kerkorgel maar die zei dat zijn familie al in Londen woonde sinds de Burgeroorlog - de Amerikaanse - maar die zei ook dat de Engelsen geen kans voorbij lieten gaan om hem onder zijn neus te wrijven dat ie niet rose was en geen blauwe ogen had en ik zei dat heb ik ook, 't zijn hier echte antisemieten toen zei hij ja maar de Engelse joden hebben de hele confectie in de tang en zwarten krijgen daar geen poot aan de grond. En er kwam even een vreselijk pijnlijke stilte van eh... Zaten we dus in dat café, een nichtenzaak maar een echt bruin café, weet je, met balken en pleisterwerk en van die kleine kleffe sandwiches ei/vis van de vorige dag... wel zo Engels, zo antiek en ik voelde iets van hier is niet uit te komen want op zo'n moment zit je allebei zo tot over je oren in het verhaal, alle hoop lost op in het patina van zo'n tent, daar gaat het alleen om van welk ras je bent, en geen kans dat het ooit verandert... Wat de Brit bezighoudt is: waar gaat het naar toe met die rassen en de politiek maakt hem niks uit, terwijl in Amerika...

 

       BELIZE    Terwijl in Amerika ras geen zak uitmaakt.

 

        LOUIS    Nee, nee, nee, dat heb... Dat heb je mij niet horen zeggen.

 

       BELIZE    Ik...

 

        LOUIS    Het is... Kijk, ras, ja, maar ten slotte is ras hier een politieke issue. Toch? Racisten gebruiken ras hier gewoon als instrument in een politieke strijd. Het gaat niet om ras an sich. Net als bij new age-mensen, die komen met hun flauwekul van: ben je verlicht, ben je gecentreerd, hoe zitten je chakra's of zeg maar iets - gewoon een compensatie voor het verlangen naar een geestelijk verleden in een land zonder inlandse geesten... behalve van de Indianen en die hebben we om zeep geholpen dus hier heb je geen goden meer, geen geesten geen spoken, geen engelen in Amerika, geen verleden van de geest, ook niet van het ras, alleen het politieke verleden, en de kneepjes en trucjes om boven water te blijven in de eeuwige politieke deining, het eeuwige geven en nemen van politieke macht aan het volk...

 

       BELIZE    Alle macht aan het volk. Amen!

                        KIJKT OP ZIJN HORLOGE.

                 Jezus! Kijk eens op mijn klokje, ik had al...

 

        LOUIS    Denk jij... Klinkt dit nou eh... racistisch of naïef of iets in die geest?

 

       BELIZE    Nou, het is niet niks. Hoor es, ik bedenk me net dat ik een afspraak heb...

 

        LOUIS    Wat? Want ik heb er geen zin in om, zegmaar, te spreken vanuit standpunten of vooringenomenheden en...

 

       BELIZE    Ik zit hier en ik denk, hij zal toch een keer buiten adem raken, dus liet ik je lekker doorratelen al heb je zeven of acht dingen gezegd die echt niet kunnen...

 

        LOUIS    Wat dan?

 

       BELIZE    Maar ik ken je, Louis, dus weet ik dat het schuldgevoel achter je malle betoog nog boller staat dan je aambeien...

 

        LOUIS    Ik heb geen aambeien.

 

       BELIZE    Ik heb anders vernomen. Mag ik doorgaan?

 

        LOUIS    Ja, maar ik heb geen aambeien.

 

       BELIZE    Dus als ik eindelijk es...

 

        LOUIS    Prior heeft het verteld. Wat een klootzak, hij had nooit...

       BELIZE    We zouden het niet over Prior hebben, was de afspraak.

 

        LOUIS    Jij kwam ermee.

 

       BELIZE    Ik kwam met aambeien.

 

        LOUIS    Dus indirect wel. Passief-agressief.

 

       BELIZE    Nog eens wat anders dan mij aan m'n kop zeuren met theorieën dat Amerika geen rassenproblemen kent.

 

        LOUIS    Ach kom, dat heb ik nooit gezegd.

 

       BELIZE    Niet precies zo maar...

 

        LOUIS    Mijn punt was...

 

       BELIZE    ... het kwam in de buurt en had je het nog botter gezegd, was ik meteen naar buiten gelopen...

 

        LOUIS    Nu zit je 't expres te verdraaien! Ik...

 

       BELIZE    Laat me uitpraten! Ik heb nog geen...

 

        LOUIS    Laat mij eerst...

 

                 BELIZE    Nee! Wat? Praten? Je praat   LOUIS

al non-stop sinds ik hier    Van mij had je

ben: blablablabla blablabla, op elk moment

en maar lullen, en maar     mogen invallen,

rukken en trekken aan die    hoor, inplaats

eenheidsworst van je, echt           van...

hoor meid, het is een

verpletterende prestatie maar ik doe toch liever iets leukers dan hier zitten luisteren naar die racistische klets, alleen omdat ik het zielig voor je vind dat...

 

        LOUIS    Ik ben geen racist.

 

       BELIZE    Zeg, kom...

 

        LOUIS    En misschien ben ik een racist maar...

 

       BELIZE    Ik heb hier geen trek in! Geen lol aan om op jou in te hakken; je bent zo fout, net darts mikken in een gelatinepudding. Nooit es lekker raak. Plop, dr in en weg zijn ze.

 

        LOUIS    Als je wat wilt zeggen over onderdrukkings-mechanismes, ben je niet in twee woorden klaar en...

 

       BELIZE    O, is dat zo? Nou, wij zwarte travestieten hebben een geweldige inside information over onderdrukkingmechanismes...

 

        LOUIS    Ex zwarte travestiet.

 

       BELIZE    Tegenwoordig ex-ex.

 

        LOUIS    Ben je weer begonnen?

 

       BELIZE    Nee... Maar misschien. Ga ik jou niet aan je neus hangen. Misschien.

 

        LOUIS    Het is zo seksistisch.

 

       BELIZE    Vroeg ik je wat?

 

        LOUIS    Reken maar. Homo's moeten net zo omgaan met travestie als zwarte vrouwen met zwarte blues-zangeressen.

 

       BELIZE    Wat gaan we dr hard tegenaan, vanavond...

 

        LOUIS    Ja, allemaal overgenomen vormen van onderdrukking, toch, het masochisme, de stereotiepen, de...

 

       BELIZE    Louis, ben je bewust bezig je bij mij gehaat te maken?

 

        LOUIS    Nee, ik...

 

       BELIZE    Ben je bewust bezig je voor mij te profileren als arrogante politiek-seksistische, stalinistische, houwdegen-racistische, vlaggewapperende schoft?

                        PAUZE

 

        LOUIS    Weet je wat ik denk?

 

       BELIZE    Nou?

 

        LOUIS    Dat jij mij haat omdat ik jood ben.

 

       BELIZE    Ik ga.

 

        LOUIS    Echt.

 

       BELIZE    Je zegt maar wat, alleen...

Louis, goed te weten dat je niet veranderd bent, nog altijd ereburger van Twilight Zone en na je maffe blanke babbel over rassen-onverschilligheid heb je het godvergeten lef mij zonder blikken of blozen een antisemiet te noemen. Nu moet ik echt...

 

        LOUIS    Jij noemde mij jodepoot.

 

       BELIZE    Dat was een grapje.

 

        LOUIS    Zo grappig was dat niet. 't Was vijandig.

 

       BELIZE    Het was drie jaar geleden.

 

        LOUIS    En?

 

       BELIZE    Je zei net over jezelf: Sid de Jid.

 

        LOUIS    Dat is niet hetzelfde.

 

       BELIZE    Sid de Jid niet hetzelfde als jodepoot.

 

        LOUIS    Nee.

 

       BELIZE    Dat moet je me ooit nog eens uitleggen maar nou... jij haat mij want jij haat zwarten.

 

        LOUIS    Helemaal niet. Maar ik weet wel dat de meeste zwarten antisemitisch zijn.

 

       BELIZE    'De meeste zwarten.' Dat is racistisch, Louis, volgens mij zijn de meeste joden...

 

        LOUIS    Louis Farrakhan, een pure antisemiet.

 

       BELIZE    Wat doet Ed Koch voor de zwarten?

 

        LOUIS    Jesse Jackson, ook.

 

       BELIZE    Louis, jij hebt op Jesse Jackson gestemd. Cheques gestuurd naar de Rainbow Coalition.

 

        LOUIS    Dat is nou weer mijn ambivalentie. Die cheques werden geweigerd.

 

       BELIZE    Ongedekte cheques sturen uit ambivalentie. Het toppunt van ambivalentie ben jij.

 

        LOUIS    Wat wil je daarmee zeggen?

       BELIZE    Wat ongedekt inhoudt, begrijpt het achtereind van een koe. Ambivalentie mag je zelf bedenken.

 

        LOUIS    Ik was nooit ambivalent over Prior. Ik hou van 'm. Echt. Ik hou van 'm.

 

        LOUIS    Dat weten we allemaal.

 

        LOUIS    Liefde en ambivalentie zijn... Echte liefde is niet ambivalent.

 

       BELIZE    'Echte liefde is niet ambivalent.' Dat moet haast wel een regel zijn uit mijn favoriete bestseller In Love With The Night Mysterious. Maar ik kan me niet voorstellen dat je die gelezen hebt.

                        PAUZE

 

        LOUIS    Nee, nooit aan toegekomen.

 

       BELIZE    Toch es lezen. In plaats van die eeuwige worstelpartij van jou om Democracy In America door te komen. Dit gaat over een blanke vrouw. Haar vader heeft een plantage ergens diep in het zuiden, vóór de Burgeroorlog - de Amerikaanse - Margaret heet ze en ze wordt verliefd op pappa's beste slaaf, Thaddeus, ze is getrouwd maar haar man, een blanke slavenhandelaar, heeft AIDS: Aangeboren Ingedut Doorgelegen Seksorgaan. Als Margaret en Thaddeus samen een gloeiendheet kwartiertje consumeren onder de katoenplukmaan, gaat het er hard tegenaan maar laat dan toevallig net de Yankees komen opdagen. Die bevrijden de slaven, de slaven hangen pappa op aan de hoogste boom en ga maar door. Historische fictie. Bij die gelegenheid, geloof ik, vinden Margaret en Thaddeus nog even tijd om het te hebben over wat liefde eigenlijk betekent. Haar gezicht weerspiegelt de gloed van de hoogoplaaiende vlammen boven de brandende plantage, dat heb je bij bleekgezichten, zijn zwart gelaat is nauwelijks zichtbaar in de nacht, en zij zegt tegen hem: 'Thaddeus, echte liefde is nooit ambivalent.'

                        KLEINE PAUZE. EMILY KOMT BINNEN EN DRAAIT HET INFUUS DICHT.

Thaddeus kijkt haar aan, laat haar stelling tot zich doordringen en weet niet of hij die kan onderschrijven.

 

        EMILY            VERWIJDERT HET INFUUS PRIOR'S ARM.

                 Dosis nummer...

                        BEKIJKT DE KAART.

                 Vier.

 

        PRIOR    Medisch wonder. Lazarus ademt weer

 

        LOUIS    Is ie... Hoe erg is het nu?

 

       BELIZE    Wil je de hele waslijst?

 

        EMILY    Hemd uit. Even checken...

                        PRIOR DOET ZIJN HEMD UIT. ZE ONDERZOEKT ZIJN KAPOSI-PLEKKEN. ONDERWIJL:

 

       BELIZE    Qua gewicht, qua poepen, qua moreel?

 

        EMILY    Niet meer dan zes. Keurig. Broek.

                        PRIOR LAAT ZIJN BROEK ZAKKEN. HIJ STAAT NAAKT. ZIJ ONDERZOEKT.

 

       BELIZE    Komt bij: hij denkt dat hij gek wordt.

 

        EMILY    Ziet er goed uit. Wat verder?

 

        PRIOR    Enkels pijnlijk, opgezwollen, maar het been gaat beter. Misselijkheid bijna weg met die kleine oranje pilletjes. Ontlasting vloeibaar maar geen bloed meer, zolang het duurt, de oogarts zegt alles is okay, zolang het duurt, de tandarts zegt 'Getver!', als ie m'n schimmelende tong ziet en tegenwoordig draagt ie kleine condoompjes over duim en wijsvinger. En een masker. Mij een biet. De huidarts is in Hawaï en m'n moeder... laat maar zitten. Doet zij ook. Mijn klieren zijn net walnoten, gewicht is al twee weken stabiel, paar dagen terug een vriend van me gestorven aan vogel-tuberculose, vogel-tuberculose, lijkt me heel bedreigend en ik ben vandaag niet naar de begrafenis gegaan want hij was Ier én katholiek en die hebben de kist meestal open en ik ben bang voor... weet ik het, vogel-TB of hem of... Dus volgens mij gaat het heel goed. Behalve dan dat ik gek word.

 

        EMILY    We hebben de hele toxoplasmose-set gedaan en er is geen indicatie...

 

        PRIOR    Weet ik, weet ik, maar ik heb het gevoel dat er iets vreselijks op komst is: een buitenaardse raket die op de aarde stort en ik ben het doel en... Gek, onder mijn vrienden sta ik algemeen bekend als een koele evenwichtige nicht. En ik in de war.

 

        EMILY    Dr is echt niks om je zorgen over te maken. Ik geloof dat shochen bamromin hamtzeh menucho nechono al kanfey haschino.

 

        PRIOR    Wat?

        EMILY    Alles is okay. Bemaalos k'doshim ut'horim kezohar horokeea mazhirim...

 

        PRIOR    Ik begrijp niet wat je...

 

        EMILY    Es nishmas Prior sheholoch leolomoh, baavur shenodvoo z'dokoh b'ad hazkoras nishmosoh.

 

        PRIOR    Waarom doe je dat! Ophouden! Ophouden!

 

        EMILY    Waarmee ophouden?

 

        PRIOR    Je... sprak je net niet Hebreeuws of zoiets?

 

        EMILY            LACHT.

                 Hebreeuws?

                        LACHT.

                 Als ik wat ben, is het Italiaans. Nee. Ik sprak geen Hebreeuws.

 

        PRIOR    O nee, o god, alsjeblieft, ik geloof echt dat ik...

 

        EMILY    Zeg, ik vind het heel vervelend maar ik heb een wachtkamer vol eh... Jij boft, je kan nog jaren mee, vast. Je bent behoorlijk gezond voor iemand zonder afweersysteem. Krijg je wel bezoek? Vereenzamen is niet goed. Therapeut nodig?

 

        PRIOR    Nee, ik heb geen mensen nodig, ik ga gewoon...

 

        EMILY    Toch over denken. En gek ben je niet, hoor. Je staat onder flinke stress. Verbaast me allemaal niks...

                        SCHRIJFT OP ZIJN KAART.

                

PLOTSELING EEN OVERWELDIGENDE ZEE VAN LICHT, EEN DONDEREND ACCOORD VAN EEN ENORM KOOR EN EEN GROOT BOEK MET STALEN BLADZIJDEN, RUSTEND OP EEN DRUIPEND RODE ZUIL, RIJST OMHOOG UIT DE VLOER. HET BOEK GAAT OPEN EN WE ZIEN OP DE BLADZIJ EEN GROTE ALEF1 DIE VANZELF ONTBRANDT. ONMIDDELLIJK SLAAT HET BOEK WEER DICHT, VERDWIJNT HET ONDER DE VLOER EN HET LICHT WORDT WEER ALS VOORHEEN. EMILY HEEFT NIETS VAN DIT ALLES GEMERKT EN SCHRIJFT RUSTIG DOOR. PRIOR STAAT PERPLEX.

 

        EMILY            GAAT LACHEND AF.

                 Hebreeuws!

                        PRIOR VLUCHT.

 

        LOUIS    Help me.

 

       BELIZE    Pardon?

 

        LOUIS    Jij bent verpleegster, geef me iets, ik... Ik weet het niet meer, ik... Vorige week op kantoor heb ik de kopieermachinein de puree gedraaid en toen... Toen glee ik uit op de metro-trap, bril kapot, een snee in m'n voorhoofd, hier, kijk, ik zie bijna niks en mijn voorhoofd... net het Teken van Kaïn, ja, idioot, maar het gaat niet dicht en elke morgen als ik het zie, heb ik Bijbelse associaties, Teken van Kaïn, Judas Iscariot met zijn zilverlingen en zijn neus, mensen die het liefste wat ze hebben verraden en dus ook hun diepste zelf, ik zie mij als een kouwe kikker, zonder gevoel - en ik mis hem elke nacht, ik mis hem zo, maar dan... die wonden, die stank en... waar het toe leidt... misschien ben ik... misschien ben ik ook ziek, misschien ik ook. Ik weet het niet.

Belize. Zeg hem dat ik van hem hou. Wil je dat doen?

 

       BELIZE    Ik heb er lang over nagedacht maar wat is liefde? Ik weet het niet. Rechtvaardigheid: makkelijk zat. Democratie: makkelijk zat. Daar heb je geen ambivalentie. Maar liefde is vreselijk moeilijk. En het loopt slecht met je af als je haar wetten niet serieus neemt.

 

        LOUIS    Ik ga hieraan onderdoor.

 

       BELIZE    Hij gaat hieraan onderdoor. En jij zou wel willen.

Kom Louis, niet zo down. Kijk eens naar die zware lucht buiten.

 

        LOUIS    Paars.

 

       BELIZE    Paars? God, wat ben jij voor een nicht? Dat is geen paars, Marie, die kleur daar is

                        THEATRAAL

                 mauve. Ik heb de hele dag al zo'n kerstgevoel. Duurt niet lang meer en de hele puinhoop verdwijnt onder een dikke laag engelenhaar. Je kunt het ruiken. Kan jij het ruiken?

 

        LOUIS    Wat ruiken?

 

       BELIZE    Mild, meegaand, verzoenend, vol dankbaarheid.

 

        LOUIS    Nee...

 

       BELIZE    Dan niet. Louis, ik kan je niet helpen. Je kan me wat.

                        AF.

 

        LOUIS            NEEMT ZIJN HOOFD IN DE HANDEN, ONWILLEKEURIG RAAKT HIJ DE SNEE IN ZIJN VOORHOOFD AAN.

Kut!

                        GAAT LANGZAAM STAAN, KIJKT IN DE RICHTING WAAR BELIZE IS VERDWENEN.

                 Ruiken? Wat?

                        KIJKT OM ZICH HEEN OM ZICH ERVAN TE VERGEWISSEN DAT NIEMAND KIJKT, DAN HAALT HIJ DIEP ADEM. IS VERRAST.

                 Pfffff. Sneeuw.

III-3

HARPER IN EEN KOELE SNEEUWWERELD MET BOVEN ZICH EEN HELDERBLAUWE LUCHT, FIJNTJES DWARRELEN DE VLOKKEN OMLAAG. ZE HEEFT VELE LAGEN KLEDING AAN, MEER OM DE WARMTE DAN OM DE COMBI. ZACHTJES RUIST DE ZEE.

 

       HARPER    Sneeuw! IJs! IJsbergen! Waar ben ik? Ik...

Ik voel me echt stukken beter, stukken... beter. Ik heb ijskristallen in mijn longen: lekker scherp. De sneeuw smelt als kouwe perzik in de sapcentrifu. En ik proef ook... bloed in de wind, gek, smaakt naar ijzer.

 

  MISTER LIES    Ozon.

 

       HARPER    Ozon! Wouw! Waar ben ik?

 

  MISTER LIES    In het Rijk van Sneeuw en IJs, op het laagste punt van de wereld.

 

       HARPER            KIJKT OM ZICH HEEN, REALISEERT ZICH:

                 Antarctica. Dit is Antarctica!

 

  MISTER LIES    Asiel voor ontredderden. Verdriet bestaat hier niet. Tranen bevriezen.

 

       HARPER    Antarctica, Antarctica, jongen, jongen, moet je toch eens kijken, ik... Wouw, ik moet echt door het lint gegaan zijn, he?

 

  MISTER LIES    Blijkbaar...

 

       HARPER    Geweldig. Hier wil ik altijd blijven. Kamp opslaan. Iets bouwen. Een stad, een enorme stad met vestingmuren, van donker hout met groene daken, hoge poorten van gepunte stammen en vreugdevuren op elke straathoek. Bouwen bij een rivier. Waar zijn de wouden?

 

  MISTER LIES    Hier is geen hout. Te koud. IJs, geen bomen.

 

       HARPER    Stomme details. Details, daar baal ik van! Ik zal bomen planten en laten groeien. Laat mij teren op rendiervet, dat smelt ik boven de vreugdevuren en drink ik uit lange spiralende geitehoorns. Dit wordt groots. Ik bouw hier een nieuwe wereld. Zodat ik nooit meer naar huis hoef gaan.

 

  MISTER LIES    Zolang het duurt. IJs kan smelten...

 

       HARPER    Nee. Voor altijd. Ik krijg hier alles wat ik wil... misschien ook gezelschap, iemand die... naar mij hunkert. Misschien jij.

 

  MISTER LIES    Het druist in tegen de reglementen van de Internationale Orde van Tour-Operators, de IOTO, om je te involveren met klanten. Regels zijn regels. Ik ben toch niet de man waar je naar hunkert!

 

       HARPER    Dr is niemand... Misschien een eskimo. Die vist in het ijs, voor 't eten. En mij helpt een nestje bouwen voor de baby.

 

  MISTER LIES    In Antarctica heb je geen eskimo's. En je krijgt geen kind. Misschien ben je schijnzwanger.

 

       HARPER    Alles hier is toch schijn. Maar als de sneeuw koud voelt, ben ik zwanger. Okay? Hier kan ik zwanger zijn. En baby's baren zoveel ik wil.

 

  MISTER LIES    Dit is een vluchtoord, Dat er niks is, is juist het goeie. Een vriesvak voor emoties. Lekker van niets weten en je aan niets storen, daar kwam je toch voor? Een beetje zuinig zijn op het tere ecosysteem van je waanzin.

 

       HARPER    Je bedoelt: geen eskimo's in Antarctica?

 

  MISTER LIES    Correcto. No eskimo qui. Hallucinaties hebben ook hun regels.

                        ESKIMO OP

 

       HARPER    En hij dan?

 

  MISTER LIES    Een eskimo.

 

       HARPER    Een Antarctische eskimo. Een echte poolvisser.

 

  MISTER LIES    Hier klopt iets niet.

                        ESKIMO KNIKT.

 

       HARPER    Ik begin het hier leuk te vinden. Mijn eigen kleurenbijlage! O! O!

                        GRIJPT NAAR HAAR MAAG.

                 Ik geloof... Ik geloof dat ik 'er voelde trappen. Misschien baar ik een baby met een dikke witte vacht, krijgt ze het nooit koud. En mijn borsten spuiten hete chocolademelk, lekker warm voor dr. En als het echt koud wordt, heeft zij een plooi, daar kruip ik in. Als een buideldier. Een geheel, dat worden wij, een geheel.

 

 

 

III -4

EEN BRAAK STUK LAND IN DE SOUTH BRONX. EEN DAKLOZE VROUW STAAT BIJ EEN OLIEVAT WAARIN EEN VUUR BRANDT. HET SNEEUWT. OVERAL ROMMEL. HANNAH KOMT OP. ZE SLEEPT TWEE ZWARE KOFFERS MEE.

 

       HANNAH    Hallo! Hallo mevrouw! Kunt u me zeggen waar ik hier ben? Is dit Brooklyn? Ik zoek Pineapple Street. Gaat daar een bus heen, of een trein of...?

Ik ben verdwaald. Ik kom net aan uit Salt Lake. City. Utah? Ik heb de bus genomen die ze me gezegd hadden en hier uitgestapt... Ja, het eindpunt, ik moest wel, maar ik heb de bestuurder echt gevraagd of dit Brooklyn was en hij knikte van ja, maar eh... iemand uit zo'n ver land, he, die mensen denken dat ze bij alles horen te knikken ook al begrijpen ze dr geen snars van maar als je 't me eerlijk vraagt denk ik dat ie geen woord Engels machtig was, dus niet echt de ideale employee voor het openbaar vervoer. Waar Engels toch de voertaal is, meestal. Spreekt u Engels?

                        DE VROUW KNIKT.

                 Mijn zoon zou mij afhalen aan 't vliegveld. Maar hij kwam niet en langer dan drie uur en drie kwartier wacht ik voor niemand. Misschien had ik moeten wachten, denk ik nu, ik... Is dit...

 

        VROUW    Bronx.

       HANNAH    Dit: de Bronx? Hoe verzeil ik in hemelsnaam in de Bronx als die chauffeur zegt...

 

        VROUW            PRAAT IN ZICHZELF.

                 Slurp slurp slurp ophouden met dat smerige slurpen! walgelijke slurpmachine, vreetbeest! En maar vreten en maar vreten, jij. Wie, wie zal dr om treuren als je daarmee ophield? Met vreten. En doodgaat?

                        PAUZE

 

       HANNAH    Kunt u me zeggen waar ik...

 

        VROUW    Waarom is de Kosciuzkio Brug vernoemd naar een Pool?

 

       HANNAH    Wat is de...

 

        VROUW    Dat was een mop.

 

       HANNAH    Wat is de clou dan?

 

        VROUW    Weet ik niet.

 

       HANNAH            KIJK WANHOPIG OM ZICH HEEN.

                 Zeg in godsnaam, is hier niemand anders die...

 

        VROUW            WEER TEGEN ZICHZELF

                 Uit de buurt jij, weerzinwekkende vette hoer, jij krijgt geen soep meer, slurp slurp slurp beest dat je bent, en eh... ja, straks ga je het allemaal weer uitpissen en waar doe je dat? Achter welke bosjes? Koud als de klere hier en ik...

O ja, omdat het een tunnel had moeten zijn!

Heb jij de voorspellingen van Nostradamus gelezen?

       HANNAH    Van wie?

 

        VROUW    Een knaap waar ik wel eens mee uitging, Nostradamus. Profeet, paria, ogen als... dolken, hij...

 

       HANNAH    Stil. Toe. Even ophouden met dat gekwek, even bij de les blijven en mij vertellen hoe ik naar Brooklyn kom. Want u weet het wel! En u gaat het zeggen ook! Want verder is er hier niemand en ik ben nat, koud en kwaad! Erg naar dat u psychotisch bent maar zet u dr even overheen. Even diep ademhalen. Daar gaan we!

                        HANNAH EN DE VROUW ADEMEN IN.

                 Okay. Nu uitademen.

                        ZE DOEN HET.

                 Okay. Hoe kom ik in Brooklyn?

 

        VROUW    Weet ik niet. Nooit geweest. Sorry. Wil je soep?

 

       HANNAH    In Manhattan. Misschien weet u... U weet natuurlijk niet het bezoekerscentrum van de Mormonen...

 

        VROUW    Vijfenzestigste hoek Broadway

 

       HANNAH    Hoe weet u...

 

        VROUW    Kom ik vaak. Gratis film. Niets te beleven maar je mag de hele dag blijven.

 

       HANNAH    Nou... Hoe moet ik dan...

 

        VROUW    Neem de D trein. Volgende blok rechtsaf.

 

       HANNAH    Dank u.

 

        VROUW    O ja. Na 2.000 is iedereen gek.

III - 5

JOE EN ROY. ROY HEEFT ZICH ENORM UITGESLOOFD OM ER EEN BEETJE BEHOORLIJK UIT TE ZIEN. DAT IS NIET ERG GELUK WANT HIJ IS ER SLECHT AAN TOE.

 

          JOE    Ik kan niet. Het antwoord is nee. Sorry.

 

          ROY    O, verontschuldigingen...

Ik geloof niet dat iemand hier vraagt om verontschuldigingen.

                        PAUZE

 

          JOE    Sorry, Roy.

 

          ROY    Nog meer verontschuldigingen.

 

          JOE    Mijn vrouw is zoek, Roy. Mijn moeder komt uit Salt Lake om... om te helpen zoeken, denk ik. Op dit moment had ik op het vliegveld moeten zijn, haar afhalen maar... Ik heb net twee dagen ziekenhuis achter de rug, Roy, met een bloedende maagzweer, ik gaf bloed op.

 

          ROY    Bloed, huh? Luister es, ik ben erg druk...

 

          JOE    Het is maar een baantje.

 

          ROY    Een baantje? Een baantje? Washington? Boer! Kuttekop! Mormoon!

 

          JOE    Roy...

 

          ROY    Washington! Toen Washington wenkte, was ik jonger dan jij. En denk jij dat ik toen zei: 'godverdekut, ik kannie, ik sta met m'n handen in m'n schaamhaar vanwege een emotionele bloedneus!' Als Washington wenkt, lekkere geile schattekop van me, dan ga je mee, of je blijft eeuwig trutten in de marge want de trein dendert het station uit en jij straat aan de kant, trutmie. Opgesodemieterd.

 

          JOE    Laat mij even...

 

          ROY    Uitleggen? Eendagsvliegje toch. Je bent ook om op te vreten. Leg es uit. Leg es uit.

 

          JOE    Ik ben enorm op je gesteld. Roy.

Wat ik allemaal wil, ik wil... wat jij in mij ziet. Ik wil deel hebben aan die wereld, aan jouw wereld, Roy, dat zou ik willen kunnen, heb ik geprobeerd, echt, maar... ik kan dit niet. Niet omdat ik niet in je geloof, ik geloof juist enorm in je, in waar jij voor staat, zo totaal, die discipline, die integriteit. Alles zou ik ervoor over hebben om je te beschermen maar... Er zijn wetten die kan ik niet aan m'n laars lappen. Zit te diep. Heb ik geen vat op. Ik heb al zoveel schade aangericht.

Misschien had je gelijk, misschien ben ik dood.

 

          ROY    Nee joh, je bent niet dood. Je bent een trut.

Je bent op me gesteld. Dat is roerend. Ik ben ontroerd. Heerlijk als iemand op je gesteld is. Ik heb je gewaarschuwd voor haar, toch, Joe? Maar je hebt niet naar me geluisterd, waarom niet? Jij zegt Roy is wel slim, Roy is wel een vriend maar eh... hij is niet aardig en jij wilt aardig gevonden worden. Klopt toch? Een lieve aardige man!

                        KLEINE PAUZE

                 Weet jij wat ik als mijn grootste heldenfeit beschouw, Joe, waar ik op terugkijk, waar ik het trotst op ben? En ik heb een paar Presidenten gemaakt en gebroken en burgemeesters en godverdomme meer rechters dan wie ook in New York City en een paar miljoentjes gescoord, lekker zwart - en wat denk jij nou dat voor mij het grootste wapenfeit is?

Wel eens van Ethel Rosenberg gehoord? Huh, Joe, huh?

 

          JOE    Eh, ja... dacht ik, eh... Ja.

 

          ROY    Ja. Ja. Je hebt van Ethel Rosenberg gehoord? Ja? Je weet dus dat deze dame onze atoomgeheimen verraden heeft aan de commies? Heb je gelezen in de geschiedenisboekjes?

Als ik me dr niet mee bemoeid had, Joe, liep Ethel Rosenberg hier nog rond, had ze misschien wel een column in een damesblad. Maar nee. Want gedurende dat hele proces ging er geen dag voorbij of ik had de rechter aan de telefoon...

 

          JOE    Roy...

 

          ROY    Elke dag deed ik wat niemand beter kan: telefoneren, zo leverde dit nebbische jiddische advocaatje zijn bijdrage aan Amerika, aan de geschiedenis. Die lieve onopvallende vrouw, twee koters, o, o, o,  die ons allemaal denken deed aan onze kleine joodse memmes - bijna had ze het er levend van afgebracht maar ik heb gepleit tot ik erbij neerviel om haar in de elektrische stoel te krijgen. Ik. Ik gedaan. Liefst had ik zelf nog de schakelaar omgedraaid, als ik de kans gehad had. En waarom? Omdat ik een pestpokkenhekel heb aan verraders. Omdat ik een pestpokkenhekel heb aan communisten. Conform de wet? Zal me aan me reet roesten. Ben ik aardig? Zal me aan me reet roesten. In het land hoor je vreselijke dingen over me. Zal me aan me reet roesten. Je kan kiezen: aardig zijn, of resultaat boeken. Slachtoffer zijn of de wet voorschrijven. Kies. Je vrouw, die kiest. Over een week is ze thuis. Die zorgt dat ze krijgt wat zij wil. Ik had haar godverdomme naar Washington moeten sturen.

 

          JOE    Ik geloof je niet.

 

          ROY    Dominee.

 

          JOE    Jij bent absoluut niet serieus.

Roy, jij was assistent-aanklager in de zaak Rosenberg. Als partij contact zoeken met de rechter tijdens het proces zou... een laakbare handeling zijn, minstens. Misschien wel een samenzwering en... als de zaak uitmondt in een executie is dat...

 

          ROY    Wat? Moord?

 

          JOE    Je bent niet goed, Roy, dat is het.

 

          ROY    Hoe bedoel je: niet goed. Wie is er niet goed?

                        PAUZE

 

          JOE    Je zei...

 

          ROY    Niet waar. Ik zei wat?

 

          JOE    Roy, je hebt kanker.

 

          ROY    Nee, heb ik niet.

                        PAUZE

 

          JOE    Je zei tegen me dat je stervende was.

          ROY    Wat zit je nou godverdomme te lullen? Heb ik nooit gezegd, Joe. Ik ben in prima conditie. Mij mankeert niks, godverdomme.

                        GLIMLACHT.

                 Krijg ik een hand?

                        JOE AARZELT, STEEKT ZIJN HAND UIT NAAR ROY. ROY TREKT JOE NAAR ZICH TOE EN OMKLEMT HEM STEVIG. DAN, MEER TEGEN ZICHZELF DAN TEGEN JOE:

                 Heel goed dat je me kwetst want ik hou van je, baby Joe. Daarom pak ik je zo hard aan.

                         LAAT JOE LOS DIE EEN PAAR STAPPEN NAAR ACHTEREN DOET.

                 Verloren zoon. De wereld veegt zijn reet met je af.

 

          JOE    Is al gebeurd, Roy.

 

          ROY    En nou weg.

                        GEEFT JOE EEN DUW, HARD. JOE WIL WEGGAAN, ROY HOUDT HEM TEGEN, DRAAIT HEM TERUG EN STRIJKT ZIJN REVERS GLAD. TEDER:

                 Je kan me hier altijd vinden. Ik wacht op jou...

                        TREKT JOE ONVERHOEDS WEER DICHT TEGEN ZICH AAN. BLAFT HEM TOE:

Wat wil jij eigenlijk van mij, wat is dit allemaal, wat wil jij, leugenachtige ondankbare kleine...

                        JOE OVERWEEGT ROY EEN PAK OP ZIJN DONDER TE GEVEN. HIJ PAKT ROY BIJ ZIJN KAMERJAS, SLEEPT HEM DOOR DE KAMER. JOE HOUDT ROY OP ARMLENGTE, MET ZIJN ANDERE ARM HAALT HIJ UIT VOOR EEN KLAP. ROY LACHT ZACHTJES.

                 Laat je eens gaan, Joseph.

                        JOE LAAT HEM LOS.

                 Wetten zat. Breek er een.

                        JOE AARZELT, LAAT HET MAAR ZITTEN EN LOOPT WEG. ALS JOE WEG IS, KRIMPT ROY IN ELKAAR VAN DE PIJN DIE HIJ IN DE VOORGAANDE SCÈNE HEEFT WETEN TE MASKEREN.

                 Christus nog aan toe...

Andy! Andy! Hierkomen! Andy!

                        DE DEUR GAAT OPEN EN HET IS NIET ANDY DIE IN DE DEUROPENING STAAT MAAR EEN KLEIN JOODS VROUWTJE, GEKLEED IN EEN EENVOUDIGE MANTEL EN HOED UIT DE JAREN VIJFTIG. HET WORDT DONKER IN DE KAMER.

                 Allejezus wie bent u? De nieuwe verpleegster?

                        ZE ZEGT NIKS EN STAART ROY AAN. EEN PAUZE. ROY NEEMT HAAR ZORGVULDIG OP, STAAT OP, GAAT NAAR HAAR TOE. LOOPT WEER NAAR ZIJN STOEL, GAAT MOEIZAAM ZITTEN.

                 Kut. Ethel.

 

ETHEL ROSENBERG         EEN VRIENDELIJK OPTREDEN, MAAR HAAR STEM IS IJSKOUD.

                 Je ziet er niet best uit, Roy.

 

          ROY    Nou Ethel, ik voel me ook niet best.

 

ETHEL ROSENBERG  En behoorlijk afgevallen. Staat je wel goed. Je was enorm zwaar, toen. Zaftig mit hoipen.

 

          ROY    Na 1960 ben ik nooit meer zo dik geweest. We waren allemaal dikker voor we op het uiterlijk gingen letten. Nou ben ik gewoon een skelet. Men gaapt mij aan.

 

ETHEL ROSENBERG  Het water staat je echt aan de lippen, he, Roy?

                        ROY KNIKT.

                 Dit is nog maar het begin van de pret.

          ROY    Wat is er, Ethel, halloween? Probeer je me op stang te jagen?

                        ETHEL ZEGT NIKS.

                 Je verdoet je tijd, hoor. Qua engheid laat ik jou mijlen achter me! So beat it, Ethel! Boe! Beter dood dan rood! Die willen mij aan het schrikken maken! Ha ha! Van Gods troon in de hemel afgedaald naar de buik van de hel. Jullie kunnen allemaal de pot op want ik ben niet bang. Voor jullie niet, voor de dood niet, voor niemand niet.

 

ETHEL ROSENBERG  Ik zie je gauw, Roy. De groeten van Julius.

 

          ROY    Geef dit aan Julius!

                        SCHIET DE VOGEL IN HAAR RICHTING, GAAT STAAN, GAAT OP HAAR AF, WIL DE DEUR VOOR HAAR NEUS DICHTSLAAN. HALVERWEGE ZAKT HIJ IN ELKAAR. HIJ ADEMT ZWAAR EN HEEFT HEVIGE PIJN.

 

ETHEL ROSENBERG  Je bent zwaar ziek, Roy.

 

          ROY    O god... Andy!

 

ETHEL ROSENBERG  Mmmm. Die hoort je niet, denk ik. We moeten een ambulance bellen.

                        LOOPT NAAR DE TELEFOON.

                 Hee! Knopjes! Zo gaat dat tegenwoordig.

Wat draai ik, Roy?

                        STILTE

 

          ROY            KIJKT HAAR AAN, DAN:

                 911.

 

ETHEL ROSENBERG         TOETST NUMMER.

                 Dat zingt!

                        IMITEERT TONEN.

                 La la la...

Huh.

Ja, kunt u alstublieft een ambulance sturen naar het huis van de heer Roy Cohn, de beroemde advocaat?

Wat is het adres, Roy?

 

          ROY            NIET METEEN

                 244 East 87th.

 

ETHEL ROSENBERG  244 East 87th street. Geen flatnummer, nee, hij heeft het hele gebouw.

Mijn naam?

                        NIET METEEN

                 Ethel Greenglass Rosenberg.

                        GLIMLACHJE, DAN SPELLEND:

                 R-o-s-e-n-b-e-r-g.

Nee, geen familie. Een oude vriend.

                        ZE HANGT OP.

                 Over een minuut, zeiden ze.

 

          ROY    O, ik heb alle tijd.

 

ETHEL ROSENBERG  Je bent onsterfelijk.

 

          ROY    Ik ben onsterfelijk. Ethel.

                        GAAT MET VEEL MOEITE STAAN.

                 Ik heb mijn plaats bevochten in de geschiedenis. Nooit zal ik sterven.

 

ETHEL ROSENBERG         NA EEN KLEIN LACHJE

                 De geschiedenis staat op springen. 't Millennium naakt.

 

 

III - 6

PRIOR'S SLAAPKAMER. PRIOR 1 KIJK NAAR PRIOR, DIE IN BED LIGT. PRIOR KIJKT TERUG MET DOODSANGST IN ZIJN OGEN. DEZE AVOND HEEFT PRIOR 1 EEN BIZARRE ALCHEMISTISCHE OUTFIT AAN OVER ZIJN HISTORISCHE KLEDING. OOK HEEFT HIJ EEN BOS LANGE PALMTAKKEN BIJ ZICH.

 

      PRIOR 1    Vannacht gaat het gebeuren! Ben je niet gespannen? Vannacht arriveert zij! Dwars door het dak! Ha-adam, Ha-gadol...

 

      PRIOR 2            VERSCHIJNT, DITO UITGEDOST.

                 Lumen! Fosfor! Fluor! Kaars! Het oneindige deinen van purper en...

 

        PRIOR    Kijk. Knoflook. Een spiegel. Wijwater. Een crucifix. Sodemieter op! Godverdomme m'n kamer uit! Weg!

 

      PRIOR 1            TEGEN PRIOR 2

                 Hard als een spijker, zou ik zeggen?

 

      PRIOR 2    We raken allemaal een beetje opgezwollen als zij in aantocht zijn. Wassen naar volle maan.

      PRIOR 1    Dansen.

 

        PRIOR    Dansen?

 

      PRIOR 1    Sta op, verdomme, reik ons de hand. Dansen!

 

      PRIOR 2    Luister...

                        EEN EENZAME HOBO SPEELT EEN DANSWIJSJE.

                 Lieflijk geluid. Zin in een dansje?

 

        PRIOR    Ach, laat me alleen, laat mij nou toch slapen...

 

      PRIOR 2    O, hij wil iemand die vertrouwd is. Iemand die je van binnen en van buiten kent.

                        TEGEN PRIOR

                 Sluit je ogen.

 

        PRIOR    Nee.

 

      PRIOR 2    Stil. Sluit je ogen.

                        PRIOR DOET DIT.

                 Nu weer open.

                        PRIOR DOET DIT. LOUIS VERSCHIJNT. HIJ ZIET ER VERRUKKELIJK UIT.

 

        PRIOR    Lou.

 

        LOUIS    Dans met mij.

 

        PRIOR    Kan niet. Mijn been. Doet 's avonds zo'n pijn.

Ben jij... een spook, Lou?

 

        LOUIS    Nee. Een projectie. Verloren en verlaten. Zit de hele dag op kouwe parkbanken. Te verlangen om bij jou te zijn. Dans met mij, schat...

                        PRIOR GAAT STAAN. ZIJN BEEN DOET GEEN PIJN MEER. DE MUZIEK GAAT OVER IN 'MOON RIVER' (DE INSTRUMENTALE VERSIE VAN DE FILM). ZE DANSEN.

 

      PRIOR 1            TEGEN PRIOR 2

                 Ah! Nou begrijp ik waarom hij geen kinderen heeft. Hij is een sodomiet.

 

      PRIOR 2    Hee, middeleeuwse dwerg, kalm aan, he? Laat ze dansen

 

      PRIOR 1    Ik leg ze niets in de weg, ik heb mijn portie ook gehad. Hoera, hoera, de gezant is gearriveerd, nou, ik nok af. Ik vind het hier niet gezellig.

                        VERDWIJNT.

 

      PRIOR 2    De Twintigste Eeuw. O, god, wat is de wereld vreselijk, vreselijk oud geworden.

                        VERDWIJNT. LOUIS EN PRIOR DANSEN VERZALIGD. HET LICHT WORDT WEER NORMAAL. LOUIS VERDWIJNT.

                        PRIOR DANST ALLEEN.

PLOTSELING IS DE RUIMTE GEVULD MET HET GERUIS VAN VLEUGELS.

 

 

III - 7

DUBBELSCÈNE. PRIOR ALLEEN IN ZIJN FLAT. LOUIS ALLEEN IN HET PARK.

MEN HOORT WEER HET GERUIS VAN VLEUGELS.

 

        PRIOR    Nee, niet binnenkomen, niet binnenkomen... Louis!

Nee. Prior Walter is de naam, ik ben... telg uit een oud geslacht, ik ben... in de steek gelaten, ik... Nee, mijn naam is... is... Prior en ik woon... hier en nu en... in het donker, in het donker, de Registrerende Engel... zijn honderd ogen gaan open... Hij kraakt de rug van het Boek des Levens en... Zachtjes... Zachtjes...

Ik praat wartaal, ik...

Weg met die waanzin, ssst, ssst...

 

        LOUIS            IN HET PARK OP EEN BANK. JOE KOMT ERAAN EN BLIJFT OP EEN AFSTAND STAAN. ZE KIJKEN EVEN NAAR ELKAAR, DAN WENDT LOUIS ZICH AF.

                 Ken je het verhaal van Lazarus?

 

          JOE    Lazarus?

 

        LOUIS    Lazarus. Ik weet niet meer precies hoe het ging.

          JOE    Nee, ik ook... Nou, hij was dood, Lazarus, en Jezus blies hem weer leven in. Haalde hem terug uit de dood.2

 

        LOUIS    Kom je vaker hier?

 

          JOE    Nee. Ja. Ja.

 

        LOUIS    Terug uit de dood. Geloof jij dat het echt gebeurd is?

 

          JOE    Ik weet helemaal niet meer wat ik geloof.

 

        LOUIS    Wel toevallig, he? Dat wij elkaar treffen.

 

          JOE    Ik ben je gevolgd.

Van werk. Ik... ben je gevolgd, hierheen.

                        PAUZE

 

        LOUIS    Jij bent me gevolgd.

                        KORTE PAUZE

                 Je had me die dag in de herentoiletten gezien en je dacht: lieve jongen wel, met een hart, huilt om z'n vriend die in de rotzooi zit.

 

          JOE    Ja.

 

        LOUIS    Je dacht, misschien huil ik ooit om jou.

 

          JOE    Ja.

 

        LOUIS    Ik hield je voor de gek. Krokodilletranen. Hier heb ik niks...

                        WIJST OP ZIJN HART, HAALT ZIJN SCHOUDERS OP. JOE STEEKT AARZELEND ZIJN HAND UIT OP LOUIS' GEZICHT AAN TE RAKEN. LOUIS DEINST ACHTERUIT.

Wat krijgen we nou? Wil je dat laten.

 

          JOE    Sorry. Sorry hoor.

 

        LOUIS    Ik eh... Niet dat... Ik denk, als je me aanraakt, dat je hand eraf valt of zoiets. Dr zijn erger dingen gebeurd met mensen die me hebben aangeraakt.

 

          JOE    Toe.

O, god...

Mag ik...

Ik... wil... je aanraken. Mag ik je even aanraken... Eh, hier?

                        LEGT ZIJN HAND OP LOUIS' WANG EN HOUDT HEM DAAR.

                 Hiervoor ga ik naar de hel.

 

        LOUIS    Goeie ruil. Kan nooit erger zijn dan New York City?

                        LEGT ZIJN HAND OP JOE'S HAND. NEEMT JOE'S HAND VAN ZIJN WANG, HOUDT DIE EVEN VAST EN KUST HEM.

                 Kom mee.

 

          JOE    Waarheen?

 

        LOUIS    Naar huis. Met mij.

 

          JOE    Kan toch niet. Ik bedoel, ik ken je niet eens.

 

        LOUIS    Geldt ook voor mij.

 

          JOE    En wat je van me weet, staat je niet aan.

 

        LOUIS    Die Republikeinse toestanden?

          JOE    Is toch geen basis voor een begin?

 

        LOUIS    Niet aanstaan is zwak uitgedrukt. Ik haat dat.

 

          JOE    Waarom zouden wij in godsnaam...

                        LOUIS LOOPT NAAR JOE EN ZOENT HEM

 

        LOUIS    Onmogelijke combi. Ik weet het niet. Ik heb het nog nooit gedaan met een afvallige.

Ik heb er geloof ik geen zin in om vannacht alleen te blijven.

 

          JOE    Ik ben een vreselijk mens, Louis.

 

        LOUIS    Lou.

 

          JOE    Nee echt waar. Ik geloof niet dat ik iemands liefde waard ben.

 

          JOE    Kijk aan. Dan hebben we dat alvast gemeen.

                        LOUIS STAAT OP, LOOPT WEG. DRAAIT ZICH OM, KIJKT NAAR JOE. JOE VOLGT. ZE GAAN AF.

 

        PRIOR    Dat geluid, dat geluid, het heeft iets... Iets van vogels, zoiets, van een enorm grote vogel. Ik ben bang, ik... Niet, niet bang zijn, vinger op de wonde, vinger op de... wonde, mijn bloed is zuiver, mijn hersens doen het, ik ben stressbestendig, ik ben nicht en dus gewend aan stress, aan rotzooi, ik ben taai en sterk en... O. O Jezus. Ik...

                        KIJKT NAAR ZIJN KRUIS, WORDT OVERSPOELD DOOR EEN IMMENS SEKSUEEL GEVOEL.

                 Oooo... Ik ben geil, ik ben... zo... o, Jeeezus, wat gebeurt er hier allemaal, ik... heb zeker koorts, ik...

                        HET BEDLAMPJE BEGINT HEFTIG TE FLIKKEREN EN HET BED ROLT NAAR VOREN EN NAAR ACHTEREN. UIT HET PLAFOND VAN DE SLAAPKAMER HOREN WE EEN ULTRALAAG KRAKEN EN KREUNEN, ALS DE SPANTEN VAN EEN SCHIP ONDER ENORME PRESSIE. ER KOMT EEN WOLK VAN KALK NAAR BENEDEN.

                 O!

In vredesnaam, in vredesnaam! Dr komt iets aan, ik ben bang, ik heb hier helemaal geen zin in, dr komt iets aan en ik... O!

                        TRIOMFANTELIJKE KLAROENSTOTEN ALS VAN HERAUTEN. HET LICHT WORDT VERBLINDEND KOUD VAALBLAUW, VERVOLGENS RIJK WARM GOUD, DAN EEN HEET GROEN ALS GAL EN TEN SLOTTE EEN SPECTACULAIR KONINKLIJK PURPER. DAN EEN STILTE WAARIN PRIOR ZEGT, IN EEN ZUCHT VOL ONTZAG:

                 Godallemachtig...

Enorm Steven Spielberg.

                        GELUID ALS VAN EEN NEERSTORTENDE METEOOR, OMLAAGSUIZEND VAN HEEL, HEEL VER BOVEN DE AARDE, DIE MET EEN ONGELOOFLIJKE SNELHEID IN DE RICHTING VAN DE SLAAPKAMER RAAST. HET LIJKT OF HET LICHT UIT DE KAMER GEZOGEN WORDT ALS HET PROJECTIEL NADERT. ALS DE KAMER DONKER IS HOREN WE EEN ENORME DREUN ALSOF ER IETS ENORMS OP DE AARDE TE PLETTER VALT. HET HELE GEBOUW STAAT TE SCHUDDEN. EEN STUK VAN HET SLAAPKAMERPLAFOND, INCLUSIEF TENGELS, STUKKEN KALK EN ELECTRICITEITSBUIZEN, DONDERT OP DE GROND. DAN, IN EEN REGEN VAN ONAARDS WIT LICHT, DAALT, MET GROTE GESPREIDE FLUORESCERENDE ZILVERWITTE VLEUGELS, DE ENGEL NEER IN DE KAMER EN ZWEEFT BOVEN HET BED.

 

        ENGEL    Wij groeten u, profeet.

Het Grote Werk begint.

De gezant is gearriveerd.

                        BLACKOUT

                

 

 

EINDE VAN DEEL EEN



     1 eerste letter van het Hebreeuwse alfabet

     2 [bij de spelonk waar Lazarus was begraven, riep Jezus met luider stem:] Lazarus, kom naar buiten! De gestorvene kwam naar buiten, de voeten en de handen gebonden met grafdoeken, en er was een zweetdoek om zijn gelaat gebonden. Jezus zeide tot hen: Maakt hem los en laat hem heengaan. [Johannes 11:43, 44]