ALICE IN TONEELLAND

Honderden keren is Alice in Wonderland van Lewis Carroll voor het toneel bewerkt. Afgelopen nieuwjaarsdag werd er eentje aan toegevoegd door Studio Y met de première van Alice in Wonderland/ Niet voor kinderen in de Haarlemse Toneelschuur.

Je kunt Carrolls verhaal lezen als de ontdekkingstocht van een klein meisje in de boze buitenwereld. Maar je kunt er ook een gedramatiseerde natuurkundeles of een college filosofie in dialoogvorm in zien. Ook is het een vertoog over tijd en relativiteit en over hoe wij aardbewoners onder zulke fenomenen gebukt gaan. Voor de Freudiaan is Alice in Wonderland het ultieme duidingsfestival. Het gaat ten slotte over een droom. Woede, melancholie, machteloosheid, sadisme, escapisme, liederlijkheid en existentie-angst tieren welig in Wonderland.

Carroll heeft het verhaal verzonnen tijdens een roeiboottochtje met de drie zusjes Liddell. Hij koesterde een obsessieve verering voor het kleine grut. In zijn scoringsdrift moet er een versmelting hebben plaatsgevonden tussen zijn intellectuele faculteiten en de duistere gestalten uit de krochten van zijn ziel. Het resultaat is een naïef meisje met wie je je graag vereenzelvigt, versus een collectie gedegenereerde beesten en geanimeerde speelkaarten.

Wie Alice in Wonderland voor het toneel bewerkt, moet een reeks van problemen oplossen: het vallen door een kilometers diep gat, het groter en kleiner worden van Alice, de talloze scène-wisselingen. En hoe de beesten uit te dossen? Bovendien moet er gesleuteld worden aan de spanningslijn. Een toneelstuk boeit nooit op dezelfde manier als een boek - en de genialiteit van dit werk schuilt niet in het compositorisch aspect. Het is moeilijk een visie op Alice te ontwikkelen voor je deze problemen hebt opgelost. Sommige toneelmakers komen daar dan ook niet aan toe.

Ik herinner mij de overrompelend fysieke produktie van Manhattan Project, begin jaren zeventig. Aan Alice Alice van het Zuidelijk Toneel in 1990 heb ik als vertaler/dramaturg meegewerkt. Wij legden het accent op de tekst. Niet lang geleden zag ik een hoogst aangename Alice van Rieks Swarte. Hij is een meester is in het creëren van betoverende entourages. Alice in Wonderland/Niet voor kinderen van Studio Y is een jonge honden-produktie. Wat ontbreekt is intellectuele scherpte en inhoudelijke echo. Maar je ziet een aantal pakkende scènes, zo lang de visie strekt. Er worden sterke kaarten gespeeld en Alice is een mooie onhandige puber. De muzikale interventies van rockgroep Suzies Haarlok zijn om te zoenen. Als u dit leest is de voorstelling al uitgespeeld. In de gaten houden: Studio Y.

                                   info: www.toneelschuur.nl